[punica-dropcap]Μ[/punica-dropcap]ε αφορμή το χρόνο που ξοδεύουμε μπροστά από την τηλεόραση και εξαιτίας της αναπόφευκτης ενσωμάτωσης μας στον κόσμο της TV, αναλογίζομαι πώς το καθετί που βλέπουμε επηρεάζει σημαντικά την κρίση, την ψυχολογία και κατ’επέκταση την ψυχική μας υγεία. Συνεπώς απορρέει μια σειρά από σημαντικά ερωτήματα:
Κατά πόσο η τηλεόραση προβάλλει μια πολιτική πραγματικότητα που ανταποκρίνεται στην αυτούσια ειδησεογραφία; Και αν όχι, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα τυχόν σφάλματα; Ή γινόμαστε έρμαια της δημόσιας σφαίρας; Μπορούμε να δούμε τι κρύβεται πίσω από μια έκτακτη είδηση ή τρέφουμε τη σκέψη μας με την προβολή εικόνων και με την ανάλυση δελτίων ειδήσεων; Είμαστε ικανοί να διακρίνουμε την πληροφορία από την εμπρόθετη πρόθεση «πάρα» της πληροφόρησης ή είμαστε φερέφωνα;
Εμβαθύνοντας στο θέμα, είναι αξιοσημείωτο ότι, ενώ γνωρίζουμε τα κατασκευασμένα είδη γεγονότων που απασχολούν κατά κόρον τη μεσοποιημένη δημοσιογραφία, όπως φερ’ειπείν, «ειδησεογραφικά γεγονότα», «γεγονότα των Μέσων», «ψευδογεγονότα», θα συμφωνούσαμε στην εξής διαπίστωση: ότι γινόμαστε αποδέκτες και κυρίως αφομοιώνουμε την πληροφορία ως υπνωτισμένοι που χάνονται στο σταυροδρόμι της πραγματικότητας, αναζητώντας για ένα νήμα ή για ένα σπόρο που θα μας βγάλει από τον λαβύρινθο.
Αλλά ας φέρουμε ξανά στο νου μας τις σημασίες των ορολογιών που προαναφέραμε: τα ειδησεογραφικά γεγονότα. Γεγονότα που εκδηλώνονται αυθόρμητα, αποτελούν αιτιώδη απόρροια μιας σειράς παραγόντων πέρα από τον κόσμο των ειδήσεων. Πλην όμως, έλκουν την προσοχή των δημοσιογράφων περί του τι είναι ή τι δεν είναι «είδηση». Ας φέρουμε ένα παράδειγμα, λοιπόν: ένας σεισμός ή ένα χρηματιστηριακό κραχ, ή ακόμα ένας πόλεμος απλώς επισυμβαίνουν και εκ της ιδιομορφίας τους καλύπτονται δημοσιογραφικά και μετατρέπονται σε «ειδησεογραφικά γεγονότα».
Στη συνέχεια, ας δούμε την περίπτωση «τα γεγονότα των Μέσων» τα οποία ούτως ή άλλως θα εκδηλώνονταν πλην όμως, σκηνοθετούνται, προγραμματίζονται και μεταδίδονται με μια μορφή τελετουργίας θα λέγαμε. Αναδρομικά ένα παράδειγμα από το παρελθόν, η προσεδάφιση του Apollo στη Σελήνη θα γινόταν έτσι κι αλλιώς, όμως η προγραμματισμένη παγκόσμια μετάδοση του την κατέστησε επικοινωνιακό γεγονός. Και σε αυτό το σημείο έγκειται η προσοχή μας να διαχωρίσουμε «τα γεγονότα των Μέσων» από τα «ειδησεογραφικά γεγονότα» ως προς τον εκ των προτέρων επιλεκτικό προγραμματισμό της τηλεοπτικής μετάδοσής τους και συνάμα τον έκτακτο και τελετουργικό χαρακτήρα τους.
Παρόλα αυτά, φέρνοντας τον μυστήριο θάνατο του Κένεντι ή το γνωστό τροχαίο με την Νταϊάνα, που και τα δυο αποτελούν ένα ειδησεογραφικό γεγονός και η κηδεία τους αποτέλεσε ένα επικοινωνιακό γεγονός, ενώ αντίστοιχα το διάγγελμα της βασίλισσας Ελισάβετ με αφορμή το θάνατο της Νταϊάνας ήταν ένα «ψευδογεγονός».
Συνέβη μόνο και μόνο για να μεταδοθεί στο κοινό.
Συνοψίζοντας, είναι προφανές ότι και τα τρία είδη γεγονότων αποτελούν προϊόντα κατασκευής, εφόσον διαμεσολαβούνται από την τηλεόραση και το λόγο της εικόνας. Πλην όμως, η φύση της κατασκευής υπόκειται σε μια διαβάθμιση ως προς τη σχέση ανάμεσα στο εκάστοτε πραγματικό συμβάν και στην αφηγηματική αναπαράστασή του. Στο «ειδησεογραφικό γεγονός» το αντικειμενικό συμβάν είναι δεδομένο, αφού έχει συντελεσθεί πριν ή ανεξάρτητα από την τηλεοπτική του αναπαράσταση.
Advertising
Συνεπώς, είναι πρόδηλο να πιστεύουμε ότι η κατασκευή της πολιτικής πραγματικότητας επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο θεσμίζεται η δημοσιότητα στην κοινωνία. Διότι σαφώς, η δημοσιότητα έχει αλλάξει λόγω του πολλαπλασιασμού των επικοινωνιακών γεγονότων και συγχρόνως των ψευδογεγονότων. Άλλωστε, η αλληλεξάρτηση της πολιτικής σκηνής με την τηλεόραση είναι το αντίστοιχο δούναι και λαβείν που ανέκαθεν επηρέαζε το παιχνίδι σχετικά με το προσκήνιο και το παρασκήνιο της δημόσιας σφαίρας.
Το θέμα είναι κατά πόσο αντιλαμβανόμαστε εμείς ως θεατές το γεγονός πως σε μια διαμεσολαβημένη δημοσιότητα τα υποκείμενα μετέχουν κατ’ιδίαν και εξ΄αποστάσεως και ταυτόχρονα «υπό ποιαν επεξεργασίαν ή κριτικήν ματιάν» φιλτράρουμε τις πληροφορίες;
Διότι η παγίδα να παρακολουθούμε τα γεγονότα υπό το πρίσμα του όχλου είναι κάτι που υφίσταται και εν αγνοία μας. Αναρωτηθείτε, λοιπόν, και φέρτε πρόσφατα παραδείγματα της επικαιρότητας στο μυαλό σας. Πώς μπροστά στο προφανές μπορεί να χάσουμε το μονοπάτι σε ένα δρόμο που οδηγεί στη σαφή αντίληψη της πραγματικότητας! Ένας δρόμος επικίνδυνος για τη σκέψη αφού, χωρίς κρίση για το συμβαίνει γύρω μας, οδηγούμαστε σε ένα ατέρμονο αδιέξοδο ή στο λεγόμενο φαύλο κύκλο της πραγματικότητας.
