Για να αναλύσουμε το προφίλ του ιδανικού εκπαιδευτή ενηλίκων, θα πρέπει πρώτα να εξετάσουμε και να παραθέσουμε τα χαρακτηριστικά των ενήλικων εκπαιδευομένων. Πρώτον έχουν την δική τους αυτό-εικόνα, δεύτερον προσέρχονται σύμφωνα με τις δικές τους προθέσεις, τρίτον έχουν τα δικά τους μαθησιακά μοτίβα και προσδοκίες, τέταρτον εμπλέκονται σε συνεχιζόμενη διαδικασία ανάπτυξης και πέμπτον έχουν συγκρουόμενα συμφέροντα. Οι ενήλικες εκπαιδευόμενοι διαφέρουν ριζικά από τους ανήλικους εκπαιδευόμενους, καθώς δεν αποτελούν “λευκό πίνακα”για τους εκπαιδευτές, για το λόγο ότι έχουν πλέον τις δικές τους επαγγελματικές και προσωπικές εμπειρίες. Επιπλέον έχουν περισσότερες προσδοκίες, όσον αφορά τα αποτελέσματα της εκπαίδευσης και της μάθησης.
Σε αυτό το σημείο ήρθε η ώρα να παραθέσουμε το προφίλ του ιδανικού εκπαιδευτή ενηλίκων. Τα χαρακτηριστικά ενός ικανού εκπαιδευτή είναι ποικίλα. Καταρχήν, πρέπει να διαθέτει πρακτική εμπειρία και αγάπη για τη γνώση. Επιπλέον θα πρέπει να έχει εξαιρετικές επικοινωνιακές δεξιότητες, εποικοδομητική συμπεριφορά και γνώση τεχνικών εκμάθησης. Επίσης πρέπει να επιμορφώνεται διαρκώς, να έχει χρόνο και διορατικότητα. Τα απαραίτητα εργαλεία ενός εκπαιδευτή αντιστοιχούν στις γνώσεις του, στη συμπεριφορά του και στις ικανότητες του. Όταν απευθύνεται σε ενήλικες θα πρέπει να γνωρίζει τις ανάγκες τους, να αντιλαμβάνεται τις προσδοκίες και τον σκοπό του εκπαιδευόμενου. Επίσης θα πρέπει να παρακινεί, να εμπνέει, να κάνει προσομοιώσεις, να είναι ενεργός ακροατής και να αντιμετωπίζει προκλητικές συμπεριφορές. Ένας ικανός εκπαιδευτής θα πρέπει να είναι σε θέση να δημιουργεί ένα περιβάλλον φιλικό και άνετο για τους εκπαιδευόμενους. Θα πρέπει να φροντίζει την επαγγελματική του εικόνα και να χρησιμοποιεί ενδεδειγμένες μεθόδους εκμάθησης, όπως για παράδειγμα, η προβολή βίντεο, η ανάγνωση, οι ομαδικές συγκεντρώσεις-συζητήσεις κλπ. Τέλος θα πρέπει να αντιλαμβάνεται ότι έχει να κάνει με ενήλικες εκπαιδευόμενους, οι οποίοι θα είναι αυστηροί κριτές, καθώς έχουν πλήρη επίγνωση του στόχου τους, τον οποίο και θέλουν να πετύχουν, μέσω της εκμάθησης που τους παρέχει ο εκπαιδευτής.
Όταν κάποιος αναλαμβάνει την εκπαίδευση κάποιου αριθμού ατόμων, θα πρέπει να υποδυθεί μερικούς ρόλους, έτσι ώστε να είναι ικανός να μεταφέρει τις απαραίτητες γνώσεις στον εκπαιδευόμενο, να του λύνει πιθανές απορίες, καθώς και να συντονίζει τις συζητήσεις.
Υπάρχουν τρεις ομάδες προσόντων, όσον αφορά τους εκπαιδευτές. Στην πρώτη ομάδα ο εκπαιδευτής ενθαρρύνει την ελευθερία του λόγου, της σκέψης και αποδέχεται διαφορετικές απόψεις. Στην δεύτερη ομάδα ο εκπαιδευτής συντονίζει τα εκπαιδευτικά προγράμματα και τέλος στην τρίτη ομάδα ο εκπαιδευτής γνωρίζει τα κίνητρα και τα χαρακτηριστικά των εκπαιδευόμενων. Οι τρεις ρόλοι, λοιπόν, ενός ικανού εκπαιδευτή είναι οι εξής:
- Διαχειριστής
- Εισηγητής
- Συντονιστής
Ο ρόλος του εκπαιδευτή λειτουργεί ως πομπός και ως δέκτης της γνώσης, κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Καλείται να εναλλάσσει ρόλους, καθώς και να συνεισφέρει στον συντονισμό των εκπαιδευτικών διαδικασιών και να προτρέπει τους εκπαιδευόμενους να έρθουν σε συζήτηση. Οι τρεις ρόλοι του εκπαιδευτή βοηθούν τους εκπαιδευόμενους να ανταλλάξουν απόψεις και εμπειρίες, να διεισδύσουν σε καινούριες γνώσεις και πληροφορίες, να μάθουν νέα πράγματα μέσω των νέων τεχνικών και προσομοιώσεων, πάνω σε πραγματικές συνθήκες μέσα από το χώρο εργασίας. Επίσης διευρύνεται ο γνωστικός ορίζοντας των εκπαιδευόμενων και βελτιώνεται πάνω στο αντικείμενο τους.
Πιο συγκεκριμένα ο ρόλος του διαχειριστή βοηθά τους εκπαιδευόμενους να γνωρίζουν τον σκοπό της δραστηριότητας, να είναι συντονισμένοι, να ακολουθούν τη ροή των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και τέλος να κατανοούν τις οδηγίες. Ο ρόλος του εισηγητή βοηθά τους εκπαιδευόμενους να εφαρμόζουν σωστά τις τεχνικές, να έχουν ατομική ευθύνη, να υποβάλλουν τυχόν ερωτήσεις και στο τέλος να είναι σε θέση να δώσουν παραδείγματα, μέσα από την εργασία τους. Τέλος ο ρόλος του συντονιστή φαίνεται να βοηθάει τους εκπαιδευόμενους όταν εκείνοι αισθάνονται δημιουργικά, να εφαρμόζουν ότι πιστεύουν πως είναι χρήσιμο στο χώρο της εργασίας τους και να εκφράζουν τις απόψεις τους.
