H έννοια του mentoring προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη ‘μέντορας’, η οποία σήμαινε δάσκαλος, καθοδηγητής. Ο Μέντορας, φίλος του Οδυσσέα, είχε αναλάβει την πνευματική ανατροφή του γιου του, όταν ο Οδυσσέας έφυγε για την Τροία. Ωστόσο ο ρόλος του Μέντορα υπήρχε στην αρχαία Αθήνα και αναγνωριζόταν από την πολιτεία. Οι άνθρωποι δεν αποκτούσαν απλά γνώσεις, ούτε ακολουθούσαν ένα συγκεκριμένο εκπαιδευτικό σύστημα αλλά εμβάθυναν στον εαυτό τους, και συζητούσαν με ευρύτητα πνεύματος και αποκτούσαν μοιραζόμενες εμπειρίες από τη φιλοσοφική τους αναζήτηση. Σε πολλές περιστάσεις τη μορφή του Μέντορα έπαιρνε η θεά Αθηνά, όπως για να συνοδεύσει τον Τηλέμαχο στην Πύλο και στη Σπάρτη όταν έψαχνε τον πατέρα του, ή για να προστρέξει σε βοήθεια του Οδυσσέα κατά τη «μνηστηροφονία», την εξόντωση των μνηστήρων της Πηνελόπης. Ως Μέντωρ αναφέρεται ακόμη ένας γιος του Ηρακλή από την Θεσπιάδα Ασωπίδα.
Στη σημερινή εποχή όλοι αντιμετωπίζουν αλλαγές-μεγάλες ή μικρές-έτσι οι ισορροπίες τείνουν να μην υφίστανται. Το αυξημένο στρες και άγχος, δημιουργούν έντονους προβληματισμούς όπως επίσης, προσωπικές και επαγγελματικές προκλήσεις. Γι’ αυτό το λόγο είναι απαραίτητη η αναζήτηση τρόπων διαχείρισης των αλλαγών και ανακατατάξεων προωθώντας και αναδεικνύοντας τα θετικά στοιχεία και τη δυναμική που αποζητάτε από τους ίδιους. Η ανάληψη νέων αρμοδιοτήτων και ευθυνών μιας καινούργιας θέσης, η εισαγωγή σε μια νέα εργασία, η συμμετοχή σε ένα νέο και απαιτητικό project, καθώς και η διαχείριση γενικών αλλαγών οφείλουν να πραγματοποιούνται υπό την καθοδήγηση που θα τους επιτρέψει να σκεφτούν και να δράσουν μέσα από μία διαφορετική προσέγγιση. Είναι λοιπόν απαραίτητη η παρουσία ενός ατόμου (mentor) που θα βοηθήσει συμβουλευτικά-θεωρητικά ή και με πρακτικές κινήσεις το άλλο άτομο (mentee) να ανταπεξέλθει σε δυσκολίες, προκλήσεις και προβλήματα.
Mentoring στην εκπαίδευση
Το mentoring αποτελεί μια σχέση συνεργασίας μεταξύ δύο ατόμων, του μέντορα (mentor) και του καθοδηγούμενου (mentee), η οποία στόχο έχει την ανταλλαγή εμπειριών, απόψεων, πληροφοριών και συμβουλών για ένα συγκεκριμένο τομέα απασχόλησης ή δραστηριότητας. Είναι μια σχέση που ενδυναμώνει και αναπτύσσει την αυτοπεποίθηση του ατόμου, ενισχύοντας τις επαγγελματικές και προσωπικές δεξιότητες και των δύο πλευρών. Το mentoring συμβάλλει στην ανάπτυξη και εξέλιξη των ατόμων και διαρκεί για καθορισμένη χρονική περίοδο.
Ο μέντορας λειτουργεί ως πρότυπο και παράλληλα ενθαρρύνει και παρέχει ευκαιρίες για έμπνευση, αναστοχασμό και αυτοαξιολόγηση στα πλαίσια μιας ισότιμης σχέσης. Βασική προϋπόθεση για το mentoring είναι η θέληση και από τις δύο πλευρές για ανάπτυξη και συνεχή καλλιέργεια μιας καλής σχέσης και επικοινωνίας, εμπιστοσύνης και σεβασμού με θετικά αποτελέσματα. Το mentoring έχει ως στόχο την ανάπτυξη και πρόοδο μέσα από πρακτικές συμβουλές που απομυθοποιούν τυχόν προβλήματα και δυσκολίες.
Mentoring VS Coaching στην εργασία
Το mentoring είναι απαραίτητο όχι μόνο στην εκπαίδευση αλλά είναι εξίσου σημαντικό και στον τομέα των επιχειρήσεων. Γι’ αυτό το λόγο εμφανίστηκε και ο όρος ‘coaching’, όπου η καλύτερη δυνατή μετάφραση του είναι «επαγγελματική καθοδήγηση» που παρέχεται στα στελέχη. Αναλυτικότερα, είναι η διαδικασία ανάπτυξης ικανοτήτων και απόκτησης γνώσεων με στόχο την ικανοποίηση επιχειρησιακών αναγκών αλλά και την ενδυνάμωση του ατόμου. Ως αποτέλεσμα το στέλεχος είναι σε θέση να κατανοήσει τις δυνατότητές του και πλέον προσδιορίζει ξεκάθαρα τους στόχους του, καθώς και τον τρόπο σύμφωνα με τον οποίο θα τους πετύχει. Ουσιαστικά, το coaching συμβάλει στην προσωπική ανάπτυξη του στελέχους και την επαγγελματική υποστήριξη για να αντιμετωπίσει με το βέλτιστο δυνατό τρόπο τις καινούργιες ανάγκες που προκύπτουν όπως επίσης, και τις αντίστοιχες προκλήσεις. Η καθοδήγηση για την ανακάλυψη δυνατοτήτων, για την ενδυνάμωση και εξέλιξη τους, και σε πολλές περιπτώσεις για μία ουσιαστική επίγνωση του «εγώ» προσδιορίζονται εκ νέου πάνω σε μία καινούργια βάση.
Τόσο στο mentoring όσο και στο coaching είναι απαραίτητη η επικοινωνία και η σύνδεση του coach με τον coachee ή του μέντορα με τον καθοδηγούμενο, μέσα από μία αμοιβαία σχέση ειλικρίνειας και εμπιστοσύνης.
Και οι δύο μέθοδοι αποτελούν επιχειρηματικές πρακτικές προσέγγισης των προβλημάτων σε θέματα όχι μόνο επαγγελματικής φύσης αλλά και ανάπτυξης ικανοτήτων με στόχο την ενδυνάμωση του στελέχους. Μερικά από τα οφέλη που προκύπτουν είναι η ανάπτυξη επιτυχημένων διοικητικών στελεχών, η αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων, η μείωση των παραιτήσεων και η ανάπτυξη κουλτούρας μάθησης στο εσωτερικό της επιχείρησης. Η σχέση που δημιουργείται μεταξύ των δύο πλευρών μπορεί να αποτελέσει μοχλό για την επαγγελματική αλλά και την προσωπική τους ανάπτυξη. Μέσω αυτού τους δίνεται η ευκαιρία να αναπτύξουν τις επαγγελματικές τους δεξιότητες αυξάνοντας την αυτοπεποίθησή τους, να βελτιώσουν την αποδοτικότητά τους και να διευρύνουν τα προσωπικά και επαγγελματικά τους δίκτυα, να κοινωνικοποιηθούν και να ικανοποιούνται από την εργασία τους. Επίσης, να επιτυγχάνουν ευκολότερα προαγωγές, άρα να έχουν υψηλότερες αποδοχές, να αποκτούν μεγαλύτερη επαγγελματική κινητικότητα και περισσότερες εναλλακτικές επιλογές απασχόλησης ώστε να είναι σε θέση να πετύχουν τους επαγγελματικούς στόχους που έχουν θέσει.
Peer-mentoring
Ένα άλλο είδος mentoring, το ‘peer-mentoring’ προωθήθηκε κατά τη δεκαετία του 60’, από τον θεωρητικό της εκπαίδευσης Paulo Freire (1997). Ο Freire τόνισε την ανάγκη για εκπαιδευτές που θα λειτουργούσαν ως μέντορες, σεβόμενοι παράλληλα την αυτονομία, την προσωπική ελευθερία και τη δυνατότητα εξέλιξης κάθε εκπαιδευόμενου χωριστά. Πρόκειται για μια αμοιβαία και δυναμική σχέση μέσω της οποίας τα δύο μέρη έχουν εξίσου τη δυνατότητα για προσωπική ανάπτυξη και εξέλιξη. Σημαντική διαφορά του “peer –mentoring” από το κλασσικό mentoring είναι η σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ των ατόμων καθώς βρίσκονται πολύ κοντά ιεραρχικά και ηλικιακά και όχι μεταξύ ενός πολύ μεγαλύτερου σε ηλικία ατόμου και νεότερων εκπαιδευομένων όπως γίνεται στο mentoring. Επομένως, στόχος είναι η δημιουργία ισότιμων, μη–ιεραρχικών σχέσεων μάθησης.
E-mentoring
Η τεχνολογία δεν θα μπορούσε να μην επηρεάσει το κλασικό είδος mentoring. Έτσι εμφανίστηκε το e-Mentoring, μία υπηρεσία καθοδηγούμενης υποστήριξης μέσα από την χρήση μίας ηλεκτρονικής πλατφόρμας κατάλληλα δομημένης, ώστε να υποστηρίζει τη δημιουργία και ανάπτυξη σχέσεων συνεργασίας μεταξύ μεντόρων και mentees μέσα από το διαδίκτυο. Ο θεσμός αυτός πρωτοεμφανίστηκε στον τομέα των επιχειρήσεων και ειδικότερα στην ανάπτυξη και εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού και τα τελευταία χρόνια εισήχθη στο χώρο της εκπαίδευσης των νέων εκπαιδευτικών. Το 2011 έγινε προσπάθεια θεσμοθέτησης του θεσμού του μέντορα για τους νεοεισερχόμενους στην εκπαίδευση μαζί με κάποια μορφή εισαγωγικής επιμόρφωσης.
