Το παρόν άρθρο, με τίτλο Είναι η δυσλεξία και η ΑΓΔ δύο ξεχωριστές διαταραχές; εστιάζει στη σχέση της δυσλεξίας (αναγνωστικής διαταραχής του γραπτού λόγου) με την Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή (εφεξής ΑΓΔ) η οποία είναι μία νευροαναπτυξιακή διαταραχή που αφορά τις δεξιότητες του προφορικού λόγου.
Η ΑΓΔ είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή της επικοινωνίας όπου η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού είναι σημαντικά κατώτερη από αυτή άλλων παιδιών της ίδιας χρονολογικής ηλικίας, χωρίς κάποια προφανή εξήγηση που θα μπορούσε να ευθύνεται για τα γλωσσικά προβλήματα κατανόησης και/ή παραγωγής του προφορικού λόγου (π.χ. Bishop & Norbury, 2008· Botting, 2014· Williams & Lind, 2013).
Παραδοσιακά, η δυσλεξία και η ΑΓΔ θεωρούνται ως δύο ξεχωριστές διαταραχές. Στην πραγματικότητα όμως, οι δυσκολίες αλφαβητισμού είναι πολύ συχνές στα παιδιά με ΑΓΔ (π.χ. Conti-Ramsden κ.ά., 2001), και περίπου το 50% των παιδιών που πληρούν τα κριτήρια για τη δυσλεξία πληρούν επίσης τα κριτήρια για την ΑΓΔ, και αντίστροφα (π.χ. Marshall & Messaoud-Galusi, 2010· Spanoudis κ.ά., 2019).
Η ΑΓΔ και η δυσλεξία συχνά συνυπάρχουν, με μελέτες να δείχνουν ποσοστά επικάλυψης που κυμαίνονται από 17% έως 71%. Ενώ θεωρούνται ξεχωριστές διαταραχές, το υψηλό ποσοστό συννοσηρότητας υποδηλώνει κοινούς υποκείμενους παράγοντες και πιθανότητα επικάλυψης σε ορισμένους τομείς.
Advertising
Περαιτέρω, δεν υπάρχουν επί του παρόντος χρυσοί κανόνες για τη διάγνωση της δυσλεξίας και της ΑΓΔ με επαρκείς ψυχομετρικές ιδιότητες, δηλαδή, έγκυρες και αξιόπιστες δοκιμασίες με διαγνωστική ή προγνωστική αξία. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Dockrell και Marshall (2015) υποστηρίζουν ότι μέχρι σήμερα οι δοκιμασίες που υπάρχουν, δεν ικανοποιούν τις ψυχομετρικές ιδιότητες για τον εντοπισμό των γλωσσικών προβλημάτων.
Υποστηρίζουν επίσης ότι η ερμηνεία των γλωσσικών αξιολογήσεων τίθεται υπό αμφισβήτηση από μια σειρά παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης, της πολυγλωσσίας, και των χαρακτηριστικών της αξιολόγησης (Dockrell & Marshall, 2015).
Στην Ελλάδα, ενώ έχει σημειωθεί πρόοδος τα τελευταία χρόνια στην ανάπτυξη ψυχομετρικών εργαλείων (π.χ. Βογινδρούκας κ.ά., 2009· Σιδερίδης κ.ά., 2008), εξακολουθούν να λείπουν σταθμισμένα κλινικά εργαλεία για τη διάγνωση της δυσλεξίας για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας.
Ως εκ τούτου, η δυσλεξία συχνά διαγιγνώσκεται στη βάση μη σταθμισμένων δοκιμασιών ανάγνωσης και ορθογραφίας (Αnastasiou & Polychronopoulou, 2009).
Advertising
Αυτό εγείρει το ζήτημα του βαθμού με τον οποίο μπορούν να διαφοροποιηθούν με ακρίβεια τα παιδιά με δυσλεξία από τα παιδιά με ΑΓΔ και από τα παιδιά με δυσλεξία και ΑΓΔ. Αυτή η διαφοροποίηση μπορεί να μην είναι τόσο εύκολη όσο μπορεί να είναι στις μελέτες αγγλόφωνων παιδιών (π.χ. Catts κ.ά., 2005· Ramus κ.ά., 2013).
Έρευνες στην ελληνική γλώσσα έχουν διερευνήσει την αλληλοεπικάλυψη μεταξύ της δυσλεξίας και της ΑΓΔ και ανάφεραν ότι η δυσλεξία και η AΓΔ παρουσιάζουν κοινά ελλείμματα στις δοκιμασίες αναγνωστικών δεξιοτήτων και των δεξιοτήτων που σχετίζονται με την ανάγνωση (Spanoudis κ.ά., 2019· Talli κ.ά., 2016), παρόλο που δεν αλληλεπικαλύπτονται τελείως.
Άλλες έρευνες στην ελληνική γλώσσα τοποθέτησαν στην ίδια ομάδα παιδιά με δυσλεξία και παιδιά με ΑΓΔ λόγω του ότι ήταν δύσκολο για τους ερευνητές να διαφοροποιήσουν κατά τη διαδικασία διεξαγωγής της έρευνας την ομάδα των παιδιών με δυσλεξία από την ομάδα των παιδιών με ΑΓΔ και από την ομάδα των παιδιών με δυσλεξία και ΑΓΔ (Mengisidou, 2020· Mengisidou & Marshall, 2019· Mengisidou κ.ά., 2020).
Βιβλιογραφία
Anastasiou, D., & Polychronopoulou, S. (2009). Identification and Overidentification of Specific Learning Disabilities in Greece. Learning Disability Quarterly, 32(2), 55-69.
Bishop, D. V. M., & Norbury, C. F. (2008). Speech and language disorders. Στο M. Rutter, D. Bishop, D. Pine, S. Scott, J. Stevenson, E. Taylor, & A. Thapar (Εκδ.), Rutter’s Child and Adolescent Psychiatry (5η έκδ., σσ. 781-801).
Βογινδρούκας, Ι., Σταυρακάκη, Σ., & Πρωτόπαπας, Α. (2009). Εικόνες δράσης. Δοκιμασία πληροφορικής και γραμματικής επάρκειας. Γλαύκη.
Botting, N. (2014). Specific Language Impairment (Overview). Στο P. J. Brooks & V. Kempe (Εκδ.), Encyclopedia of Language Development (σσ. 567-573). Sage.
Catts, H. W., Adlof, S. M., Hogan, T. P., & Ellis Weismer, S. (2005). Are specific language impairment and dyslexia distinct disorders? Journal of Speech, Hearing and Language Research, 48(6), 1378-1396. Doi: 10.1044/1092 4388(2005/096)
Conti-Ramsden, G., Botting, N., Simkin, Z., & Knox, E. (2001). Follow-up of children attending infant language units: outcomes at 11 years of age. International Journal of Language & Communication Disorders, 36(2), 207-219. https://doi.org/10.1080/13682820010019883
Dockrell, J. E., & Marshall, C. R. (2015). Measurement issues: Assessing language skills in young children. Child and Αdolescent Μental Ηealth, 20(2), 116-125. https://doi.org/10.1111/camh.12072
Marshall, C. R., & Messaoud-Galusi, S. (2010). Developmental disorders of language and literacy: special issue. The British journal of developmental psychology, 28(Pt 1), 1–4. https://doi.org/10.1348/026151009×485162
Mengisidou, M. (2020). Investigating the locus of the phonological deficit in Greek children with dyslexia and developmental language disorder: degraded phonological representations or deficient phonological access? Hellenic Journal of Psychology, 17(1), 045-080. https://doi.org/10.26262/hjp.v17i1.7846
Mengisidou, M., Marshall, C. R., & Stavrakaki, S. (2020). Semantic fluency difficulties in developmental dyslexia and developmental language disorder (DLD): poor semantic structure of the lexicon or slower retrieval processes? International Journal of Language & Communication Disorders, 55(2), 200-215. https://doi.org/10.1111/14606984.12512
Mengisidou, M., & Marshall, C. R. (2019). Deficient Explicit Access to Phonological Representations Explains Phonological Fluency Difficulties in Greek Children With Dyslexia and/or Developmental Language Disorder. Frontiers in Psychology, 10, 638. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.00638
Ramus, F., Marshall, C. R., Rosen, S., & van der Lely, H. K. J. (2013). Phonological deficits in specific language impairment and developmental dyslexia: Towards a multidimensional model. Brain, 136(2), 630-645. Doi: 10.1093/brain/aws356
Σιδερίδης, Γ., Μουζάκη, Α., Πρωτόπαπας, Α. & Σίμος, Π. (2008). Ψυχομετρική διερεύνηση μιας ορθογραφικής δοκιμασίας για μαθητές του δημοτικού σχολείου. Ψυχολογία, 15(3), 290-315.
Spanoudis, G. C., Papadopoulos, T. C., & Spyrou, S. (2019). Specific Language Impairment and Reading Disability: Categorical or Continuum? Journal of Learning Disabilities, 52(1), 3-14. https://doi.org/10.1177/0022219418775111
Talli, I., Sprenger-Charolles, L., & Stavrakaki, S. (2016). Specific language impairment and developmental dyslexia: What are the boundaries? Data from Greek children. Research in developmental disabilities, 49-50, 339-353. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2015.12.014
Williams, D. M., & Lind, S. E. (2013). Comorbidity and diagnosis of developmental disorders. Στο C. R. Marshall (Εκδ.), Current Issues in Developmental Disorders (1η έκδ., σσ. 19-45). Psychology Press.
