Τι εννοούμε όταν λέμε προκλητική συμπεριφορά παιδιού; Τι την προκαλεί; Αλλάζει μορφές; Ποια πρέπει να είναι η θέση του εκπαιδευτικού απέναντι της; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που πρέπει να προβληματίζουν τόσο γονείς όσο και εκπαιδευτικούς όταν εντοπίζουν παραβατικές συμπεριφορές από μέρους των μαθητών ή των παιδιών τους.
Πως ορίζεται η προκλητική και παραβατική συμπεριφορά;
Όταν ο μαθητής αρνείται να συνεργαστεί αρμονικά, τόσο με τον εκπαιδευτικό όσο και με τους συμμαθητές του, όταν παρουσιάζεται προκλητικός προς τον εκπαιδευτικό και δεν σέβεται την θέση του, όταν δείχνει να φέρεται με επιθετικότητα και εκδικητικότητα, τότε μιλάμε για μια τέτοιου είδους συμπεριφορά. Δεν ταυτίζεται αναγκαστικά με μια επιθετική φύση. Μια τέτοιου είδους συμπεριφορά του παιδιού μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες.
Που μπορεί να οφείλεται;
Μια τέτοιου είδους συμπεριφορά μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες όπως:
- Λιγότερο προνομιούχο κοινωνικό-οικονομικό οικογενειακό υπόβαθρο
- Σκληροί τρόποι διαπαιδαγώγησης των παιδιών από τους γονείς
- Μη αποτελεσματική οικογενειακή επιτήρηση
- Προβλήματα κοινωνικοποίησης του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον
Ακόμα και ως μάρτυρας συγκρουσιακών οικογενειακών σχέσεων (σκηνές βίας ανάμεσα στους γονείς) το παιδί μπορεί να ταυτίσει υποσυνείδητα τη βία ως μέσο κοινωνικής κυριαρχίας. Ένα παιδί που έχει μεγαλώσει μέσα σε ένα περιβάλλον βίας και εντάσεων είναι αναμενόμενο να ξεσπάει απέναντι στον εκπαιδευτικό και στο σχολικό περιβάλλον, γιατί μια τέτοια συμπεριφορά θεωρεί ως φυσιολογική. Μέσω αυτής πιστεύει οτι θα επιβιώνει στα διάφορα κοινωνικά σύνολα που ενδεχομένως να παρευρεθεί.
Ποιος είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού;
Αρχικά ο εκπαιδευτικός οφείλει να παρατηρήσει με προσοχή την συμπεριφορά του ζωηρού-παραβατικού παιδιού. Οφείλει να ανιχνεύει περιστατικά και να καταγράφει που συμβαίνουν, ανάμεσα σε ποια άτομα τι τα ενεργοποιεί. Καλό θα ήταν να υπάρχει περαιτέρω επιμόρφωση και εξειδίκευση από ψυχολόγους για το τρόπο χειρισμού τέτοιων περιστατικών όπως επίσης και να τους συμβουλεές προς τους εκπαιδευτικοί για πιθανούς τρόπους παρέμβασης. Σε όλη αυτή τη διαδικασία κρίνεται καθοριστικής σημασίας η συνεργασία εκπαιδευτικών και γονιών.
Ο εκπαιδευτικός αποτελεί πρότυπο για τα παιδιά. Το να δείξει ενδιαφέρον για εκείνα, για το τι τα προβληματίζει και δεν μπορούν να το εκφράσουν λεκτικά αλλά καταφεύγουν στην βία, είναι απαραίτητο. Καλό θα ήταν να συντονιστεί με τα συναισθήματα του παιδιού να του δείξει οτι δεν στέκεται απέναντι του αλλά δίπλα του έτοιμος να το βοηθήσει να μάθει και όχι να το επιπλήττει. Όταν το παιδί όμως ξεφεύγει εκδηλώνοντας τα όσα νιώθει με φωνές, χειρονομίες ή ακόμα και βία ο εκπαιδευτικός οφείλει να οριοθετήσει τον μαθητή και να του κάνει ξεκάθαρο ότι βρίσκεται σε ένα περιβάλλον στο οποίο συνυπάρχει με άλλους συνομηλίκους, τους οποίους οφείλει αν μάθει να σέβεται.
