Είτε διοίκηση προσωπικού, είτε διοίκηση ανθρωπίνων πόρων ή ανθρώπινου δυναμικού, η διοίκηση του ανθρώπινου παράγοντα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τομείς της διοίκησης επιχειρήσεων και πρόκληση για κάθε νέο επιχειρηματία και στέλεχος. Η άποψη αυτή έγκειται στο γεγονός ότι ο άνθρωπος αποτελεί τον βασικό παράγοντα επιτυχίας ή αποτυχίας μιας επιχείρησης ενώ σύμφωνα με άλλες επιστήμες, όπως η ψυχολογία, η συμπεριφορά του είναι απρόβλεπτη. Όμως, τι χρειάζεται αυτός ο παράγοντας για να αποφέρει τα μέγιστα; Ενίσχυση ή μήπως εκφοβισμός; Η απάντηση είναι απλή: Ενίσχυση! Γιατί όμως;
Σύμφωνα με έρευνες, οι άνθρωποι φαίνεται ότι λειτουργούν αποτελεσματικότερα και με υψηλότερα επίπεδα ενέργειας σε καταστάσεις έντονου στρες (Σαπουντζή – Κρέπια Δ., 2006). Βασιζόμενοι στην άποψη αυτή, μία λύση είναι ο εκφοβισμός. Ο εργασιακός εκφοβισμός εφαρμόζεται είτε σε κάθετη (προϊστάμενος – υπάλληλος) ή σε οριζόντια ιεραρχία (υπάλληλος – υπάλληλος) ενώ παράλληλα ευδοκιμεί σε εργασιακά περιβάλλοντα με:
α) ανεπαρκή εσωτερική επικοινωνία και συνεργασία,
β) απουσία ηγέτη και
γ) αυξημένο αίσθημα εσωτερικού ανταγωνισμού με υψηλά ποσοστά συγκρούσεων (Βακόλα Μ. & Νικολάου Ι., 2012).
Όμως, η λύση αυτή, είναι βραχυπρόθεσμη και αποτελεί φαινόμενο εργασιακής κακοποίησης. Οι έντονοι ρυθμοί που δημιουργούνται από τα υψηλά επίπεδα στρες αυξάνουν την κόπωση και την εξάντληση του εργαζομένου, η οποία σταδιακά τον οδηγεί σε χαμηλή αποδοτικότητα (Σαπουντζή – Κρέπια Δ., 2006).
Τα αποτελέσματα αυτά είναι εμφανή και στην επιχείρηση, η οποία σταδιακά αποδυναμώνεται και οδηγείται αργά αλλά σταθερά στη λύση της.
Για την καταπολέμηση του φαινομένου, η διοίκηση προσωπικού, οι εργοδότες αλλά και οι εργαζόμενοι θα πρέπει να εκπαιδευτούν για να αναγνωρίζουν: α) τις λεκτικές απειλές, β) τις αλλόκοτες ενέργειες απαγόρευσης και απομόνωσης, γ) το κλίμα απογοήτευσης, δ) τις εμμονές και τα στερεότυπα των ανθρώπων που δημιουργούν τις συμπεριφορές αυτές (Τζωρτζάκης Κ., 2014).
Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει και η άλλη λύση. Αυτή των κινήτρων. Τα κίνητρα μπορεί να είναι δύο ειδών:
α) τα ηθικά ή ψυχολογικά και
β) τα χρηματικά.
Τα μεν ηθικά αφορούν την αμοιβή των εργαζομένων χωρίς χρηματικές καταβολές αλλά με λεκτικές επιβραβεύσεις, σεβασμό στην προσωπικότητα του και την ανάπτυξη αισθήματος ασφάλειας ενώ τα δε χρηματικά αφορούν τα γνωστά bonus αποδοτικότητας ή την αγορά προσωπικών δώρων για τον εργαζόμενο (Τερζίδης Κ. & Τζωρτζάκης Κ., 2004).
Η παραπάνω λύση μπορεί να εμπλουτιστεί μέσα από μια διαδικασία συνεντεύξεων με κάθε εργαζόμενο, η οποία δε διαφέρει από αυτή της σωστής επικοινωνίας. Για την επίτευξη αυτής, υπάρχουν συνολικά πέντε βήματα τα οποία θα πρέπει ακολουθηθούν.
Βήμα 1. ΑΚΟΥΣΤΕ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΣΑΣ
Δυστυχώς, η απλή και γρήγορη συζήτηση από μόνη της, δε βοηθάει. Ιδιαίτερα, όταν το μήνυμα δε μεταδίδεται σωστά λόγω έλλειψης προσοχής ή θορύβου. Ο εργαζόμενος (πομπός), μέσα από μία λέξη ή φράση, μπορεί να εκφράσει τα θέματα που τον απασχολούν και ενδεχομένως τον αποσπούν από την εργασία του. Ο εργοδότης ή το στέλεχος ανθρώπινου δυναμικού (δέκτης) θα πρέπει να είναι σε θέση να ακούσει προσεκτικά το μήνυμα που μεταδίδει ο πομπός και να το κατανοήσει πλήρως. Προσοχή στις παρανοήσεις!
Παράδειγμα 1:
- Εργοδότης: Σε βλέπω απασχολημένο τον τελευταίο καιρό. Συμβαίνει κάτι;
- Εργαζόμενος: Τίποτα, το ιδιαίτερο. Απλά τον τελευταίο καιρό, ψάχνω απεγνωσμένα παιδικό για το παιδί μου και δε βρίσκω.
Παράδειγμα 2:
- Εργοδότης: Σε βλέπω απασχολημένο τον τελευταίο καιρό. Συμβαίνει κάτι;
- Εργαζόμενος: Δεν είναι κάτι. Απλά τον τελευταίο καιρό, αισθάνομαι ότι δεν έχω χρόνο να κάνω πράγματα για μένα.
- Εργοδότης: Η αλήθεια είναι ότι η δουλειά δεν τελειώνει ποτέ. Θα ήθελες όμως να μου δώσεις ένα παράδειγμα για το τι θα ήθελες να κάνεις και δεν μπορείς;
- Εργαζόμενος: Για παράδειγμα δεν προλαβαίνω να πάω στο γυμναστήριο.
Παράδειγμα 3:
- Εργοδότης: Σε βλέπω απασχολημένο τον τελευταίο καιρό. Συμβαίνει κάτι;
- Εργαζόμενος: Δεν ξέρω. Ίσως χρειάζομαι δύο ημέρες άδεια. Τον τελευταίο καιρό αισθάνομαι αδύναμος και νιώθω ότι τα κάνω όλα λάθος.
Βήμα 2. ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΤΕ ΜΕ ΘΕΤΙΚΟ ΤΡΟΠΟ (ΘΕΤΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ)
Ο δέκτης του μηνύματος, είτε εργοδότης ή στέλεχος ανθρωπίνων πόρων, δε θα πρέπει να έχει επικριτική στάση σε ότι και αν του εκφράσει ο εργαζόμενος ή να μιλάει για δικά του προβλήματα προσπαθώντας να βρει λύση σε αυτά.
Αντιθέτως, ο δέκτης, θα πρέπει να έχει ζεστό/εγκάρδιο χαμόγελο, θετική στάση σώματος, αυθεντικότητα σε όσα λέει, κατανόηση σε όσα ακούει και φυσικά μυαλό σαν αλεξίπτωτο (Γαλανάκης Μ. & Σταλίκας Α., 2017).
Βήμα 3. ΚΑΤΑΓΡΑΨΤΕ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΒΡΕΙΤΕ ΛΥΣΗ
Όπως φαίνεται στο πρώτο βήμα, ακούγοντας προσεκτικά το μήνυμα που μεταδίδει ο πομπός, ο δέκτης είναι σε θέση να καταγράψει τις ανάγκες του εργαζομένου του και να βρει τρόπους για τις καλύψει.
Στα προηγούμενα παραδείγματα οι ανάγκες ήταν:
Παράδειγμα 1:
Η ανάγκη στο παράδειγμα αυτό είναι να βρεθεί παιδικός σταθμός για το παιδί του εργαζομένου. Μια προτεινόμενη λύση είναι να εξασφαλίσει η επιχείρηση τα έξοδα του παιδικού σταθμού.
Παράδειγμα 2:
Η ανάγκη εδώ είναι η σωματική άσκηση (γυμναστήριο). Μια προτεινόμενη λύση στην περίπτωση αυτή είναι η αγορά εξοπλισμού άσκησης (πχ διάδρομος) και η τοποθέτηση του σε χώρο της επιχείρησης ώστε ο εργαζόμενος να μπορεί να ασκηθεί κατά τις ώρες των διαλειμμάτων του.
Παράδειγμα 3:
Η ανάγκη εδώ δεν είναι υλική. Ο εργαζόμενος χρειάζεται επιβράβευση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ορισμένες φράσεις που θα πρέπει να ειπωθούν είναι: «σε ευχαριστώ», «πολύ καλή προσπάθεια», «μπράβο» κλπ.
Βήμα 4. ΕΦΑΡΜΟΣΤΕ ΤΗ ΛΥΣΗ
Το βήμα αυτό περιλαμβάνει την εφαρμογή των παραπάνω βημάτων. Βέβαια, πάντοτε με γνώμονα τις δυνατότητες της επιχείρησης!
Βήμα 5. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΤΕ ΤΗΝ ΛΥΣΗ
Ακούγεται και είναι εξαιρετικά δύσκολο. Η αξιολόγηση είναι μια διαδικασία ανατροφοδότησης, ότι όλα πήγαν καλά. Ο δέκτης του μηνύματος θα πρέπει πάντοτε να αξιολογεί την απόδοση της ενέργειας που εφάρμοσε στην συνολική απόδοση του εργαζομένου. Υπάρχουν δύο περιπτώσεις που μπορεί κάτι να μην πήγε όπως είχε προβλεφθεί: α) το μήνυμα να μεταφράστηκε με άλλο τρόπο ή β) να υπάρχουν και άλλες ανάγκες. Μη φοβάστε να αξιολογήσετε την κατάσταση και να βρείτε ότι κάτι πήγε στραβά. Από τα λάθη μας μαθαίνουμε!
Επομένως, όπως είναι φυσικό, η ενίσχυση του προσωπικού και κυρίως η ενεργητική ακρόαση ως μέθοδος επικοινωνίας αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την αύξηση της αποδοτικότητας μιας επιχείρησης, δημιουργώντας ταυτόχρονα ευτυχισμένους εργαζόμενους. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, την εξίσωση που απογειώνει μια επιχείρηση:
ΕΕ = ΙΠ
όπου ΕΕ = Ευτυχισμένος Εργαζόμενος και
ΙΠ = Ικανοποιημένος Πελάτης.
Βιβλιογραφία
– Βακόλα, Μ. & Νικολάου, Ι. (2012). Οργανωσιακή ψυχολογία και συμπεριφορά. Αθήνα: Rosili.
– Γαλανάκης, Μ. & Σταλίκας, Α. (2017). Ευτυχία τώρα: Η δύναμη των θετικών συναισθημάτων. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική.
– Σαπουντζή – Κρέπια, Δ. (2006). Stress Management: Η διαχείριση του στρες. Αθήνα: Εκδόσεις Έλλην.
– Τζωρτζάκης, Κ. (2014). Η διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού στο ελληνικό επιχειρείν. Αθήνα: Εκδόσεις Rosili.
– Τερζίδης, Κ. & Τζωρτζάκης, Κ. (2004). Διοίκηση ανθρωπίνων πόρων: Διοίκηση προσωπικού. Αθήνα: Εκδόσεις Rosili.
