Το βιβλίο που ενέπνευσε τους Pink Floyd

Η περίοδος των Pink Floyd με Syd Barrett  στο τιμόνι είναι γενικά μία παραγνωρισμένη περίοδος σε σχέση με την πολύ πιο γνωστή και radio-friendly εποχή του ”Dark Side of the Moon” και του ”The Wall”. Το ”The Piper at the Gates of Dawn” είναι γενικά ένα δύσκολο και πειραματικό album που είναι λογικό να μην έχει γίνει mainstream επιτυχία. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξε ιδιαίτερα σημαντικό όχι μόνο για την εποχή του ως δίσκο ορόσημο του ψυχεδελικού ήχου αλλά και για την μεταγενέστερη εποχή επηρεάζοντας πολλούς καλλιτέχνες αλλά και τους ίδιους τους Pink Floyd της μετά- Barrett εποχής.

Γενικά υπάρχουν καλλιτέχνες και albums που είναι ορόσημα για την ζωή μας. Αλλάζουν όχι μόνο την αντίληψή μας για την μουσική και μας εισάγουν σε νέους μουσικούς παράδρομους, αλλά μπορεί να μας αλλάξουν ακόμα και την αντίληψή μας για την τέχνη γενικότερα ή ακόμα και για τον κόσμο. Για εμένα καθοριστικό υπήρξε το ντεμπούτο των Pink Floyd , ‘’The Piper at the Gates of Dawn’’, με μπροστάρη φυσικά τον τότε ιθύνων νου τους Syd Barrett. Έξυπνη κίνηση να δώσουν ως τίτλο το όνομα του 7ου κεφαλαίου του βιβλίου “Ο Άνεμος στις Ιτιές“.

Πρώτη επαφή με το συγκρότημα

Η αλήθεια είναι ότι στα 16 μου, όταν άρχισα να ψάχνομαι με την ευρύτερη rock μουσική, η ψυχεδέλεια ήταν από τις λέξεις που από την αρχή μου κίνησαν το ενδιαφέρον. Έτσι, λοιπόν κάποια μέρα έφτασαν στα αυτιά μου οι πρώτες νότες του ‘’Astronomy Domine’’. Πρόκειται για το πρώτο track του album. Η αντίδρασή μου ήταν όμως πολύ συγκρατημένη. Μετά από μια γρήγορη ακρόαση κάποιων τραγουδιών του δίσκου, κατέληξα σε ένα περίεργο συμπέρασμα.

Advertisements

Αν και δεν μπορώ να πω ότι ο δίσκος μου άρεσε στο σύνολό του τότε, είχα καταλάβει ότι αυτό το album στο μέλλον θα γίνει ένα από τα αγαπημένα μου. Είχα καταλάβει ότι κάτι είχε μέσα του που δεν το είχαν αποκωδικοποιήσει τα πολύ άμαθα αυτιά μου. Ενώ μου άρεσαν κάποια σημεία του δίσκου δεν κατάφερνα να δω τότε την πλήρη μαγεία του. Νομίζω ότι ακόμα και σήμερα που είμαι 20 και είναι πλέον μέσα στα αγαπημένα μου albums δεν έχω κατανοήσει πλήρως τον δίσκο και την μουσική ευφυΐα του Syd Barrett.

Εμπειρίες και επιστροφή στον δίσκο

Τον άφησα λοιπόν για λίγο καιρό . Μετά από έντονες μουσικές συγκινήσεις με άλλα albums από όλο το φάσμα της rock (από το ”Ok Computer” μέχρι το ”Abbey Road”), σκέφτηκα ότι ίσως ήμουν λίγο πιο έτοιμος για αυτό το μυστήριο έως και τρομακτικό μουσικό ταξίδι. Ένα βράδυ Νοεμβρίου του 2018 λοιπόν, χρονιά που έδινα Πανελλήνιες ,περίπου δύο χρόνια μετά την πρώτη μου επαφή με το άλμπουμ, έβαλα τον δίσκο. Εκείνο το βράδυ άκουσα ολόκληρο το album δύο φορές. Από τότε είναι σημείο αναφοράς στις μουσικές μου προτιμήσεις. Σιγά σιγά άρχισα να το αποκωδικοποιώ όλο και περισσότερο. Μάθαινα φυσικά περισσότερα για τον Syd Barrett, για τους ιδιαίτερους στίχους και την μουσική που δεν έμοιαζε καθόλου με την υπόλοιπη δισκογραφία των Floyd, η οποία μου ήταν πολύ πιο οικεία μέχρι τότε. Σήμερα, το ‘’Piper at the Gates of Dawn’’ είναι ένα από  τα πιο επιδραστικά albums της ζωής μου.

Review ή αλλιώς ξενάγηση

Θα προσπαθήσω λοιπόν να κάνω ένα track by track review. Θεωρώ βέβαια ότι η καλύτερη λέξη είναι η περιγραφή. Μια περιγραφή για το τι περιμένει κάποιον όταν ακούσει αυτόν τον δίσκο. Για να είμαι βέβαια απολύτως ειλικρινής, τίποτα από ότι διαβάσει εδώ ή οπουδήποτε αλλού δεν μπορεί να τον προετοιμάσει. Το συγκεκριμένο album είναι ένα album για τις αισθήσεις. Λειτουργεί σαν ναρκωτικό και μόνο αν το ακούσεις θα καταφέρεις να μπεις στο κλίμα που δημιουργεί και που οι λέξεις δεν είναι εύκολο να περιγράψουν.

Space rock και ψυχεδελικά riffs

Astronomy Domine: Tο πρώτο τραγούδι του album και της δισκογραφίας των Pink Floyd είναι μια εξαιρετική space rock εισαγωγή. Ο Syd Barrett συνδυάζει εδώ το παραδοσιακό rock n roll με το νέο ψυχεδελικό ρεύμα της εποχής. Στην αρχή του τραγουδιού ακούμε τον Peter Jenner, έναν από τους managers της μπάντας, να μιλά μέσα από ένα μεγάφωνο. Το τραγούδι αφορά το διάστημα, τους πλανήτες και την πιθανότητα ζωής εκεί. (”floating down the sound resounds around the icy waters underground”). Ο Roger Waters ανέφερε ότι αυτό ήταν το μόνο τραγούδι που ο Syd έγραψε για το διάστημα. Και όμως ήταν αρκετό για να επηρεάσει την μετά-Barrett era των Floyd (”Dark Side of the Moon”). Επηρέασε φυσικά και καλλιτέχνες όπως ο David Bowie που ήταν μεγάλος fan του Syd και ασχολήθηκε σε μεγάλο βαθμό με θέματα που αφορούν το διάστημα.

Lucifer Sam: Το Lucifer Sam, με το εθιστικό, Jamesbond-ικό riff του είναι εμπνευσμένο από την γάτα του Syd. Οι στίχοι είναι βέβαια ασαφείς, όπως στα περισσότερα τραγούδια που έγραψε ο Barrett. Υπάρχει η θεωρία ότι η Lucifer Sam, δηλαδή η γάτα, είναι ένας άλλος άνδρας με τον οποίο η γυναίκα του Syd, Jenny Spires τον απατούσε. Εξού και ο στίχος ‘’Jennifer gentle, you’re a witch’’, που αναφέρεται στην Spires.

Νοσταλγία και acid trips by Syd Barrett

Matilda Mother: Ίσως το αγαπημένο μου του δίσκου, το τραγούδι αυτό πραγματεύεται την νοσταλγία των παιδικών χρόνων και την σκληρή αίσθηση ότι δεν θα επιστρέψουν ποτέ. Στο κομμάτι η μητέρα του Syd τού διαβάζει ένα παραμύθι, ενώ ο Syd τής ζητάει να μην σταματήσει. Ένα τραγούδι που πραγματικά δείχνει τον ευαίσθητο χαρακτήρα του Syd Barrett, την καλοσύνη και την αθωότητά του.Σε μουσικό επίπεδο, εντυπωσιακό είναι το solo του Richard Wright ο οποίος τραγουδάει μάλιστα και στο συγκεκριμένο κομμάτι μαζί με τον Barrett.

Flaming: Η ψυχεδέλεια συμπυκνωμένη σε ένα τραγούδι. Child-like playful ρυθμός και στίχοι βγαλμένοι από acid trip ‘’Alone in the clouds all blue, lying on an eiderdown, yippee you can’t see me but I can you, lazing in the foggy dew sitting on a unicorn / Hey ho here we go ever so high!’’. Είναι πραγματικά ένα τραγούδι σήμα κατατεθέν του δίσκου κατά τη γνώμη μου και πλήρως αντιπροσωπευτικό της Syd-era.

Οι ψυχεδελικοί πειραματισμοί των Pink Floyd

Pow R. Toc. H.: Συνέχεια με το πρώτο instrumental τραγούδι του δίσκου. Περιέχει βέβαια κάποια άναρθρα φωνητικά σαν κραυγές του Syd Barrett και του Waters, ενώ το πιάνο είναι το κύριο όργανο. Πρόκειται για ένα καθαρά ψυχεδελικό και πειραματικό τραγούδι. Ο Nick Mason δήλωσε ότι μέρη του κομματιού είναι εμπνευσμένα από το Lovely Rita των Beatles, οι οποίοι ηχογραφούσαν το δικό τους αριστούργημα ‘’Sgt. Peppers Lonely Hearts Club Band’’ την ίδια περίοδο στο ίδιο studio με τους Floyd, στα EMI Studios, σε διπλανές αίθουσες. Λέγεται ότι είναι sequel του Interstellar Overdrive, που είναι το 7^ο τραγούδι του δίσκου.

Take Up Thy Stethoscope and Walk: Αυτό είναι το πρώτο τραγούδι που έγραψε ο Roger Waters για την μπάντα και το μόνο του δίσκου που δεν συμμετείχε στο γράψιμό του ο Syd Barrett. Ο τίτλος του προέρχεται από την Βίβλο και περιγράφει έναν ασθενή σε ένα νοσοκομείο που νιώθει αφόρητο πόνο. Οι στίχοι είναι βέβαια και εδώ κάπως αφαιρετικοί χωρίς ξεκάθαρο νόημα. Αυτό συμβαίνει ίσως για να αποδωθεί η κατάσταση ντελιρίου που βρίσκεται ο ασθενής. Το τραγούδι αυτό δεν αρέσει καθόλου στον Roger Waters σύμφωνα με δηλώσεις του αλλά εγώ θα τολμήσω να διαφωνήσω.

Το τραγούδι ορόσημο των Pink Floyd

Interstellar Overdrive: Το πιο γνωστό ίσως κομμάτι του δίσκου είναι ακριβώς αυτό που δηλώνει ο τίτλος του, ένα διαστρικό αστραπιαίο ταξίδι. Γράφτηκε από όλα τα μέλη της μπάντας. Είναι το πρώτο από τα πολλά μεγάλα σε διάρκεια τραγούδια της δισκογραφίας των Pink Floyd (σχεδόν 10λεπτο). Σε αυτό το instrumental ψυχεδελικό space rock κομμάτι που θα μπορούσε ίσως να χαρακτηριστεί και proto-prog, υπάρχουν μεγάλες ακανόνιστες συγχορδίες του Barrett, o οποίος αλλάζει συνεχώς τέμπο και εναλλάσσει διαφορετικούς ρυθμούς. Το Interstellar Overdrive είναι από τα πρώτα instrumental αυτοσχεδιαστικά κομμάτια στην ιστορία της μουσικής.

Tolkien themes

The Gnome: Επιστροφή σε ένα playful ψυχεδελικό pop τραγούδι, το 8^ο του δίσκου και ένα πολύ αγαπημένο μου, λόγω της πιθανής έμπνευσής του από βιβλία του J.R.R. Tolkien των οπίοων ήταν fan ο Syd Barrett. Και εδώ οι στίχοι βέβαια δεν υποδηλώνουν κάτι συγκεκριμένο και ο καθένας μπορεί να τους ερμηνεύσει διαφορετικά. Υπάρχουν φυσικά και εδώ θεωρίες για περιγραφή ενός acid trip και γενικότερα επιρροή από ναρκωτικά. Νομίζω όμως ότι το lsd, καλώς ή κακώς, έχει επηρεάσει όλα τα τραγούδια του δίσκου άμεσα ή έμμεσα.

Κινεζική φιλοσοφία και υπαρξιακή κρίση

Chapter 24: Ένα πραγματικά μαγικό τραγούδι που θυμίζει μεσαιωνικές μελωδίες. Ο Syd Barrett εμπνεύστηκε τους στίχους του τραγουδιού από το 24^ο κεφάλαιο του αρχαίου κινεζικού φιλοσοφικού βιβλίου I Ching.

The Scarecrow: Ένα τραγούδι με παρόμοιους folk ρυθμούς με το Chapter 24. Χαρακτηρίζεται από υπαρξιακές ανησυχίες με τον Barrett να παρομοιάζει την ύπαρξή του με αυτήν ενός σκιάχτρου. Και το σκιάχτρο και ο Syd φαίνεται να έχουν αποδεχθεί την μοίρα τους. Υπάρχουν και φήμες ότι πρόκειται για μια πρόβλεψη του ίδιου του Syd για το θλιβερό μέλλον που τελικά είχε. Θεωρώ ότι είναι μάλλον τραβηγμένες. Αυτή η απαισιοδοξία όμως και η παραίτηση από την ζωή που περιγράφει το τραγούδι (”The black and green scarecrow is sadder than me but now he’s resigned to tis fate”) θα αποτελέσει βασικό θέμα και στην μετά Barrett δισκογραφία των Pink Floyd.

Ο ρομαντικός Syd Barrett

Bike: Το τελευταίο τραγούδι του δίσκου είναι γραμμένο για την κοπέλα του Syd  που ανέφερα ήδη, την Jenny Spires. Στο τραγούδι, ο Syd της δείχνει το δανεισμένο του ποδήλατο, το ποντίκι του που λέγεται Gerald, τον σκισμένο του μανδύα και της προσφέρει gingerbread . Αυτός είναι ο τρόπος του Syd Barrett να εκδηλώσει την αγάπη του για την Jenny σε αυτό το love song, όσο περίεργο και αν φαίνεται. Είναι χαρακτηριστικοί οι στίχοι ‘’You’re the kind of girl that fits in with my world, I’ll give you anything everything if you want things’’. Ο Syd μοιάζει να λέει στην Jenny ότι μόνο αυτά έχω, αλλά είμαι διατεθειμένος να στα δώσω.

Η αυλαία

Το ”The Piper at the Gates of Dawn” είναι πράγματι ένα album το οποίο καθοδηγείται από τον ενορχηστρωτή, κυριολεκτικά και μεταφορικά, Syd Barrett. Ακούγοντάς το μπορεί κανείς να εντοπίσει πολύ καλά στοιχεία και από τους υπόλοιπους της μπάντας, οι οποίοι είναι πραγματικά σπουδαίοι καλλιτέχνες. Θα αναπτύξουν όμως περισσότερο την καλλιτεχνική προσωπικότητά τους στα επόμενα albums της μπάντας. Σε αυτό το album μοιάζουν σαν να προσπαθούν να ακολουθήσουν την παράξενη μουσική ευφυία του Syd Barrett. Τέλος, θεωρώ ότι αυτό που κάνει το συγκεκριμένο album τόσο σπουδαίο είναι η αυθεντικότητά του. Ενώ πολλές ψυχεδελικές μπάντες της εποχής βασίζονταν σε μεγάλο βαθμό στην blues μουσική χωρίς αυτό να είναι αρνητικό αφού προσωπικά λατρεύω την blues ο Syd Barrett μοιάζει να έχει καταφέρει να δημιουργήσει κάτι εντελώς δικό του, κάτι πολύ διαφορετικό από τις άλλες μπάντες της ίδιας εποχής. Το album κυκλοφόρησε στις 4 Αυγούστου του 1967 .