Οι βραδινές βόλτες στη πόλη γεμίζουν την νύχτα μας με χρώματα, φώτα, φασαρία. Διαφημιστικές πινακίδες και λάμπες καλύπτουν τους δρόμους, ενώ τα παράθυρα των διαμερισμάτων πάνε κόντρα στην απόχρωση του ουρανού. Υπάρχουν σημεία, που η ενέργεια της ημέρας μοιάζει να μην έφυγε ούτε μια στιγμή. Αλλά μέσα σε όλο αυτό το ηλεκτρικό “σόου”, δεν αξίζει να σηκώσεις το βλέμμα σου ψηλά. Λες και χαθήκαν τα άστρα, σκεπασμένα από τη τεχνητή λάμψη. Καταφέραμε να ανάγουμε το φως σε ρυπαντή, να δημιουργήσουμε την φωτορύπανση.
Το φαινόμενο της φωτορύπανσης είναι σχετικά νέο. Αν και οι πρώτοι λαμπτήρες που χρησιμοποιήθηκαν ευρέως εμφανίστηκαν στα τέλη του 18ου αιώνα, η ευρεία φωταγώγηση δεν μετράει περισσότερο από εκατό χρόνια. Παρόλα αυτά, η εξάπλωση του ηλεκτρικού φωτισμού ήταν ραγδαία. Οι ώρες που θα μπορούσε κάποιος να αξιοποιήσει αυξήθηκαν, μιας και δεν υπήρχε η ανάγκη για το φως της ημέρας. Εκ πρώτης όψεως, το κέρδος αυτής της παράτασης που παίρνει η καθημερινότητα μετά την δύση του ηλίου φαντάζει τεράστιο. Δύσκολα κάποιος μπορεί να φανταστεί τον εαυτό του στο σκοτάδι. Δίχως φως για να διαβάσει, να κοινωνικοποιηθεί, να εργαστεί, να αξιοποιήσει όσο χρόνο του αφήνει o – ευτυχώς ή δυστυχώς – γρήγορος ρυθμός ζωής.
Υπάρχει όμως υπερβολικός φωτισμός; Η απάντηση είναι ναι. Υπερβολικός και λανθασμένα εφαρμοσμένος. Για παράδειγμα, πολλές κολώνες φωτισμού διαχέουν το φως σε όλες τις κατευθύνσεις, και όχι στοχευμένα στο δρόμο. Επίσης, οι συμβατικοί λαμπτήρες που χρησιμοποιούνται σε αρκετές από αυτές τις κολώνες, αλλά και για οικιακή χρήση, εκπέμπουν περίπου το 50% του φωτισμού τους προς τον ουρανό. Και όπως και να το κάνουμε, δεν βοηθάει καθόλου η υπέρμετρη χρήση και από την πλευρά μας, μιας και αφήνουμε συχνά ανοιχτά τα φώτα ακόμα και όταν δεν βρισκόμαστε π.χ. σε κάποιο δωμάτιο του σπιτιού.
Τα προβλήματα που μπορεί να προκληθούν στον άνθρωπο είναι ακόμα υπό μελέτη. Έχει δοθεί όμως το έρεισμα για αρκετές ανησυχητικές θεωρίες. Μία από αυτές είναι η σύνδεση της μελατονίνης με την καρκινογένεση και τη φωτορύπανση. Η μελατονίνη φυσιολογικά παράγεται από το ανθρώπινο σώμα κατά την διάρκεια της νύχτας, και μειώνεται με την παρουσία φωτός, φυσικού ή τεχνητού. Συμβάλλει στη ρύθμιση του βιολογικού ρολογιού, και πιθανότατα στη μείωση των οιστρογόνων. Πιστεύεται ότι βοηθάει στη πρόληψη καρκινικών όγκων, όπως στον καρκίνο του μαστού. Μέσα από πειράματα που διεξήχθησαν, παρατηρήθηκε ότι τα επίπεδα μελατονίνης στο σώμα παρέμεναν σε χαμηλά επίπεδα όταν υπήρχε κάποια τεχνητή πηγή φωτός, με αποτέλεσμα μερικές ορμόνες να παράγονται πέρα από το απαραίτητο επίπεδο. Η “αρρυθμία” αυτή μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο ρίσκο εμφάνισης καρκίνου.
Πηγή εικόνας: lightpollutionmap.info
Φυσικά, η φωτορύπανση δεν έρχεται χωρίς συνέπειες και για τους υπόλοιπους οργανισμούς. Σχεδόν όλα τα ζώα και τα φυτά χρειάζονται τρεις βασικές παραμέτρους σε ιδανικά επίπεδα για να μπούνε σε διαδικασία αναπαραγωγής: τη θερμοκρασία, την αφθονία τροφής, και τη φωτοπερίοδο. Αλλάζοντας τη χρονική διάρκεια που οι οργανισμοί αυτοί αντιλαμβάνονται φως, μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή του αναπαραγωγικού τους κύκλου, και του μεταναστευτικού, αφού αρκετά πτηνά βασίζονται στο φωτισμό για να αντιληφθούν τις αλλαγές των εποχών.
Μπορούμε να προσαρμόσουμε τη ζωή μας σε συνθήκες πιο φυσιολογικές, με λιγότερη αλόγιστη χρήση φωτισμού. Για μια πιο υγιεινή και “έναστρη” βραδινή ζωή.
ΠΗΓΕΣ:
Ανθρωποι, ζώα και φυτά στο έλεος της φωτορύπανσης
Advertising
https://ehp.niehs.nih.gov/doi/full/10.1289/ehp.117-a20
