Μπορεί ο άνθρωπος να αντικαταστήσει φυσικές κατασκευές; Να δημιουργήσει οικότοπους και περιβάλλοντα, τα οποία προσομοιάζουν σχεδόν απόλυτα δομές εξελιγμένες μέσα από τα βάθη των αιώνων; Το ιδανικότερο θα ήταν να μην υπήρχε η ανάγκη της ανθρώπινης παρέμβασης στο οικοσύστημα. Η αδιαφορία όμως γύρω από τη διατήρηση των οικοσυστημάτων γέννησε επικίνδυνες και επείγουσες περιπτώσεις. Χρειάζεται δράσεις οι οποίες θα δώσουν στη φύση άλλη μια ευκαιρία να ανακάμψει. Χρειάζονται κατασκευές όπως οι τεχνητοί ύφαλοι.
Ο ρόλος των υφάλων στα θαλάσσια οικοσυστήματα είναι μείζονος σημασίας. Όσοι έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα χρονολογούνται στα 5.000-10.000 χρόνια, και δημιουργούνται από τους σκελετούς κοραλλιών, υδρόβιων οργανισμών της συνομοταξίας των Cnidaria. Περίπου το 25% των γνωστών θαλάσσιων οργανισμών βασίζουν τις ανάγκες τους για τροφή, αναπαραγωγή και καταφύγιο στους υφάλους αυτούς. Είναι με λίγα λόγια “βόμβα” βιοποικιλότητας, η βάση της πυραμίδας ενός θαλάσσιου οικοσυστήματος. Δυστυχώς όμως, οι ύφαλοι δεν θα μπορούσαν να ξεφύγουν από τις αλυσιδωτές ανθρωπογενείς πανωλεθρίες που μαστίζουν τον πλανήτη. Οι αποχρωματισμοί των κοραλλιών και οι καταστροφές του πυθμένα λόγω αλιείας είναι πλέον συχνό και απειλητικό φαινόμενο. Πάνω σε αυτές τις καταστροφές έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται οι τεχνητοί ύφαλοι, οι οποίοι προσπαθούν να προσφέρουν ένα βιότοπο, ο οποίος θα παρέχει στους υδρόβιους οργανισμούς τα ίδια πλεονεκτήματα με τους φυσικούς υφάλους.
Συνήθως, οι τεχνητοί ύφαλοι κατασκευάζονται από σκυρόδεμα και ασβεστόλιθο, έτσι ώστε να προσομοιάζουν τα φυσικά συστήματα όσο πιο ρεαλιστικά μπορούν. Σε άλλες περιπτώσεις, βυθίζονται πλοία με σκοπό να αποτελέσουν τη βάση ενός υφάλου. Η κυβέρνηση του Μπαχρέιν μάλιστα το πήγε ένα βήμα παραπέρα, μιας και πρόσφατα αποφάσισε να βυθίσει ένα αεροσκάφος Boeing 747, για την δημιουργία τεχνητού υφάλου/καταδυτικού πάρκου (το εάν τα υλικά που απαρτίζουν το αεροσκάφος είναι περιβαλλοντικά ασφαλή τίθεται ακόμα υπό αμφισβήτηση). Αν και τέτοιες ενέργειες έχουν τις δυνατότητες να τονώσουν την οικονομία μιας περιοχής, και να βοηθήσουν στην ενημέρωση σχετικά με το περιβάλλον και τους υφάλους, προσελκύοντας τουρίστες, μπορούν να αποτελέσουν πραγματικό υποκατάστατο για τους οργανισμούς τους οποίους υποτίθεται ότι πρέπει να ωφελήσει;
Τα στοιχεία, τουλάχιστον στον ελλαδικό χώρο , είναι ενθαρρυντικά. Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), από την δημιουργία του τεχνητού υφάλου στη Κάλυμνο το 2005, μέχρι την καταγραφή αλιευμάτων τον Ιανουάριο του 2017, είχαμε αύξηση της αλιευτικής παραγωγής στην ευρύτερη περιοχή των Δωδεκανήσων κατά περίπου 3.000 τόνους (από 1.337 στους 4.039). Πέρα όμως από την Κάλυμνο, τεχνητοί ύφαλοι υπάρχουν στη Πρέβεζα, στην Ιερισσό, στο Πόρτο-Λάγος (ο πρώτος τεχνητός ύφαλος στη χώρα), ενώ υπό κατασκευή βρίσκεται ένας στο Λιτόχωρο Πιερίας. Στην πλειονότητα των περιοχών παρατηρήθηκε άνθηση των φυκών και των υδρόβιων οργανισμών, δίνοντας και πάλι ζωή στα επιβαρυμένα αυτά οικοσυστήματα.
Παρόλα αυτά, οι τεχνητοί ύφαλοι παραμένουν ένα μέτρο βοήθειας και ενίσχυσης του περιβάλλοντος, και όχι μια μόνιμη λύση που θα αναπληρώσει τα φυσικά οικοσυστήματα. Το υψηλό κόστος κατασκευής (μόνο για το Λιτόχωρο, το κόστος ανέρχεται στα 780.000€) και η απρόβλεπτη επίδραση τους μετά από χρόνια λόγω της διάβρωσης, κυρίως για βυθισμένα πλοία, τους καθιστούν “δεκανίκια” στην αντιμετώπιση του γενικότερου προβλήματος.Με έναν ιδανικό συνδυασμό διατήρησης των φυσικών υφάλων, και την υποστήριξή τους από ανθρωπογενείς κατασκευές, μπορεί να αποτραπεί άλλη μια περιβαλλοντική απώλεια.
ΠΗΓΕΣ:
http://www.alieia.minagric.gr/node/31
https://www.livescience.com/40276-coral-reefs.html
https://www.voria.gr/article/techniti-ifali-se-kitros-ke-litochoro-gia-enischisi-tis-aliias
http://www.statistics.gr/statistics/agr
