Τον φετινό χειμώνα παρατηρήσαμε φαινόμενα έντονου ψύχους τόσο στην Κεντρική Ευρώπη όσο και στη βόρεια Αμερική. Το γεγονός αυτό δεν παρατηρείται πρώτη χρονιά φέτος και δεν αποτελεί μυστήριο αλλά είναι και αυτό αποτέλεσμα του ανθρώπινου παράγοντα, της κακής συμπεριφοράς μας απέναντι στον πλανήτη και του τραγικού φαινομένου του λιώσιμου των πάγων. Μπορεί τα γεγονότα να μοιάζουν ασύνδετα αλλά οι μηχανισμοί του πλανήτη μας δικαιολογούν συμπεριφορές με φαινόμενα όπως αυτό που περιγράφεται με τη δραματική έκφραση “καταρρέει ο πολικός στρόβιλος”.
Πάνω από την Αρκτική, στο ύψος της στρατόσφαιρας, εντοπίζεται ο πολικός στρόβιλος, δηλαδή κάτι σαν ένα σύστημα πιέσεων που απομονώνει στο εσωτερικό του τον πολύ ψυχρό αέρα της Αρκτικής. Όσο ο πολικός στρόβιλος παραμένει σταθερός, ο ψυχρός αέρας περιορίζεται στον βόρειο πόλο. Όταν όμως, στα τμήματα της ατμόσφαιρας που βρίσκονται κάτω από την στρατόσφαιρα, συναντάμε διαταραχές, η ισχύς του πολικού στροβίλου επηρεάζεται και ο αρκτικός άνεμος σταματάει να είναι απομονωμένος. Αέριες μάζες κατευθύνονται στην βόρεια και κεντρική Ευρώπη και παρατηρούμε επίμονα επεισόδια πολικών θερμοκρασιών σε περιοχές που δεν έχουν αυτή τη συμπεριφορά.
Ποια μπορεί να είναι μία τέτοια διαταραχή; Στην κλιματολογία συναντάμε μία έννοια που ονομάζεται Λευκαύγεια. Με απλά λόγια, η λευκαύγεια περιγράφει κατά πόσο ένα υλικό αντανακλά την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Όσο πιο μεγάλη είναι η λευκαύγεια ενός υλικού τόσο περισσότερο αντανακλά την ακτινοβολία το υλικό αυτό. Ο πάγος, όπως είναι προφανές, έχει μεγάλη λευκαύγεια. Όσο οι πάγοι της Αρκτικής λιώνουν τόσο μειώνεται η λευκαύγεια και τόσο περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία απορροφάται από τον πλανήτη. Αν και αυτό δημιουργεί συνθήκες αυξανόμενης θερμοκρασίας δεν δημιουργεί και κύματα ζέστης. Αντιθέτως, η διαταραχή της θερμοκρασίας στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, μειώνει την ισχύ του πολικού στροβίλου με αποτέλεσμα την κίνηση ψυχρών μαζών προς τον νότο χτυπώντας έτσι με ασυνήθιστα φαινόμενα κακοκαιρίας τις κοντινές χώρες.
Η φετινή χρονιά όμως δεν ήταν η μόνη που παρατηρήθηκε αυτό το γεγονός. Τα τελευταία χρόνια συναντάται αρκετά συχνά με γνωστότερη όλων την περίπτωση της βορείου Αμερικής που πλήγηκε από βαριά φαινόμενα κακοκαιρίας με το θερμόμετρο να φτάνει μέχρι και τους -50 βαθμούς. Αντίστοιχα φαινόμενα έπληξαν και την δική μας ήπειρο τη χρονιά 2012 αλλά και το 2018. Αν όμως ήδη έχουν συμβεί αυτά, τι μας περιμένει;
Το τι θα συμβεί στο μέλλον είναι κάτι που δεν μπορούμε να το προβλέψουμε με σιγουριά. Ωστόσο, σύμφωνα με τα τρέχοντα δεδομένα η επανάληψη φαινομένων όπως αυτά στην βόρεια Αμερική, είναι ένα πιθανό σενάριο τόσο για την Αμερική όσο και για την κεντρική και βόρεια Ευρώπη.
Όταν οι επιστήμονες μιλάνε για υπερθέρμανση και ταυτόχρονα συναντάμε φαινόμενα πολικού ψύχους καταλαβαίνουμε ότι ο πλανήτης δεν μας συμπεριφέρεται και πολύ φυσιολογικά. Είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε ότι δεν είμαστε τίποτα παραπάνω από φιλοξενούμενοι πάνω στην Γη και η συμπεριφορά μας απέναντί της θα έπρεπε να έχει την ανάλογη αντιμετώπιση. Μπορεί η χώρα μας να μην επηρεάζεται από φαινόμενα όπως η κατάρρευση του πολικού στροβίλου αλλά αν συνεχίσουμε να έχουμε επιθετική συμπεριφορά στον πλανήτη δεν αργεί και η σειρά μας.
ΠΗΓΕΣ
Καρτάλης, Κ., 2018. Σημειώσεις στο μάθημα Εισαγωγή στη Φυσική Ατμόσφαιρας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Κατσαφάδος, Π. και Μαυροματίδης, H., 2015. Εισαγωγή στη φυσική της ατμόσφαιρας και την κλιματική αλλαγή, Ελληνικά Ακαδημαϊκά Συγγράμματα και Βοηθήματα, www.kallipos.gr
Χρ. Χαλδούπης, 2016. Εισαγωγή στην Ατμοσφαιρική Φυσική, Πανεπιστήμιο Κρήτης.
http://meteo.gr/articleview.cfm?id=579
