Λίγο πριν το Πάσχα του 1900, Σύμιοι σφουγγαράδες ερχόμενοι από την Αφρική ζήτησαν καταφύγιο στο νησί των Αντικυθήρων για να γλιτώσουν από μια ξαφνική καταιγίδα. Στο νησί πραγματοποίησαν καταδύσεις για σπόγγους και ανακάλυψαν τυχαία ένα αρχαίο ναυάγιο σε βάθος 60μ. Το ναυάγιο ήταν εμφανές από τα 45μ., κανείς δεν πίστεψε τον δύτη όταν είπε ότι στο βυθό υπάρχει ένα πλοίο, μια δεύτερη κατάδυση από τον υπεύθυνο των σφουγγαράδων επιβεβαίωσε ότι πρόκειται για ένα αρχαίο ναυάγιο. Δύτες, μαζί με το Υπουργείο Παιδείας και το Βασιλικό Πολεμικό Ναυτικό ανέλκυσαν στην συνέχεια μια σειρά σπουδαίων τέxνεργων. Ο θάνατος δυστυχώς ενός δύτη και η παράλυση άλλων από τη νόσο των δυτών έδωσε τέλος στην επιχείρηση το καλοκαίρι του 1901 χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η ανέλκυση των ευρημάτων. Το φθινόπωρο του 1976, ύστερα από 75 χρόνια ο Γάλλος Ζακ-Υβ Κουστώ επανήλθε στο ναυάγιο πραγματοποιώντας καινούργιες υποβρύχιες ανασκαφές.
Επρόκειτο για ένα ρωμαϊκό πλοίο τύπου “όρκας” το οποίο ξεκίναγε την διαδρομή του πιθανόν από την Ρόδο με κατεύθυνση την Ρώμη φορτωμένο με πλούσια αντικείμενα και χρονολογείτε περίπου στα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ. . Το πλοίο ήταν εμπορικού τύπου και ήταν φορτωμένο με μαρμάρινα και χάλκινα αγάλματα, χάλκινα ανάκλιντρα, γυάλινα, χάλκινα και κεραμικά αγγεία, χρυσά κοσμήματα, νομίσματα και αμφορείς από την Ανατολική Μεσόγειο. Μερικά από τα πιο σπουδαία ευρήματα του ναυαγίου είναι :
- Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων
Το πιο σπουδαίο εύρημα, ένας φορητός μηχανικός υπολογιστής των κινήσεων της Σελήνης, του Ήλιου και των πέντε πλανητών, που φτιάχτηκε μάλλον γύρω στο 150-100 π.Χ. Ήταν επίσης ένα ακριβές ημερολόγιο που μπορούσε να προβλέψει τις σεληνιακές και τις ηλιακές εκλείψεις. Ακολουθεί τις θεωρίες του Ίππαρχου, του πατέρα της Αστρονομίας, για την ελλειπτική κίνηση της Σελήνης. Δεν έχουν ξεκλειδωθεί όλα τα μυστικά του Μηχανισμού ακόμη, γι’ αυτό συνεχίζει και αποτελεί αντικείμενο μελέτης για πολλούς ερευνητές .
2. Ο Έφηβος των Αντικυθήρων
3. Ο Φιλόσοφος των Αντικυθήρων
Μετά το 1976, μέσα σε δύο χρόνια ολοκληρώθηκε η ανέλκυση όλων των ευρημάτων από το ναυάγιο, όμως η χρονολόγηση του ναυαγίου χρειάστηκε περισσότερο χρόνο. Ορισμένοι ερευνητές στηρίζονται σε μια αναφορά του συγγραφέα Λουκιανού και θεωρούν ότι το πλοίο μετέφερε λάφυρα του Ρωμαίου στρατηγού Σύλλα από την Αθήνα το 86 π.Χ. προς την Ιταλία. Τα νομίσματα που ήρθαν στην επιφάνεια από τον Κουστώ το 1976 χρονολογούνται στο 76 – 67 π.Χ. και χρονολογούν το πλοίο εκείνη την περίοδο.
Το 2012, ο ενάλιος αρχαιολόγος Μπρένταν Π. Φόλεϊτου του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου Γουντς των ΗΠΑ πήρε άδεια από την ελληνική κυβέρνηση να διεξάγει μια καινούργια σειρά καταδύσεων γύρω από τις βαθιές ξέρες των Αντικυθήρων , χρησιμοποιώντας καινούργιους μεθόδους για να επιμηκύνουν οι δύτες την παραμονή τους στο βάθος των 70μ. με σκοπό να γίνει πληρέστερη έρευνα της θέσης του ναυαγίου, η οποία δεν είχε πραγματοποιηθεί στις προηγούμενες αποστολές. Στόχος των δυτών ήταν να εντοπίσουν άλλα τέχνεργα τα οποία μετακινήθηκαν πιθανώς στις περασμένες χιλιετίες από τα ρεύματα και άλλα μικρότερα τμήματα του μηχανισμού των Αντικυθήρων. Η νέα αποστολή ονομάστηκε “Επιστροφή στα Αντικύθηρα” και ξεκίνησε το 2014.
Από το 2014, η έρευνα δεν έχει σταματήσει και συνεχώς έρχονται στο φως καινούργια τέχνεργα με πιο πρόσφατα το 2017 έναν χάλκινο δίσκο που στην πρόσοψη του «κρύβει» έναν ταύρο, το χέρι και το τμήμα ενδύματος -κομμάτια από χάλκινα αγάλματα, μαρμάρινη πλάκα ερυθρωπού χρώματος από επίστεψη τράπεζας, τμήματα από χάλκινη διακόσμηση ξύλινων επίπλων, ένα χρυσό δακτυλίδι, γυάλινα και πήλινα αγγεία, κομμάτια από το πλοίο,αντικείμενα που βοηθούν στην ανασύνθεση της εικόνας του σπουδαιότερου αρχαίου ναυαγίου.
**τέχνεργα-οποιοδήποτε είδος κινητών ευρημάτων
