4+1 παροιμίες για γέλια και για κλάματα. Παροιμίες, σύντομα αποφθέγματα τα οποία εκφράζουν με αλληγορικό τρόπο μαθήματα που συνήθως οι μεγαλύτεροι από την πείρα που έχουν προσπαθούν να δώσουν στους μικρότερους. Υπάρχουν αμέτρητες παροιμίες, αστείες, μακάβριες, διασκεδαστικές, ακατανόητες, παράξενες, παροιμίες που κληρονομούνται από γενιά σε γενιά και τις αγαπάμε και ας μας θυμίζουν τις φορές που κάποιος μεγάλος μας κατσάδιαζε και εμείς νιώθαμε πως δεν ήμασταν μικροί και τα ξέραμε όλα. Έπειτα από σκέψη κατάφερα να διαλέξω μέσα από αυτόν τον πολυποίκιλο θησαυρό 5 παροιμίες που μου θυμίζουν 5 διαφορετικές περιπτώσεις στις οποίες η γιαγιά μου ή κάποιος άλλος μεγάλος είχε και μια παροιμία έτοιμη για να μην τους κάνω πολλές και συνεχόμενες ερωτήσεις.
Ο Φλεβάρης και αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει μα αν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει
Ήταν μια από αυτές τις μέρες που είχα βαρεθεί να κάθομαι συνέχεια μέσα επειδή ήμουν άρρωστη και αυτό γιατί έβγαινα έξω και μια έβρεχε και μια είχε ήλιο, ήθελα να βγω να παίξω με τα άλλα τα παιδιά. Λέω στην γιαγιά με παράπονο ”Γιαγιά γιατί είναι έτσι αυτός ο μήνας; Μια βρέχει και μια νομίζεις πως ήρθε το το καλοκαίρι,βαρέθηκα” και η γιαγιά χωρίς δισταγμό μου είπε μια παροιμία «Ο Φλεβάρης και αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει μα αν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει» και αφού είδε την έκφραση έκπληξης που είχα άρχισε να μου εξηγεί. Έτσι έμαθα πως ο γνωστός σε όλους κουτσοφλέβαρος με τον άστατο καιρό άνηκε στο δεύτερο μήνα του έτους κατά το Γρηγοριανό Ημερολόγιο. Επίσης σύμφωνα με μια λαϊκή παρετυμολογία του λατινικού Februarius, που σήμαινε το μήνα των καθαρμών (η Φεβρούα ήταν η θεά που επόπτευε στους καθαρμούς και τους εξαγνισμούς και ο Φέβρουος ο θεός των νεκρών), επειδή ήταν ο τελευταίος του Ρωμαϊκού έτους και επομένως «διαβατήριος» και αποκαθαρκτικός. Λόγω των βροχών του λοιπόν τον ονομάσαμε (λαϊκά) Φλεβάρη, επειδή ανοίγει «τις φλέβες του» και γεμίζει τον κόσμο νερά, αλλά επειδή είναι άστατος και αναποφάσιστος όπως μας λέει και η παροιμία μια θα βρέχει μια θα έχει ήλιο ανάλογα με τα κέφια του. Τέλος στον αγροτικό βίο, ο Φλεβάρης είναι ο μήνας των αμπελιών. Τότε γίνεται το κλάδεμα, το καθάρισμα και το τσάπισμα των αμπελιών. Ο Φλεβάρης φυσικά είναι και μήνας χορού και γιορτής εφόσον εκείνη την περίοδο πέφτει η γιορτή των μασκαράδων (απόκριες).
Ακόμα δεν τον είδαμε, Γιάννη τον βγάλαμε
Αυτήν την παροιμία ακούω να την λέει πολύ συχνά η μητέρα μου πάνω στα νεύρα της. Οπότε αποφάσισα να μάθω τι σημαίνει και από πού βγήκε. Η παροιμία «Ακόμα δεν τον είδαμε Γιάννη τον βγάλαμε» ουσιαστικά σημαίνει πως μερικές φορές βασιζόμενοι σε αβάσιμες προσδοκίες βγάζουμε γρήγορα συμπεράσματα για μελλοντικά γεγονότα. Εάν και πολλοί λένε πως την παροιμία αυτή είπε ο Κολοκοτρώνης όταν τον φώναξαν να βαφτίσει ένα παιδί που δεν είχε γεννηθεί ακόμα, ουσιαστικά όμως αυτή καιρό πριν είχε ειπωθεί αρχικά από τον Βάρνερ. Εδώ κατά τον Πολίτη υπάρχει μύθος, με την αφελή κοπέλα που της έφεραν προξενητή και άρχισε να άρχισε να κάνει όνειρα το πως θα παντρευτεί, θα κάνει γιο, θα τον βγάλει Γιάννη, θα της αρρωστήσει και θα της πεθάνει, οπότε έβαλε τα κλάματα. Παρεμφερής παροιμία υπάρχει και σε άλλες γλώσσες.
Ο Θεός δεν μπορούσε να είναι παντού για αυτό έπλασε τις μητέρες
Μητέρα, μια λέξη γλυκιά και ανεκτίμητη, βασικό και αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας σαν παιδιά και ως ενήλικες. Πόσες φορές σε μια κακοτοπιά ή σε μεγάλο πόνο δεν φωνάξαμε ”Μανούλα που είσαι ή μαμά” και κλαίγαμε. Ο Θεός ο παντοδύναμος και σοφός επειδή ήξερε πως δεν θα μπορούσε να είναι παντού ενώ η ανάγκη για βοήθεια και αγάπη θα ήταν μεγάλη έπλασε τις καλές μας τις μητέρες, οι οποίες είναι μια δύναμη από μόνες τους. Την ανάγκη αυτή περιέγραψε τέλεια ο Πάολο Κοέλο με την ιστορία για την εβραϊκή παροιμία «Ο Θεός δεν μπορούσε να είναι παντού για αυτό έπλασε τις μητέρες». Η ιστορία έχει ως εξής:
Και είπε ο Θεός: “Έχεις διαβάσει τις προδιαγραφές που πρέπει να έχει αυτό εδώ; Πρέπει να είναι εντελώς αδιάβροχο αλλά όχι πλαστικό, να έχει 180 μετακινούμενα μέρη που να μπορούν να αντικαθίστανται, να κινείται πάνω σε χυμένο καφέ και σε άλλα τροφικά κατάλοιπα, να έχει ποδιά που εξαφανίζεται όταν σηκώνεται, ένα φιλί που να θεραπεύει οτιδήποτε από ένα σπασμένο πόδι μέχρι μια ερωτική απογοήτευση, και να έχει έξι ζευγάρια χέρια.”
Ο άγγελος κούνησε το κεφάλι του αργά και είπε: “Έξι ζευγάρια χέρια…με κανέναν τρόπο.”
“Δεν είναι τα χέρια που μου δημιουργούν προβλήματα,” είπε ο Θεός. “Είναι τα τρία ζευγάρια μάτια που πρέπει να έχουν οι μητέρες.”
“Αυτά θα υπάρχουν στο στάνταρ μοντέλο;” ρώτησε ο άγγελος.
Ο Θεός έγνεψε καταφατικά. “Το ένα ζευγάρι για να βλέπει μέσα από κλειστές πόρτες όταν αυτή ρωτάει, “Τι κάνουν τα παιδιά εκεί;” όταν ήδη αυτή ξέρει. Το άλλο ζευγάρι στο πίσω μέρος του κεφαλιού της για να βλέπει όσα δεν μπορούσε αλλά πρέπει να ξέρει, και φυσικά ένα τρίτο ζευγάρι εδώ μπροστά για να μπορεί να βλέπει πότε ένα παιδί κάνει γκάφες και να λέει, “Καταλαβαίνω και σ’ αγαπώ,” χωρίς να χρειάζεται να βγάλει λέξη.
“Κύριε,” είπε ο άγγελος αγγίζοντας ευγενικά το μανίκι του, “Ξεκουραστείτε τώρα. Αύριο είναι άλλη μέρα.”.
“Δεν μπορώ,” είπε ο Θεός. “Είμαι πολύ κοντά στο να δημιουργήσω κάτι που μοιάζει τόσο πολύ με μένα. Ήδη έχω κάνει μία πού θεραπεύει μόνη της τον εαυτό της όταν είναι άρρωστη, που μπορεί να ταΐσει μια οικογένεια έξη ατόμων με μια μπουκιά ψωμί και που μπορεί να βάλει ένα εννιάχρονο παιδί να σταθεί κάτω από το ντους.”
Ο άγγελος περιτριγύρισε το μοντέλο της μητέρας πολύ αργά. “Είναι πολύ απαλή,” αναστέναξε.”
“Αλλά και πολύ σκληρή!” είπε ο Θεός με έμφαση. “Δεν μπορείς να φανταστείς τι μπορεί να κάνει ή τι μπορεί να αντέξει μια μητέρα.”
“Μπορεί να σκέφτεται;”
“Όχι μόνο σκέφτεται, αλλά μπορεί να λογικεύει και να συμβιβάζει,” είπε ο Δημιουργός.
Τελικά ο άγγελος έσκυψε πάνω της άγγιξε με το δάχτυλο του το μάγουλό της. “Εδώ υπάρχει μια διαρροή,” είπε. “Σας το είπα, προσπαθήσατε να τοποθετήσετε πάρα πολλά σ’ αυτό το μοντέλο.”
“Δεν είναι διαρροή,” είπε ο Θεός. “Είναι ένα δάκρυ.”
“Και σε τι χρησιμεύει;”
“Είναι για χαρά, λύπη, απογοήτευση, πόνο, μοναξιά και υπερηφάνεια.”
“Είστε μεγαλοφυΐα,” είπε ο άγγελος.
Ο Θεός κοίταξε μελαγχολικά, “Δεν το έβαλα εγώ εκεί.”
Ο Θεός κάλεσε τον πιο αγαπημένο Του άγγελο και του παρουσίασε ένα πρότυπο μητέρας.
Στον άγγελο δεν άρεσε αυτό που είδε.
– Εργαστήκατε πολύ, Κύριε, δεν ξέρετε πλέον τι κάνετε, είπε ο άγγελος. Κοιτάξτε! Φιλί ειδικό, που θεραπεύει όλες τις αρρώστιες, έξι ζευγάρια χέρια για να μαγειρεύει, να πλένει, να σιδερώνει, να φροντίζει, να ελέγχει, να καθαρίζει. Δε θα δουλέψει!
– Το πρόβλημα δεν είναι τα χέρια, αντέτεινε ο Θεός. Είναι τα τρία ζευγάρια μάτια που χρειάστηκε να βάλω: ένα, για να βλέπει το παιδί της πίσω από κλειστές πόρτες και να το προστατεύει από ανοιχτά παράθυρα, ένα άλλο, για να το κοιτάζει με αυστηρότητα, όταν πρέπει να του μάθει κάτι ουσιώδες και το τρίτο, για να του δείχνει διαρκώς τρυφερότητα και αγάπη, όση δουλειά κι αν έχει εκείνη!
Ο άγγελος εξέτασε το πρότυπο της μητέρας πιο προσεκτικά.
– Κι αυτό τι είναι;
– Ένας μηχανισμός αυτοθεραπείας. Δε θα έχει χρόνο να αρρωσταίνει, θα πρέπει να ασχολείται με το σύζυγό της, με τα παιδιά, με το σπίτι.
– Νομίζω ότι πρέπει να ξεκουραστείτε λίγο, Κύριε, είπε ο άγγελος. Και να επιστρέψετε στο κλασικό πρότυπο με τα δύο χέρια, τα δύο μάτια, κ.λ.π.
Ο Θεός συμφώνησε με τον άγγελο. Αφού ξεκουράστηκε, μεταμόρφωσε τη μητέρα σε κανονική γυναίκα. Εξομολογήθηκε όμως στον άγγελο:
– Χρειάστηκε να της δώσω μια τόσο δυνατή θέληση, ώστε να νομίζει ότι θα έχει έξι χέρια, τρία ζευγάρια μάτια και ικανότητα αυτοθεραπείας. Αλλιώς, δε θα καταφέρει να εκπληρώσει το καθήκον της.
Ο άγγελος την εξέτασε από κοντά. Κατά τη γνώμη του, αυτή τη φορά ο Θεός είχε επιτύχει. Ξαφνικά όμως πρόσεξε ένα λάθος:
– Αδειάζει. Αναρωτιέμαι, Κύριε, μήπως βάλατε ξανά υπερβολικά πολλά πράγματα σε αυτό το πρότυπο μητέρας.
– Δεν αδειάζει. Αυτό ονομάζεται δάκρυ.
– Και σε τι χρησιμεύει;
– Για να δείχνει χαρά, λύπη, απογοήτευση, πόνο, θυμό, ενθουσιασμό.
– Κύριε, είστε μεγαλοφυΐα! αναφώνησε ο άγγελος. Ακριβώς αυτό ήταν που έλειπε, για να συμπληρωθεί το πρότυπο.
Ο Θεός πρόσθεσε με ύφος μελαγχολικό:
– Δεν το έβαλα εγώ. Όταν συναρμολόγησα όλα τα μέρη, το δάκρυ εμφανίστηκε από μόνο του.
Ο άγγελος συγχάρηκε πάλι τον Παντοδύναμο κι έτσι δημιουργήθηκαν οι μητέρες.
Άνθρωπος αγράμματος, ξύλο απελέκητο
Όταν οι γονείς μου ήθελαν να με πείσουν να διαβάζω για να πετύχω στην ζωή μου εκτός από τις ατελείωτες ιστορίες για άτομα (συγγενείς, φίλους, γείτονες) που δεν έκαναν τίποτα σπουδαίο και καταστράφηκαν, μου έλεγαν αρκετές φορές την παροιμία ” Άνθρωπος αγράμματος, ξύλο απελέκητο”. Ως γνωστόν, το ξύλο το απελέκητο, το κούτσουρο, είναι άνευ αξίας, έτσι κι ο άνθρωπος ο αγράμματος δεν έχει καμιά αξία. Η φράση χρησιμοποιούταν από παλιά και υπήρχε μάλιστα και πάνω στις έδρες των γραμματοδιδασκάλων.
Είμαστε για τα πανηγύρια
Στην Κόρινθο, που ήταν πλούσια πόλη, γίνονταν δύο πανηγύρια, για εμπόρους απ’ όλο τον κόσμο. Το καθένα είχε διάρκεια ενάμιση μήνα. Όταν την κατέκτησαν οι Φράγκοι, αυτά συνεχίστηκαν. Όσοι συμμετείχαν σ’ αυτά σαν να μην τρέχει τίποτα, έλεγαν, όταν τους ρωτούσαν, που πάνε : ”είμαστε για τα πανηγύρια” . Έκφραση που σήμερα επικρατεί για όσους δεν έχουν επίγνωση της σοβαρότητας μιας κατάστασης. Παροιμία που χρησιμοποιούσα συχνά πυκνά όταν ήμουν μικρή χωρίς να ξέρω τι σημαίνει και μια μέρα με έπιασε ο μπαμπάς μου και μου έδωσε την παραπάνω εξήγηση.
Υπάρχουν τόσες πολλές παροιμίες που θα χρειαζόταν ολόκληρο βιβλίο για να τις αναλύσουμε,εγώ διάλεξα μόνο 5 από αυτές που ταιριάζουν στα δικά μου μέτρα και σταθμά. Ελπίζω έστω και μια να σας εκφράζει όποια και να ναι η παροιμία που εσείς αγαπάτε, θα είναι σίγουρα υπέροχη, όπως όλες. Κάθε παροιμία είναι και μια ιστορία απίστευτη και διασκεδαστική.
