Σε παλαιότερες εποχές, η λαϊκή τέχνη της υφαντουργίας ήταν στενά συνδεδεμένη με την καθημερινότητα των ανθρώπων, γεγονός που έδειχνε τόσο το επίπεδο τεχνογνωσίας που κατείχαν όσο και την υψηλή αισθητική που διέθεταν. Η τέχνη της υφαντικής δημιουργήθηκε κυρίως από τις γυναίκες της οικιακής οικονομίας, μια τέχνη που στις μέρες δεν προστατεύεται καθόλου από τους κρατικούς φορείς, κινδυνεύοντας να εξαλειφθεί.
Το Μουσείο Υφαντικής της Αρναίας, με την σημαντική συμβολή του Δήμου Αριστοτέλη, κάνει μία προσπάθεια να περισώσει και να διαφυλάξει με σεβασμό αυτή την πτυχή του λαϊκού πολιτισμού της Αρναίας. Δημιουργεί τις προϋποθέσεις αυτή η τέχνη να μεταβιβαστεί στις επόμενες γενιές μέσα από ανάλογες δράσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα.
Ένα γραφικό κτίριο
Όποιος επισκεφτεί την Αρναία, αξίζει να συμπεριλάβει μια επίσκεψη στο Μουσείο Υφαντικής για να κατανοήσει καλύτερα την παράδοση και την ιστορία του τόπου. Το Μουσείο στεγάζεται σε ένα παραδοσιακό διώροφο κτίριο της Αρναίας και το οποίο κερδίζει αμέσως τον επισκέπτη με την επιβλητική του όψη. Το κτίριο αποτελούσε ιδιωτική κατοικία και είναι γνωστό ως οικία Γιαννούδενας, χρονολογείται στο 1870. Το κτίριο αναστηλώθηκε και διαμορφώθηκε κατάλληλα από τον Δήμο για να στεγάσει το Μουσείο Υφαντικής.
Το διώροφο και αναπαλαιωμένο κτίριο, το οποίο βρίσκεται στην Πλατεία των Μουσείων λίγο πιο πέρα από το Λαογραφικό Μουσείο, φιλοξενεί μεγάλο μέρος της ιστορίας της Αρναίας. Η υφαντική τέχνη αποτελεί μέρος της παράδοσης της περιοχής, που μέσω αυτής έγινε γνωστή σε όλη την Ελλάδα.
Στους δύο ορόφους του κτιρίου ο επισκέπτης μπορεί να συναντήσει όλα τα εργαλεία της υφαντικής, καθώς και τα προϊόντα αυτής της τέχνης που είναι αρκετά εντυπωσιακά.
Οι περίφημες υφάντρες και τα χειροποίητα αριστουργήματα
Τα χειροποίητα χαλιά της Αρναίας έχουν μια βαθιά ιστορία με σχέδια κλασικά γεωμετρικά, όπως «η κρικέλα», «ο ψαλιδωτός ήλιος» αλλά και άλλες τεχνικές, που καταγράφονται στην υπόλοιπη Μακεδονία και Θράκη, όπως τα «θηλωτά» και «με το νύχι», κυριαρχούν στους πολύχρωμους χώρους.
Κυρίαρχο σχέδιο όμως είναι τα «καλλιγραφικά» αρνιώτικα χαλιά, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται κυρίως στη διακόσμηση των τοίχων.
Στα περισσότερα από αυτά η ημερομηνία κατασκευής τους, όπως και τα αρχικά της υφάντρας που τα έφτιαξε, σώζονται υφασμένα σε κάποια άκρη. Τα θέματά τους προέρχονται από σχέδια μετρητών κεντημάτων σταυροβελονιάς, επηρεάζονται από το νεοκλασικισμό και απεικονίζουν π.χ. «το άρμα της Ηούς», «το χορό των μουσών», αλλά και ιστορικά θέματα από τη νεότερη Ελλάδα όπως «ο χορός του Ζαλόγγου» και από την καθημερινή ζωή όπως «η βοσκοπούλα».
Τι θα συναντήσει ο επισκέπτης;
Στο Μουσείο Υφαντικής θα συναντήσει κανείς αντικείμενα και εργαλεία της υφαντικής, όπως ο αργαλειός ή η ρόκα, καθώς επίσης και πλήθος υφαντών που με τον πλούτο των θεμάτων, των τεχνικών και των χρωμάτων αποκαλύπτουν έναν θησαυρό της τοπικής παράδοσης.
Τα εκθέματα του Μουσείου Υφαντικής κατά κύριο λόγο είναι δωρεά και προέρχονται από την προσωπική συλλογή της Χαρίκλειας Δημητρακούδη, φημισμένης υφάντρας και εμπόρισσας, μιας από τις σπουδαιότερες εκπροσώπους των γυναικών υφάντρων της χώρας που δούλεψαν με μεράκι και σκληρή δουλειά κρατώντας ζωντανή την παράδοση και ενισχύοντας σε καθοριστικό βαθμό την διάδοση της τοπικής πολιτιστικής παράδοσης.
Η εκθεσιακή σύλληψη βασίστηκε στην ιδέα της δημιουργίας ενός μουσειακού χώρου με σεβασμό στο παρελθόν και στο υπάρχον υλικό. Η οργάνωσή του Μουσείου στοχεύει στο να παρουσιάσει στον επισκέπτη ένα άγνωστο θησαυρό της τοπικής παράδοσης, μια συνολική εικόνα της διαδικασίας επεξεργασίας του μαλλιού και της δημιουργίας των υφαντών και να τον ταξιδέψει σε μια άλλη εποχή.
Το Μουσείο Υφαντικής διαθέτει μια συλλογή εκθεμάτων μοναδικής αξίας, τα οποία εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη με την αφθονία των θεμάτων, των χρωμάτων και των τεχνικών τους.
Τα δύο επίπεδα του Μουσείου
Στο ισόγειο του Μουσείου Υφαντικής ο επισκέπτης μπορεί να παρακολουθήσει βήμα προς βήμα τη διαδικασία μετατροπής της πρώτης ύλης του μαλλιού σε νήμα έτοιμο για τοποθέτηση στον αργαλειό και την ύφανση. Οι διαδοχικές αυτές εργασίες, τοποθετημένες με χρονική ακολουθία, είναι οι εξής: το πλύσιμο του μαλλιού, το λανάρισμα του μαλλιού, το γνέσιμο με τα τσικρίκια και τη ρόκα και η ύφανση. Τα αντικείμενα και τα εργαλεία που σχετίζονται με την διαδικασία αυτή, αλλά και υφαντά, παρουσιάζονται σε θεματικές ενότητες και προβάλλονται σε προθήκες.
Προσωπικά αντικείμενα της Χαρίκλειας Δημητρακούδη, εκτίθενται επίσης, όπως τα γυαλιά της, τα νήματα και οι βαφές που χρησιμοποιούσε καθώς και συνταγές των βαφών, εκθέματα ανεκτίμητης αξίας για τη συλλογή του μουσείου. Ο όροφος αποτελεί χώρο έκθεσης των προϊόντων της υφαντικής τέχνης στο σύνολό τους, όπως τα «καλλιγραφικά» χαλιά, τα οποία χρησιμοποιούσαν ως πάντες για την διακόσμηση των τοίχων, υφαντά που χρησιμοποιούνταν στο σπίτι και είδη ρουχισμού.
Στον ίδιο όροφο του Μουσείου Υφαντικής ο επισκέπτης του μουσείου μπορεί να δει από κοντά πως ήταν διαμορφωμένο στο παρελθόν ένα δωμάτιο των τοπικών παραδοσιακών κατοικιών και να γνωρίσει τις συνηθέστερες μορφές υφαντών που έντυναν τα σπίτια της Αρναίας.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
Μουσείο υφαντικής στην Αρναία-Γνωριμία με την παράδοση και την υφαντική τέχνη. Ανακτήθηκε από https://www.xalkidikipolitiki.com/2021/11/07/%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B5%CE%AF%CE%BF-%CF%85%CF%86%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CE%B1-%CE%B3%CE%BD%CF%89%CF%81%CE%B9%CE%BC/?no_cache=1636280043&fbclid=IwAR2jWrMVddSkqZzInxbihFBs3KI_ce06derMMOLJLsZpZlRzdyR4NPOn8YE (Τελευταία προβολή20/11/2021)
Μουσείο Υφαντικής Αρναίας. Ανακτήθηκε από https://www.visit-halkidiki.gr/el/portfolio-view/weaving-museum-of-arnea/ (Τελευταία προβολή 20/11/2021)
