Τα χρώματα στην αρχαιότητα και ειδικότερα για τους αρχαίους Έλληνες ήταν χρώματα το κόκκινο, το κίτρινο, το μαύρο και το άσπρο και με τη μίξη αυτών μεγάλωναν σημαντικά τη χρωματική τους γκάμα. Τα εν λόγω χρώματα χαρακτηρίζονταν ως βασικά. Τα χρώματα που χρησιμοποιούσαν οι ζωγράφοι ανήκαν σε δυο κατηγορίες, στα φυσικά ( δηλαδή χημικά στοιχεία, ορυκτά και φυτικά παράγωγα) και τα τεχνητά (τα παρασκεύαζαν και τα χρησιμοποιούσαν σε μορφή σκόνης). Στα εργαστήρια ζωγραφικής, οι βοηθοί έτριβαν τα ορυκτά για να το κονιορτοποιήσουν, να τα καθαρίσουν, να τα οξειδώσουν ή να τα αναμείξουν, μια παράδοση που συνεχίζεται μέχρι και την Αναγέννηση. Τα κριτήρια επιλογής των πρώτων υλών καθορίζονταν από πολλές παραμέτρους οικονομικές, γεωγραφικές – γεωλογικές και φυσικά την διαθεσιμότητα σε πρώτες ύλες.
Με τη βοήθεια του χρώματος ξεχώρισαν τις γυναικείες μορφές από τις ανδρικές, στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. μπόρεσαν οι Έλληνες να μιμηθούν τέλεια τη φύση και να φτιάξουν έργα στα οποία κυριαρχούσαν η ψευδαίσθηση και η οφθαλμαπάτη. Αυτό το κατάφεραν με τη σκιαγραφία, με χρήση δηλαδή σκιάς που έδινε στις μορφές τους πλαστικότητα, αλλά και με το χρώμα, καθώς με μεγάλη δεξιότητα πέτυχαν διαβάθμιση των αποχρώσεων των χρωμάτων τους.
Τα κυριότερα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν είναι τα εξής:
Άσπρο χρώμα: Το σημαντικότερο άσπρο χρώμα ήταν το λευκό του μολύβδου. Παρασκευαζόταν από μεταλλικό μόλυβδο και ξύδι. Ακόμη για λευκό χρώμα χρησιμοποιήθηκε και η κιμωλία.
Μαύρο χρώμα: Για την παρασκευή του μαύρου χρώματος χρησιμοποιούσαν τον άνθρακα (το κάρβουνο). Το έπαιρναν από την καύση οστών, από καύση ξύλων. Το καλύτερο ξυλοκάρβουνο θεωρούταν ότι προέρχεται από νέα βλαστάρια κλήματος αμπέλου. Ξυλοκάρβουνα χρησιμοποιούνταν με τη μορφή λεπτών ράβδων για τη σχεδίαση. Για να χρησιμοποιηθεί σαν χρώμα μετατρεπόταν σε σκόνη. Καλής ποιότητας μαύρο προερχόταν από το κουκούτσι του ροδάκινου και τα κελύφη των αμυγδάλων.
Κίτρινο χρώμα: Για την παραγωγή κίτρινου χρώματος χρησιμοποιούταν ο κρόκος του αυγού, η ζαφούρα όπως το ονόμαζαν και το πιο ευρέως γνωστό συστατικό οι ώχρες, κίτρινες γαίες προερχόμενες από τη σκουριά του σιδήρου.
Κόκκινο χρώμα: Για την παραγωγή του χρησιμοποιούνταν τα οξείδια του σιδήρου, αιματίτη , σανδαράχη (ορυκτά), κιννάβαρι (τεχνητό χρώμα βγαίνει από τον υδράργυρο, μετά από αλλεπάλληλες καύσεις με θείο), η σκουριά του σιδήρου.
Μπλε χρώμα: Για την παραγωγή μπλε χρώματος χρησιμοποιούταν από την κλασική αρχαιότητα είναι ο αζουρίτης . Για την παραγωγή του απαιτούνταν περίπλοκες μέθοδοι γι’ αυτό και ήταν ένα ακριβό υλικό και μέσον για πολυτέλεια. Άλλη μια ομάδα μπλε είναι οι ενώσεις χαλκού με αμμωνία. Μπλε χρώματα έχουμε και προερχόμενα από βιολέτες και κυάνους.
Πορφυρό χρώμα: Η πορφύρα, ήταν γνωστή σαν βασιλική βαφή, ήταν η ωραιότερη και ακριβότερη βαφή της αρχαιότητας. Θεωρήθηκε από την αρχή σύμβολο των θεών και των βασιλιάδων. Τα πορφυρά χρώματα παίζουν μεταξύ του μπλε και κόκκινου και προέρχονται από την λέξη πορφύρα που είναι το συνολικό όνομα μιας ομάδας οικογενειών κογχυλιών. Η παραγωγή τους ήταν πολύ επίπονη και απαιτούνταν μεγάλος αριθμός κογχυλιών και άλλων μαλακίων και συγκεντρωνόταν σταγόνα σταγόνα .
Πράσινα χρώματα: Για την παραγωγή του πράσινου χρώματος χρησιμοποιούσαν τα ώριμα μούρα του φυτού ράμνου και το ορυκτό μαλαχίτη, ένα πράσινο ορυκτό που χρησιμοποιούνταν στην Αίγυπτο από το 1800 π.Χ.Εξ’αιτίας της πολύ κακής διατήρησης αρχαίων αντικειμένων όπως το ξύλο, το δέρμα και το ύφασμα, οι περισσότερες πληροφορίες που διαθέτουμε για την αρχαία πολυχρωμία προέρχονται κυρίως από τοιχοποιίες,αγγεία, ασβεστοκονιάαματα . Με τη χρήση σύγχρονων φυσικό-χημικών μεθόδων διάγνωσης αρχαίων υλικών έχουμε καταφέρει να ανασυνθέσουμε σε μεγάλο βαθμό τις πρώτες ύλες των ζωγράφων.
