Μετά από ένα ατύχημα στο εργαστήρι του πατέρα του, ο Λουί Μπράιγ (1809 – 1852) έμεινε τυφλός σε ηλικία τεσσάρων ετών. Ο Μπράιγ τραυματίστηκε μόνο στο ένα μάτι, το πληγωμένο, όμως, του βλέφαρο μολύνθηκε, με αποτέλεσμα να τυφλωθεί εντελώς. Επτά χρόνια μετά από αυτό το συμβάν, ο Γάλλος έφηβος, πλέον, συνάντησε τον Σαρλ Μπαρμπιέ, ένα στρατιώτη που είχε επινοήσει ένα κώδικα «νυχτερινής γραφής». Αυτή η συνάντηση τον οδήγησε να αναπτύξει μια πιο απλοποιημένη παραλλαγή αυτού του συστήματος. Αυτή είναι η ιστορία του ανθρώπου που επινόησε τη «γραφή» των τυφλών.
Στις 4 Ιανουαρίου 1809, γεννιέται ο Λουί Μπράιγ, σε ένα μικρό χωριό, 40 χιλιόμετρα ανατολικά του Παρισιού.
Ήταν το τέταρτο παιδί ενός εξαίρετου δερματοποιού, γνωστού σε όλη την περιοχή για τις σέλες και τα άλλα δερμάτινα εξαρτήματα των αλόγων. Ήταν τέτοια η δεξιοτεχνία και η επιτυχία του στο επάγγελμα που ο πατέρας του Λουί Μπράιγ αγόρασε σύντομα γη και αμπελώνες, παρέχοντας στα τέσσερα παιδιά του όλες τις ανέσεις της εποχής.
Μια μέρα, όταν ο Λουί Μπράιγ ήταν μόλις 3 ετών, θα συνέβαινε ένα τραγικό ατύχημα που θα άλλαζε για πάντα τη ζωή του. Ο Λουί έπαιζε στο εργαστήριο του πατέρα του και θέλοντας να τον μιμηθεί, πήρε στα χέρια του ένα σουβλί για να ανοίξει τρύπες σε ένα κομμάτι δέρμα. Ο μικρός έχασε, όμως, τον έλεγχο του εργαλείου, το οποίο κατέληξε να καρφωθεί στο δεξί του μάτι. Παρά τη θεραπεία της εποχής, η μόλυνση σύντομα εξαπλώθηκε και στο αριστερό του μάτι και πλέον η όρασή του είχε αρχίσει να φθίνει. Μέχρι την ηλικία των 5 ετών, το νεαρό αγόρι ήταν πια ολότελα τυφλό.
Παρά το τραγικό ατύχημα του Λουί Μπράιγ, οι γονείς του ήταν αποφασισμένοι να τον μορφώσουν για να γίνει ανεξάρτητος και να μην έχει τη μοίρα των άλλων τυφλών της γαλλικής επαρχίας, που ζητιάνευαν για να ζήσουν. Ο πατέρας του κάρφωνε καρφιά σε ξυλοπίνακες σε σχήμα γραμμάτων για να βοηθήσει τον μικρό να μάθει γράμματα, αν και έγινε γρήγορα σαφές ότι η ομολογουμένως έξυπνη ιδέα δεν είχε πρακτικό αντίκρισμα.
Το σχολείο
Το 1815 οι γονείς του επιστρατεύουν τον τοπικό αβά για κατ’ οίκον μαθήματα στον Λουί Μπράιγ. Ο ιερωμένος, σύντομα, συνειδητοποίησε ότι το παιδί θα μπορούσε να φοιτήσει σε κανονικό σχολείο παρά την τύφλωση του. Έτσι, την επόμενη χρονιά ο Λουί ξεκίνησε το νέο σχολικό έτος στο Δημοτικό του χωριού, δεχόμενος μάλιστα τη βοήθεια των συμμαθητών του, για να αντεπεξέλθει στις ασύλληπτες δυσκολίες.
Ήταν όμως υποχρεωμένος να αποστηθίζει ότι άκουγε από τους δασκάλους του και παρά το γεγονός ότι έπαιρνε τα γράμματα, δεν σημείωνε την αναμενόμενη πρόοδο. Το 1818, ο αβάς έμαθε για ένα ειδικό σχολείο στο Παρίσι αφιερωμένο στην εκπαίδευση των τυφλών παιδιών και κανόνισε έτσι να σταλεί εκεί ο εννιάχρονος τότε Λουί Μπράιγ.
Το σχολείο που έμελλε να περάσει ο Λουί Μπράιγ όλο το υπόλοιπο της ζωής του, τόσο ως μαθητής όσο και ως δάσκαλος, ήταν η πρώτη εκπαιδευτική ακαδημία για τυφλά παιδιά του κόσμου. Ιδρύθηκε το 1786 από τον Βαλεντέν Αουί, έναν πρωτεργάτη στη μόρφωση των τυφλών παιδιών. Η δική του εκπαιδευτική μέθοδος ήταν μια επαναστατική διαδικασία ανάγλυφης εκτύπωσης βιβλίων, γράμματα με εξογκώματα δηλαδή για να μπορούν να τα ψηλαφίζουν τα τυφλά παιδιά. Η τεχνική του δούλευε και οι μαθητές διδάσκονταν πια ανάγνωση, γραφή, αλλά και μουσική και κάποια πρακτική τέχνη. Το 1801, ωστόσο, η σχολή του Αουί συγχωνεύτηκε με άλλο εκπαιδευτικό φορέα και ο δάσκαλος παραιτήθηκε εξαγριωμένος. Όσο για την καινοτόμα μέθοδό του, η σχολική βιβλιοθήκη είχε τώρα μόλις 14 ογκώδεις τόμους με την ανάγλυφη γραφή.
Ο Λουί Μπράιγ ήταν μόλις 10 ετών όταν κατέφτασε στο Παρίσι (15 Φεβρουαρίου 1819) για να γραφτεί στη σχολή.
Παρά τις δύσκολες συνθήκες που επικρατούσαν εκεί, το αγόρι λάτρεψε το νέο εκπαιδευτικό περιβάλλον, παραπονούμενο ωστόσο για τη βρόμα και δυσωδία που επικρατούσαν στους χώρους, καθώς και για τις ντάνες των σκουπιδιών που εμπόδιζαν την κίνηση των τυφλών.
Παρόλο αυτά, έγινε αμέσως φίλος με τα 60 αγόρια και τα 30 κορίτσια που φοιτούσαν στην ακαδημία τυφλών και με τους τρεις δασκάλους που είχαν επιφορτιστεί με την εκπαίδευσή τους. Ο νέος διευθυντής είχε, ωστόσο, επαναφέρει την αποστήθιση ως βασική μέθοδο διδασκαλίας για τα ελληνικά, τα λατινικά, την άλγεβρα και τη γαλλική γραμματική, κάνοντας τη σχολή να μοιάζει πια με κανονικό σχολείο. Ο Λουί Μπράιγ διέπρεπε πάντως εκεί και αποσπούσε συνεχώς βραβεία σε διαγωνισμούς γνώση και μουσικής.
Το 1821 ο Σαρλ Μπαρμιέ κλήθηκε να πραγματοποιήσει μία διάλεξη για στη σχολή.
Ο Μπαρμπιέ ήταν λοχαγός στον γαλλικό στρατό και είχε αναπτύξει μια ιδιαίτερη μέθοδο για τη νυχτερινή και αθόρυβη επικοινωνία μεταξύ των στρατιωτικών μονάδων. Η τεχνική του, που την αποκαλούσε «υπερηχογράφημα» και αργότερα «νυχτερινή γραφή», περιελάμβανε 12 τελείες που αντιπροσώπευαν ήχους και ο ίδιος πίστεψε ότι θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύτιμη στους τυφλούς. Τόσο οι δάσκαλοι όσο και οι μαθητές ενθουσιάστηκαν με τη μέθοδο και παρά τη δυσκολία του συστήματος, η τεχνική υιοθετήθηκε αμέσως ως βοηθητική μέθοδος διδασκαλίας. Ο Λουί Μπράιγ ανακάλυψε την αδυναμία του συστήματος του Μπαρμπιέ. Βασιζόταν στους ήχους του γαλλικού αλφαβήτου και δεν άφηνε περιθώρια για ορθογραφία ή στίξη. Έτσι, ο 12χρονος, τότε, Λουί αποφάσισε να το τελειοποιήσει.
Μεταξύ 13-16 ετών, ο Λουί Μπράιγ εργάστηκε πυρετωδώς για τη βελτιστοποίηση του ανάγλυφου συστήματος τελείων. Ο δικός του κώδικας, που πάλι χρησιμοποιούσε τελείες, δεν είχε όμως τίποτα άλλο κοινό πια με το σύστημα του γάλλου αξιωματικού. Σε ηλικία 15 ετών ένιωσε έτοιμος να παρουσιάσει τον κώδικά του στον διευθυντή και μέντορά του. Το σύστημα του αποτελούταν από 6 τελείες και ήταν κομψό, λειτουργικό και αποτελεσματικότατο. Με μία ή και περισσότερες από τις 6 τελείες μπορούσαν να φτιαχτούν 64 συνδυασμοί, καθένας εκ των οποίων θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει κατά περίπτωση γράμμα, αριθμό, σημείο στίξης ή ακόμα και ολόκληρη λέξη.
Σε ηλικία 19 ετών και έχοντας ήδη αποδείξει την αξία του, ο Μπράιγ προσλήφθηκε ως μαθητευόμενος δάσκαλος στο Ινστιτούτο.
Ο Λουί Μπράιγ τα κατάφερνε ιδιαιτέρως καλά να διδάσκει άλγεβρα, γραμματική και γεωμετρία, τόσο σε τυφλά όσο και μη τυφλά παιδιά. Το 1833, σε ηλικία 24 ετών, τόσο ο Λουί όσο και δύο καλοί του φίλοι από τη σχολή έγιναν τελικά δάσκαλοι, βλέποντας τις μηνιαίες αποδοχές του να ανέρχονται στα επίπεδα του καθηγητή. Μετά το 1835 μάλιστα ο ίδιος θα λειτουργούσε ως σύμβουλος εκπαίδευσης σε τυφλά παιδιά, εγκαταλείποντας πια τις σχολικές αίθουσες. Με τον νέο του μισθό, αγόρασε ένα πιάνο, δάνειζε χρήματα σε τυφλούς, χάριζε μεγάλα ποσά σε τυφλούς ζητιάνους των Παρισίων και πλήρωνε φυσικά συγγραφείς για να εκδίδουν βιβλία στον Κώδικα Μπράιγ.
Το 1829, το Ινστιτούτο δημοσίευσε το βιβλίο του Λουί Μπράιγ για τη νέα μέθοδο γραφής και ανάγνωσης («Method of Writing Words, Music and Plain Songs by Means of Dots for Use by the Blind and Arranged for Them»). Εκεί εξηγούσε λεπτομερώς πώς δούλευε το σύστημά του και πώς μπορεί να χρησιμοποιήσει τον κώδικα των τελείων για να φτιάξει γράμματα, λέξεις, στίξη, μουσικά σήματα και αριθμητικά σύμβολα. Το βιβλίο ήταν γραμμένο με ανάγλυφη τυπογραφία, είχε ωστόσο πολλά παραδείγματα του συστήματος με τις 6 τελείες.
Χτυπημένος από φυματίωση και παρά την κακή κατάσταση της υγείας του, ο Λουί Μπράιγ συνέχισε να τελειοποιεί τον κώδικά του εισάγοντας συνεχώς τροποποιήσεις και αλλαγές.
Το 1837 κυκλοφόρησε τη δεύτερη και αναθεωρημένη έκδοση του βιβλίου του, με τον ίδιο τίτλο. Το 1838 κατέληξε σε ένα τρίτο πόνημα, αυτή τη φορά ένα εγχειρίδιο αριθμητικής για τυφλούς. Στο «Little Synopsis of Arithmetic for Beginners» περιγράφει πώς μπορεί ένας τυφλός να μάθει μαθηματικά αλλά και πώς μπορεί κάποιος να συντάξει ένα εγχειρίδιο χρησιμοποιώντας τον επαναστατικό κώδικά του. Το 1837, το Institute for Blind Youth κυκλοφόρησε το πρώτο βιβλίο αποκλειστικά γραμμένο σε Κώδικα Μπράιγ, μια συνοπτική ιστορία της Γαλλίας.
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1830, ο Λουί Μπράιγ δούλευε ήδη τη μέθοδό του που επέτρεπε στους τυφλούς να επικοινωνούν απλά και αποδοτικά με μη τυφλούς ανθρώπους. Το «Decapoint» εφάρμοζε ένα σύστημα 100 τελείων σε ένα πλέγμα 10×10 και ήταν απίστευτα εύχρηστο.
Θα περίμενε κανείς ότι το σύστημα του Λουί Μπράιγ να το ενστερνίζονταν αμέσως οι ακαδημίες τυφλών της οικουμένης.
Στην πραγματικότητα, μόνο έτσι δεν έγινε. Τον Μάιο του 1840, ο νέος υπεύθυνος της σχολής όχι μόνο δεν θεωρούσε αξιόλογη τη γλώσσα του Λουί Μπράιγ αλλά απαγόρευσε κιόλας τη χρήση της στο Ινστιτούτο. Τον Απρίλιο του 1843, ο φυματικός Μπράιγ αναγκάστηκε να αποτραβηχτεί για ανάρρωση στο χωριό του και όταν επέστρεψε στη σχολή ανακάλυψε έκπληκτος ότι ο νέος διευθυντής είχε κάψει 73 βιβλία με την παλιότερη ανάγλυφη μέθοδο του Αουί αλλά και τη δική του. Παράλληλα, η Γαλλική Ακαδημία αντί να βραβεύσει το σύστημα του Μπράιγ και να προκρίνει τη διάδοσή του, αποφάνθηκε πως δεν υπήρχε πια και τόση ανάγκη να μορφώνονται οι τυφλοί και πως μια επαγγελματική διδασκαλία θα τους ήταν υπεραρκετή.
Ο μαθητής και βοηθός του Λουί Μπράιγ, Τζόζεφ Γκουαντέτ, θα επιδιδόταν σε μια οδύσσεια για να υιοθετηθεί ο κώδικας τόσο στη σχολή όσο και σε άλλες ακαδημίες τυφλών της Ευρώπης.
Τον Φεβρουάριο του 1844 έκανε μια δημόσια επίδειξη του κώδικα με τις τελείες και ένα πείραμα με τυφλά παιδιά που χρησιμοποιούσαν διάφορες τεχνικές ανάγνωσης και φάνηκε πια περίτρανα η ασύγκριτη ευκολία και αποτελεσματικότητα της γλώσσας του Λουί Μπράιγ. Μέχρι το 1850, ο Κώδικας Μπράιγ επαινούταν πια από πολλούς, αν και πάλι δεν υιοθετήθηκε καθολικά παρά σποραδικά, σε κάποιες εκπαιδευτικές δομές για τυφλούς της Γαλλίας. Ο ίδιος ο Μπράιγ, ο οποίος είχε διαγνωστεί με φυματίωση το 1835, αναγκάστηκε μεταξύ 1844-1847 να αποσυρθεί στη γενέτειρά του για ανάρρωση και όταν επέστρεψε για άλλη μια φορά στο Ινστιτούτο, ήταν πια αδύναμος και βαριά άρρωστος.
Η κακή του υγεία τον ανάγκασε να παραιτηθεί από τα εκπαιδευτικά του καθήκοντα το 1850, αν και παρέμεινε στη σχολή παραδίδοντας πια αποκλειστικά μαθήματα πιάνου. Ο μεγάλος παιδαγωγός των τυφλών άφησε την τελευταία του πνοή στις 6 Ιανουαρίου 1852, δύο μέρες πριν από τα 43α γενέθλιά του. Δεν πρόλαβε δυστυχώς να δει την εξάπλωση του κώδικά του σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης. Το 1878, σε συνέδριο στο Παρίσι, ο Κώδικας Μπράιγ υιοθετήθηκε επισήμως ως παγκόσμιο σύστημα γραφής των τυφλών, αν και στις ΗΠΑ δεν θα ίσχυε επισήμως παρά μετά το 1917.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
Λουί Μπράιγ: Η ιστορία του ανθρώπου που επινόησε τη “γραφή” των τυφλών. Ανακτήθηκε από www.penna.gr (Τελευταία προβολή 28/08/2020)
Λουί Μπράιγ. Έμεινε τυφλός στα 5 του αλλά έφερε φως στο σκοτάδι όσων έχουν το ίδιο πρόβλημα. Ανακτήθηκε από www.catisart.gr (Τελευταία προβολή 28/08/2020)
