Όταν ξεκίνησα να γράφω αυτό το άρθρο, δεν είχε κηρυχθεί πανδημία, και στην Ελλάδα τα κρούσματα ήταν 0 από τον κορονοϊό. Σε εκείνο το σημείο είχε ξεσπάσει με πολύ γρήγορο ρυθμό ο κορονοϊός στην γείτονα χωρά Ιταλία και ο κόσμος είχε ξεκινήσει σιγά σιγά με γοργούς ρυθμούς να εντάσσει στη ζωή του τον COVID-19. Οι περισσότεροι συνέχιζαν να πηγαίνουν στις υποχρεώσεις τους (σχολές ,δουλείες κλπ) και μετακινούνταν ελευθέρα με δημοσιές συγκοινωνίες, και το τοπ θέμα επικαιρότητας σε συζητήσεις ήταν η ραγδαία εξάπλωση του κορονοϊού (από κοινού με την κατάσταση που διαδραματιζόταν στον Έβρο).
Μέχρι την (ελεγχόμενη όπως φαίνεται μέχρι σήμερα) εξάπλωση του ιού στην ελληνική κοινωνία, όλοι συνέχιζαν αμέριμνοι την καθημερινότητα τους. Πολύ σύντομα, τα μέτρα που πάρθηκαν είχαν άμεση εφαρμογή και ο κόσμος χωρίστηκε σε ένα μεγάλο δίπολο. Όπως πάντα, άλλωστε, σε κρίσιμα ζητήματα. Σε αυτούς που τήρησαν αρχικά τις οδηγίες και σε όσους έκαναν του κεφαλιού τους γιατί φυσικά αυτοί ξέρουν καλύτερα. Γιατί όμως συνέβη κάτι τέτοιο; Γιατί η ελληνική κοινωνία πήρε τόσο ελαφρά τις οδηγίες της κυβέρνησης που ανεξαρτήτου «χρώματος» μέχρι στιγμής φαίνεται ότι έδρασε γρήγορα (το κατά πόσο έδρασε σωστά και το ποιες συνέπειες καταλογίζονται σε αυτή θα είμαστε σε θέση να το ξέρουμε μετά το πέρας της κατάστασης που ζούμε) για την αναστολή της εξάπλωσης του ιού;
Εν αρχή είναι η άγνοια
Οι κορονοϊοί αποτελούν μία κατηγορία ιών που πλήττουν τόσο τα ζώα όσο και τους ανθρώπους. Ονομάζονται έτσι επειδή στη μικροσκοπική τους απεικόνιση διακρίνεται να τους περιβάλλει ένα είδος κορώνας. Ο covid19 ανήκει σε αυτή την ομάδα ιών και αποτελεί ένα είδος που δεν σχετίζεται με την δομή των «συγγενών» του για αυτό δεν υπάρχει το εμβόλιο ακόμα. Η λοίμωξη από αυτό τον ιό μπορεί να προκαλέσει ήπια συμπτώματα όπως πονοκέφαλο πυρετό και βήχα. Ωστόσο, μπορεί επίσης να οδηγήσει ακόμα και σε θάνατο, ειδικά σε άτομα τα οποία έχουν ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα. Ο χρόνος επώασης υπολογίζεται σε ανώτατη κλίμακα στις 14 ημέρες.
Σύμφωνα με αυτό, λοιπόν, και εξορθολογίζοντας τις αποφάσεις και τις πράξεις των κυβερνήσεων ανά τον κόσμο, όπως και στην περίπτωση της Ελλάδας, αυτό συνέβη ώστε να ελεγχθεί ο αριθμός της εκθετικής εξάπλωσης του ιού και στην προσπάθεια μεγαλύτερης επίγνωσης της κατάστασης που αντιμετωπίζει η κάθε χώρα. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι ένας ιός μπορεί να μην εκδηλωθεί και να μην εντοπιστεί άμεσα. Ενώ σε κάθε περίπτωση υπάρχουν και τα άτομα τα οποία, παρόλο που παρουσιάζουν κάποια συμπτώματα, δεν σταματούν να συναναστρέφονται με τον κοινωνικό τους περίγυρο και να περιορίζονται ώστε να μην κολλήσουν τους γύρω τους.
Όσον αφορά την εκθετική αύξηση που αναφέραμε πιο πάνω, σύμφωνα με τον καθηγητή του πανεπιστημίου ΜΙΤ Κωνσταντίνο Δασκαλάκη, όταν τα επιβεβαιωμένα κρούσματα είναι 1.000, ακόμα και αν κληθούν όλοι στα σπίτια τους για 10 μέρες χωρίς καμία ανθρώπινη επαφή αναμενόμενα, τα αποτελέσματα θα γίνουν αρκετές χιλιάδες μετά από μόλις 10 μέρες και αυτό έχει να κάνει με το ότι όταν τα 1.000 άτομα που έδειξαν συμπτώματα, είχαν ήδη μεταδώσει τον ιό σε άλλους.
Μια κοινωνιολογική προσέγγιση
Οι κοινωνίες έχουν την τάση της μάζας. Οι μάζες διαμορφώνονται επιμέρους από όργανα. Τα όργανα αυτά ποικίλουν. Πιο ειδικά στις νεαρές ηλικίες, οι απόψεις επηρεάζονται αρκετά από τα social media και από τις στάσεις που έχουν οι influencer που ακολουθούν οι χρήστες. Οι δημοσιεύσεις και οι τοποθετήσεις επί του θέματος από άτομα που δεν είχαν επίγνωση της κατάστασης πάρα πολλές. Οι χιουμοριστικές δημοσιεύσεις ακόμα περισσότερες. Οι επιστημονικές προσεγγίσεις με σκοπό την πληροφόρηση και την εύρυθμη ενημέρωση ελάχιστες.
Στις λίγο μεγαλύτερες ηλικίες οι απόψεις επηρεάζονται κατά πολύ από τον τύπο , και από την τηλεόραση. “Κίτρινες” φυλλάδες και τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων πλημμύρισαν την καθημερινότητα του μέσου πολίτη με «ότι πουλάει πιο πολύ» αποπροσανατολίζοντας αρκετά τα άτομα που παρακολουθούσαν τις εξελίξεις. Δημιουργώντας έτσι ένα κλίμα τρομοκρατίας που ώθησε πάρα πολλούς ανθρώπους στην υπέρμετρη αγορά χαρτιών υγείας και αντισηπτικών. Ενώ στις μεγαλύτερες ηλικίες αυτό το ρόλο (ίσως και καλύτερα από τους προαναφερθέντες) τον έχει η εκκλησία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο σάλος που είχε δημιουργηθεί για το εάν ένας ιός που προσβάλει το αναπνευστικό σύστημα είναι μεταδοτικός μέσα από τη θεία κοινωνία.
Και φυσικά αυτό στην εκκλησιά της Γραβούνας…
Και αυτό λίγες μέρες αργότερα αφού είχε κηρυχθεί η καραντίνα …
Θεωρίες συνωμοσίας
Ένα αρκετά δυσνόητο κομμάτι στο πως αντιλαμβανόμαστε τις αλλαγές στο κόσμο σχετίζεται με τις θεωρίες συνωμοσίας. Το γεγονός ότι σε περιόδους κρίσεων ανθίζουν αυτές , θα πρέπει να μας προβληματίζει ιδιαίτερα. Και αυτό γιατί ανάλογα με την θεωρία συνωμοσίας που ανθίζει ανά την περίπτωση, μπορεί να αποβεί μοιραία. Στην προκείμενη περίπτωση ακόμα και για την πρόληψη και την εξάπλωση του κορονοϊού. Το τελευταίο διάστημα ακούγεται πολύ έντονα ότι ο ιός ξεκίνησε από ένα φίδι -που είχε καταναλώσει μια νυχτερίδα που είχε τον ιό- το οποίο καταναλώθηκε από έναν άνθρωπο. Σας θυμίζει κάτι ; Ε, είναι πάνω κάτω η πλοκή της ταινίας Contagion η οποία ζει μια δεύτερη «νιότη», τόσο συχνά που αναπαράγεται τελευταία.
Μια άλλη εξίσου δημοφιλής θεωρία είναι ότι ο ιός είναι προϊόν βιολογικού πολέμου που ως κυρίες αντιμαχόμενες δυνάμεις έχει την Αμερική και την Κίνα. Μια θεωρία που ενισχύεται ακόμα περισσότερο υστέρα από την θέση του διπλωμάτη της κινέζικης κυβέρνησης Zhao Lijian. Φυσικά υπάρχει και η παραδοσιακή θεωρία συνωμοσίας των φαρμακοβιομηχανιών που συνωμοτούν στις πλάτες της ανθρωπότητας. Μια θεωρία η οποία αναπαράγεται ανά τα χρονιά για όλες τις ασθένειες που πλήττουν το ανθρώπινο γένος. Μέρος της θεωρίας αυτής θέλει τον ιό να είναι κατασκευασμένος εργαστηριακά , με σκοπό να πλήξει συγκεκριμένες ομάδες (εδώ έχουμε και μια υπόνοια σύγχρονης ευγονικής). Ενώ τις πρώτες μέρες κυκλοφόρησε πολύ μια φωτογραφία από τη σειρά The Simpsons η οποία προέβλεπε το τι γίνεται σήμερα. Κάτι που το πίστεψαν και αναπαρήγαγαν πολλοί , ενώ δεν ισχύει. Μια μικρή ανάδρομη, στο εν λόγο επεισόδιο της σειράς, αποκάλυψε το ότι όλο αυτό ήταν κατασκευασμένο από κάποιον. Και όμως είχε τόσο απήχηση. Αλήθεια τι άλλο λείπει ; Μόνο το ότι οι Εβραίοι κρύβονται πίσω από όλα δεν έχουμε ακούσει ακόμα…
Oh wait…
Σχετικά με τις θεωρίες συνωμοσίας σας παραθέτω ένα απόσπασμα από ένα άρθρο που εμβαθύνει καλύτερα :
«Η ανθρώπινη ανάγκη για την ανεύρεση μια ευκόλως εξηγούμενης αιτιότητας οδηγεί συχνά τους ανθρώπους στην κατασκευή και τον ασπασμό θεωριών συνωμοσίας, ώστε να εξαχθεί κάποιο νόημα σε καταστάσεις που ο ατομικός αλλά και ο συλλογικός έλεγχος είναι μικρός, μηδαμινός ή δύσκολος»
Ιστορικές συγκυρίες και σύγχρονη πραγματικότητα
Ο άνθρωπος σήμερα έχει την τάση να θεωρεί τον εαυτό του άτρωτο. Μία ιδέα η οποία έχει εγκατασταθεί στον κοινό νου μέσω μιας διττής εννοιολόγησης. Αρχικά έχει δημιουργηθεί μία εικόνα μέσα από την αλματώδη τεχνολογική ανάπτυξη τις τελευταίες δεκαετίες. Για αυτό και έννοιες όπως η επιδημία και η καραντίνα αποτελούν σενάριο ταινιών επιστημονικής φαντασίας για τον άνθρωπο. Καταστάσεις όπως η ισπανική γρίπη (1918-19) που υπολογίζεται ότι σκότωσε πάνω από 20 εκατομμύρια ανθρώπους, και η ασιατική γρίπη το (1957-58) με πάνω από 1 εκατομμύριο θανάτους παγκοσμίως, φαντάζουν καταστάσεις που δεν θα μπορούσαν να πλήξουν την σύγχρονη αστική ζωή. Παρόλο που βρίσκονται μόλις έναν αιώνα πίσω μας. Έναν αιώνα που, φυσικά έχει αναπτυχθεί η ανθρωπότητα σε πάρα πολύ σημαντικό βαθμό κυρίως στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων. Χωρίς αυτό να σημαίνει όμως ότι έχουμε λύσει όλα τα προβλήματα αυτού του είδους.
Σε δεύτερη φάση ο άνθρωπος κάνει ένα απλό συλλογισμό. Οι ασθένειες των τελευταίων δύο δεκαετιών, και η αντιμετώπιση τους ενίσχυσαν το αίσθημα του ανθρώπου (κυρίως που ζούσε μακριά από αυτές) ως προς το πόσο προφυλαγμένος είναι. Το Sars (2003) και ο πιο πρόσφατος Έμπολα (2014 – 2016) αντιμετωπίστηκαν και δεν εξαπλώθηκαν αρκετά, με τα θύματα να είναι αριθμητικά λίγα για να τρομάξουν το κόσμο. Σαφώς και πεθάναν χιλιάδες άνθρωποι , και τότε επικρατούσε ένας μίνι πανικός , αλλά τίποτα δεν άλλαξε στην ζωή μας όπως φαίνεται ότι αλλάζει τώρα.
Το αύριο
Και σε αυτό πρέπει να εστιάσουμε. Στις αλλαγές που θα επιφέρει όλη αυτή η κατάσταση. Θα περάσει αυτή η κρίση στη διάσταση που τη ζούμε τώρα. Είναι δεδομένο. Σημαντική είναι, όμως, και η επόμενη μέρα. Η στάση που θα πρέπει να τηρούν οι άνθρωποι ατομικά από δω και πέρα και η κρατική στάση ως προς την στήριξη των υποδομών υγείας. Όπως αναφέραμε και πιο πάνω η κυβέρνηση της Ελλάδας έδρασε γρήγορα. Ειδικά αν κρίνουμε από τις κινήσεις των άλλων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Το αν έδρασε σωστά θα φανεί. Άλλωστε όταν γνωρίζεις τις δυνατότητες σου σαν κράτος στο τομέα της περίθαλψης (έχοντας συμβάλει στον κατακερματισμό αυτής), φροντίζεις να μην φτάσει το σημείο στο απροχώρητο γιατί γνωρίζεις ότι δεν θα μπορείς να το διαχειριστείς. Το εάν δράσαμε εμείς σωστά από την αρχή , θα φανεί επίσης. Γιατί μην ξεχνάτε , η ευθύνη είναι συλλογική σε τέτοιες καταστάσεις όπως και οι επιπτώσεις.
Τις πρώτες μέρες άνθρωποι σκοτώνονταν για λίγα αντισηπτικά μπροστά σε ράφια σούπερ μάρκετ. Επιχειρηματίες σκέφτηκαν να πιάσουν την καλή και ξεκίνησαν αισχροκερδούν. Φίλοι και συγγενείς λειτούργησαν απερίσκεπτα και ασυνείδητα διαγράφοντας τις προσπάθειες προφύλαξης του συνόλου από κάποιους. Να θυμάστε πάντα ότι τις κρίσεις τις μεγαλώνουν οι διχασμοί. Και ας ελπίσουμε αυτό που ζούμε να είναι ο τελευταίος των κορονοϊών.
Κλείνοντας αυτό το άρθρο σας παραθέτω ένα βίντεο που δεν είναι πρόσφατο αλλά είναι πολύ επίκαιρο :
FUN FACT : Ο καθηγητής Γλωσσολογίας, Γιώργος Μπαμπινιώτης χαρακτηρίζει ως σωστότερο όρο το «κορωνιός».
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για αυτό το άρθρο :
Κορονοϊός: Όλα όσα πρέπει να ξέρετε – Ερωτήσεις και απαντήσεις. Ανακτήθηκε από www.alfavita.gr
Η ανατομία ενός συνδρόμου. Ανακτήθηκε από www.in.gr
Καθηγητής MIT Δασκαλάκης: Είναι κρίσιμο να μείνουμε όλοι στα σπίτια μας-Πως αυξάνονται τα κρούσματα. Ανακτήθηκε από www.skai.gr
Covid-19: Γιατί ανθούν οι θεωρίες συνωμοσίας; Ανακτήθηκε από lopiniondotblog.wordpress.com
Conspiracy theory that Jews created virus spreads on social media, ADL says. Ανακτήθηκε από www.timesofisrael.com
Κορωνοϊός και ιστορίες συνωμοσίας. Ανακτήθηκε από www.dw.com
Ένα βίντεο από τη σημερινή Κυριακή που σε αφήνει άφωνο. Ανακτήθηκε από parallaximag.gr
Η εκκλησία στη Γραβούνα κολλάει… Θεό. Ανακτήθηκε από www.kokkinokavalas.gr
Αυτός είναι ο νέος κορωνοϊός και ο «οδηγός» επιβίωσης. Ανακτήθηκε από emea.gr
WHO: Coronavirus – questions and answers. Ανακτήθηκε από www.who.int
Chinese official Zhao Lijian echoes conspiracy theory that US is to blame for coronavirus outbreak. Ανακτήθηκε από www.hongkongfp.com
Pandemic. Ανακτήθηκε από en.wikipedia.org
We Are Not Ready. Ανακτήθηκε από www.gatesnotes.com
