Η Πολιτεία, είναι ένα από τα γνωστότερα έργα του Πλάτωνα, το οποίο γράφτηκε το 380 π. Χ και η οποία άσκησε και συνεχίζει να ασκεί μεγάλη επιρροή τόσο στη φιλοσοφία όσο και στην πολιτική θεωρία του σήμερα. Στην αρχή του 7ου βιβλίου, βάζει να συνομιλεί ο Σωκράτης με το Γλαύκωνα (αδερφό του Πλάτωνα) και να διηγείται τον μύθο του Σπηλαίου. Από πολλούς έχει χαρακτηριστεί ως η σπουδαιότερη αλληγορία όλων των εποχών και ένα από τα πιο σημαντικά κείμενά στην Ιστορίας της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας.
” Σε ένα σπήλαιο, κάτω από τη γη, βρίσκονται μερικοί άνθρωποι αλυσοδεμένοι με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να δουν μόνο τον απέναντί τους τοίχο. Δεν μπορούν να κοιτάξουν ούτε πίσω, ούτε δεξιά, ούτε αριστερά. Πίσω τους ωστόσο είναι αναμμένη μια φωτιά. Έτσι οτιδήποτε εκδηλώνεται πίσω από την πλάτη τους αναπαριστάνεται ως σκιά στον απέναντι τους τοίχο. Επειδή οι άνθρωποι αυτοί σε ολόκληρη τη ζωή τους τα μόνα πράγματα που έχουν δει είναι οι σκιές των πραγμάτων, έχουν την εντύπωση ότι οι σκιές που βλέπουν πάνω στον τοίχο είναι τα ίδια τα πράγματα. Εάν όμως κάποιος από τους αλυσοδεμένους ανθρώπους του σπηλαίου κατορθώσει να ελευθερωθεί, να βγει από τη σπηλιά και να ανέβει πάνω στη γη και, κάτω από το φως του ήλιου πλέον, δει τα πράγματα, θα καταλάβει την πλάνη στην οποία ζούσε όσο ήταν μέσα στη σπηλιά. Θα αντιληφθεί τότε ότι οι σύντροφοι του, που εξακολουθούν να βρίσκονται αλυσοδεμένοι στο σπήλαιο, ακόμη ζουν βυθισμένοι μέσα στις ψευδαισθήσεις.”
Η ερμηνεία, που έδωσε ο Πλάτωνας για τον μύθο, είναι ότι ο ελεύθερος δεσμώτης είναι ο φιλόσοφος, ο οποίος βλέπει τα ίδια τα όντα, τις ιδέες, και όχι τα είδωλά τους, ενώ οι αλυσοδεμένοι σύντροφοι του είναι οι κοινοί άνθρωποι που, έχοντας εθισθεί στις απατηλές παραστάσεις των αισθητών πραγμάτων, ζουν, χωρίς να το ξέρουν, μέσα στο ψέμα. Πάντοτε, βέβαια, για τον Πλάτωνα, υπάρχει η δυνατότητα να ξεφύγουν οι αλυσοδεμένοι άνθρωποι από τα δεσμά τους. Για να αποδεσμευτούν από τις αλυσίδες τους, θα πρέπει να εμπιστευτούν το νου τους.
Ο μύθος, θεωρείται παγκοσμίως από τα σημαντικότερα μηνύματα στην ανθρωπότητα προκειμένου να κατανοήσουμε ότι ζούμε μέσα στην ψευδαίσθηση αυτού του κόσμου. Ο μύθος του Σπηλαίου, έχει πολυδιάστατη ερμηνεία που αγγίζει μέχρι την σημερινή εποχή. Οι άνθρωποι, όπως οι δεσμώτες του μύθου, από την αρχαιότητα έως σήμερα, ζούμε φυλακισμένοι στα σώματά μας, εξουσιαζόμαστε από τον εγωκεντρισμό μας, την επιθυμία για εξουσία, την αδιαφορία για τον συνάνθρωπο μας, την προσκόλληση μόνο στις σωματικές μας ανάγκες και στα υλικά αγαθά. Κάποιοι άνθρωποι-δεσμώτες, καταφέρνουν να απαλλαγούν από την επιρροή αυτών των αισθήσεων, και πορεύονται στην ζωή τους με βάση τον ορθό λόγο, την καθαρή σκέψη, την παιδεία και αντιλαμβάνοντας, πλέον, τι έχει νόημα στην ζωή.
Η Αλληγορία του Σπηλαίου ή «προφητεία»:
Ο Πλάτωνας με τον μύθο του Σπηλαίου, απεικονίζει πόσο χειραγωγούμενος είναι ο ανθρώπινος νους, πόσο εύκολα «δένεται», μέσω της εικόνας και γενικά των αισθήσεων. Είναι τρομακτικό πως αντιλήφθηκε πως ο άνθρωπος με βάση την εικόνα και το «φαίνεσθαι» θα παρερμήνευε την πραγματικότητα, μια αλήθεια που ισχύει από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Μα ο άνθρωπος δεν είναι μόνο αισθήσεις, ούτε ο κόσμος περιστρέφεται γύρω από το «φαίνεσθαι». Ο άνθρωπος είναι ιδέες που τον καθιστούν σκεπτόμενο πολίτη, ικανό να αντιστέκεται στις «Σειρήνες» της απόλαυσης – αισθητικής, οικονομικής ή όποιας άλλης. Ιδέες που παράγουν κριτική σκέψη, η οποία βοηθά τελικά τον άνθρωπο να μη χειραγωγείται από είδωλα, ακόμη κι αν αυτά μοιάζουν να κρύβονται πίσω από ένα όμορφο «περιτύλιγμα».
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν :
«Lectures Bureau | Οι συμβολισμοί της αλληγορίας του σπηλαίου – ΠΛΑΤΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ (ανάλυση μέρος 1)». Ανακτήθηκε από http://www.lecturesbureau.gr/1/plato-analysis-part-1/
Βίντεο: Η αλληγορία του σπηλαίου του Πλάτωνα σε ένα εξαιρετικό animation. Ανακτήθηκε από /https://www.infokids.gr/vinteo-i-alligoria-toy-spilaioy-toy-pl/
Πλάτωνας: «Πολιτεία»
