Μια προαναγγελθείσα απαγόρευση
Η απαγόρευση φοίτησης στο πανεπιστήμιο δεν ήλθε τόσο ξαφνικά. Ήδη από τον Μάρτιο του 2022 οι Ταλιμπάν απαγόρευσαν στα κορίτσια της χώρας να εγγράφονται στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στη διεθνή κατακραυγή που ακολούθησε τη διάταξη αυτή, οι αφγανικές αρχές δήλωσαν ότι η απαγόρευση φοίτησης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι προσωρινή. Υποστήριξαν ότι τα σχολεία θα παραμείνουν κλειστά για τα νεαρά κορίτσια μόνο μέχρι να καταρτιστεί “ένα σχέδιο σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο και την αφγανική κουλτούρα”. Ένα χρόνο μετά, τίποτα δεν έχει αλλάξει στο τοπίο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για τις Αφγανές.
Ωστόσο, υπήρξε μια εξαίρεση για τα κορίτσια που φοιτούσαν στην τελευταία τάξη του σχολείου. Οι τελειόφοιτες μπόρεσαν να συνεχίσουν την τελευταία χρονιά και να δώσουν εξετάσεις προκειμένου να εισαχθούν στο πανεπιστήμιο. Τότε, όμως, τις περίμενε μια άλλη έκπληξη. Τα αντικείμενα σπουδών που μπορούσαν να δηλώσουν ήταν συγκεκριμένα. Μπορούσαν, λοιπόν, να δώσουν εξετάσεις για λογοτεχνία, νοσηλευτική ή μαιευτική. Όχι όμως για κτηνιατρική, δημοσιογραφία, οικονομικά, μηχανολογία ή γεωπονία. Αντίθετα, οι άρρενες συμμαθητές τους μπορούσαν να επιλέξουν όποια επιστήμη επιθυμούν.
Όχι σήμερα κορίτσια, ούτε αύριο (και ίσως ποτέ)
Την Τετάρτη 21 Δεκεμβρίου 2022 πολλές Αφγανές φοιτήτριες έζησαν μια δυσάρεστη έκπληξη. Οπλισμένες δυνάμεις των Ταλιμπάν απαγόρευσαν στις φοιτήτριες την είσοδο στα campus των πανεπιστημίων. Σε πολλές περιπτώσεις οπλισμένοι Ταλιμπάν μπήκαν στις αίθουσες και απομάκρυναν τις φοιτήτριες, ακόμη και διακόπτοντας τις τελικές εξετάσεις. Με τέτοιες πρακτικές ακόμη και φοιτήτριες που βρίσκονταν μια ανάσα από την απόκτηση του πτυχίου τους έχασαν το δικαίωμά τους.
Είχε προηγηθεί το απόγευμα της 20ης Δεκεμβρίου μια επιστολή προς όλα τα ανώτατα ιδρύματα της χώρας. Με την επιστολή αυτή το Υπουργείο Παιδείας γνωστοποίησε την απόφαση των Ταλιμπάν να απαγορευτεί η πρόσβαση των γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ο Υπουργός Ανώτατης Εκπαίδευσης, Μοχάμαντ Ναντίμ, θέλησε μάλιστα να υποστηρίξει την απόφαση, λέγοντας πως όταν οι γυναίκες εισέρχονται στην ανώτατη εκπαίδευση παύουν να συμμορφώνονται με τους ενδυματολογικούς κώδικες του Ισλάμ.
Μια λέξη μοναχά: “iqra”
Οργισμένη από την απόφαση των Ταλιμπάν μια 18χρονη διαδήλωσε μόνη της μπροστά στο πανεπιστήμιο της Καμπούλ. Στο πλακάτ που κρατούσε είχε μόνο μια λέξη γραμμένη: “iqra” που σημαίνει διαβάζω. Έτσι αρχίζει ο πρώτος στίχος του Κορανίου, όπου ο άγγελος Γαβριήλ απευθύνεται στον προφήτη Μωάμεθ με αυτά τα λόγια: «Διαβάστε! Στο όνομα του Κυρίου σας που δημιούργησε τον άνθρωπο από μια ταπεινή ουσία. Διαβάστε! Ο Κύριός σου είναι ο Πανάγαθος που δίδαξε με [τη βοήθεια] της πένας, που δίδαξε στον άνθρωπο αυτό που δεν γνώριζε».
Οι επικριτές της απόφασης των Ταλιμπάν, μέσα κι έξω από το Αφγανιστάν, επικαλούνται και το Κοράνι προκειμένου να πείσουν ότι το δικαίωμα των γυναικών στη μόρφωση δεν είναι ένα δυτικό έθιμο, αλλά ένα δικαίωμα κατοχυρωμένο από την ισλαμική παράδοση. Κι ότι είναι παράδοξο μια κυβέρνηση που ευαγγελίζεται την οικοδόμηση μιας χώρας πάνω στα ισλαμικά ιδεώδη, να αγνοεί την καταπολέμηση της αμάθειας και του αναλφαβητισμού.
Αγώνας και των δύο φύλων
Η νεαρή Αφγανή διαδήλωσε για 15 λεπτά, μέχρι να της πάρουν το πλακάτ και να την αναγκάσουν να φύγει. Πιστεύει πως ο λαός του Αφγανιστάν θα πρέπει να αγωνιστεί κατά των σκοταδιστικών αποφάσεων των Ταλιμπάν. Υποστηρίζει πως οι άντρες θα πρέπει να σταθούν στο πλευρό των γυναικών του Αφγανιστάν, όπως ακριβώς έγινε στο Ιράν.
Δεν έλειψαν, βέβαια, κινήσεις αλληλεγγύης. Φοιτητές ιατρικής αποχώρησαν μαζί με τις γυναίκες -συναδέλφους τους, όταν ζητήθηκε από τις τελευταίες να αποχωρήσουν από το πανεπιστήμιο εν μέσω εξετάσεων. Πολλοί καθηγητές και δάσκαλοι παραιτούνται από άκρη σε άκρη, χωρίς ωστόσο να γίνονται πάντα δεκτές οι παραιτήσεις τους, ενώ δε λείπουν τα αντίποινα.
Μια μαζική και αποφασιστική αντίσταση είναι αυτό που προσδοκά η νεαρή, μοναχική διαδηλωτής, μα κι οι χιλιάδες Αφγανές που είδαν τα όνειρά τους για εκπαίδευση να γκρεμίζονται σε ένα απόγευμα. Γιατί ξέρουν καλά, πως όταν βάλλεται η παιδεία, μύρια κακά έπονται.
Πηγές:
Yawar Y.M. & Greenfield C. (2022). Female students turned away from Afgan universities after Taliban ban. Reuters. Ανακτήθηκε από: reuters.com (τελευταία πρόσβαση: 02/01/2023)
Maroof H. (2022). Afganistan: Taliban ban women from many university subjects. BBC. Ανακτήθηκε από: bbc.com (τελευταία πρόσβαση: 02/01/2023)
Το Αφγανιστάν διώχνει τις γυναίκες από σχολεία και Πανεπιστήμια. Ανακτήθηκε από: lifo.gr. (τελευταία πρόσβαση: 02/01/2023)
Αφγανή διαδηλώνει μόνη της κατά της απαγόρευσης των Ταλιμπάν στην εκπαίδευση των γυναικών – Έγραψε μόνο μια λέξη στο πλακάτ. Ανακτήθηκε από: lifo.gr. (τελευταία πρόσβαση: 02/01/2023)
Αφγανιστάν: Οι Ταλιμπάν απαγόρευσαν τη φοίτηση γυναικών στα Πανεπιστήμια. Ανακτήθηκε από: in.gr. (τελευταία πρόσβαση: 02/01/2023)
