Ο Αποξυόμενος, ευρέως γνωστό χάλκινο έργο του περίφημου γλύπτη Λυσίππου από τη Σικυώνα, θα πρέπει να φιλοτεχνήθηκε γύρω στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. Καθώς ελάχιστα είναι τα πρωτότυπα χάλκινα αγάλματα που μας σώζονται από την τέχνη της αρχαιότητας, το εν λόγω έργο, όπως και χιλιάδες άλλα, μας είναι γνωστό από μαρμάρινο αντίγραφό ρωμαικής εποχής.
Το πρωτότυπο άγαλμα
Τόσο το πρωτότυπο άγαλμα της ελληνιστικής εποχής όσο και τα αντίγραφά του, απεικονίζουν έναν νεαρό αθλητή τη στιγμή που καθαρίζεται από τη σκόνη και τον ιδρώτα μετά από την άθληση. Η ονομασία του αγάλματος σχετίζεται με τη διαδικασία αυτή, καθώς ο αθλητής «ξύνει» το δέρμα του με τη στλεγγίδα, το αντικείμενο που χρησίμευε για αυτό το σκοπό. Το θέμα αυτό κατά την ελληνιστική εποχή, και πιο συγκεκριμένα κατά τον 4ο αι. π.Χ., είναι ένα αρκετά κοινό θέμα στην τέχνη της γλυπτικής, ενώ τα γλυπτά αυτά πιθανόν κοσμούσαν συνήθως χώρους άθλησης, όπως γυμνάσια και παλαίστρες.
Η ανεύρεση του Αποξυόμενου της Κροατίας
Το 1996 στο νησί Lošinj της Κροατίας, στην ανατολική πλευρά της Αδριατικής, ένας Βέλγος τουρίστας κάνοντας καταδύσεις εντόπισε το άγαλμα, το οποίο ανασύρθηκε τελικά από το βυθό το 1999.
Πηγή εικόνας: h-r-z.hr
Έπειτα από την ανακάλυψη του, ακολούθησε η διαδικασία της συντήρησης, η οποία ήταν μακρά και διήρκησε έξι ολόκληρα χρόνια.
Το άγαλμα
Το χάλκινο έργο έχει ύψος 1,92 μ. και στέκεται σε μία πλίνθο ύψους 10 εκ. Ο αθλητής απεικονίζεται να «ξύνει» το δέρμα του μετά την άθληση, ωστόσο η στλεγγίδα απουσιάζει σε αυτή την περίπτωση. Ο Αποξυόμενος της Κροατίας χρονολογείται τον 2ο ή 1ο αι. π.Χ. Πιθανότερο φαίνεται πως κατέληξε στο βυθό κατά τη μεταφορά του σε κάποια πολυτελή ρωμαική βίλα της εποχής στα βόρεια παράλια της Κροατίας, την οποία θα κοσμούσε. Ωστόσο, δεν έχει εντοπιστεί προς το παρόν κάποιο ναυάγιο σε εγγύτητα με το άγαλμα. Θεωρείται πως το πρωτότυπο, το οποίο αντιγράφει το χάλκινο έργο, θα πρέπει να είχε κατασκευαστεί σε κάποιο ελληνικό εργαστήριο κατά τα μέσα του 4ου ή τον πρώιμο 3ο αι. π.Χ. Αυτό προσδίδει περαιτέρω σπουδαιότητα στο εύρημα, καθώς είναι εξαιρετικά σπάνια στην περιοχή της Αδριατικής τα χάλκινα γλυπτά με προέλευση από την Ελλάδα.
Πού εκτίθεται σήμερα
Η πρώτη δημόσια προβολή του Αποξυόμενου έγινε στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ζάγκρεμπ και έπειτα ακολούθησαν εκθέσεις σε περιοχές της Κροατίας, όπως το Όσιεκ, η Ριέκα, το Σπλιτ, και το Ζάνταρ. Αργότερα, εκτέθηκε και εκτός Κροατίας: Φλωρεντία, Παρίσι, Λιουμπλιάνα, Λονδίνο και Λος Άντζελες. Σήμερα, έπειτα από 2000 χρόνια, μπορεί κανείς να θαυμάσει αυτό το εξαιρετικής ποιότητας έργο στο στο Mali Lošinj, στο Μουσείο του Αποξυόμενου , το οποίο δημιουργήθηκε ειδικά για να στεγάσει το συγκεκριμένο έργο, με στόχο να αποτελέσει ένα νέο πόλο έλξης στην περιοχή, όπως και έγινε. Το Mali Lošinj χάρη στο εύρημα αυτό κατόρθωσε να μπει στην πολιτιστική ατζέντα της Κροατίας. Σε αυτό συνετέλεσε και η διεθνής προβολή του Αποξυόμενου στα μεγάλα μουσεία και ιδρύματα των χωρών που προαναφέρθηκαν. Μάλιστα, το χάλκινο αντίγραφο αποτελεί το καλύτερο αντίγραφο του συγκεκριμένου αγαλματικού τύπου, από όσα έχουν έρθει έως σήμερα στο φως.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Βουτυράς Μ. – Γουλάκη-Βουτυρά Α., Η αρχαία ελληνική τέχνη και η ακτινοβολία της, Θεσσαλονίκη 2011.
Karniš Vidovič I., στο: (επιμ.) M. Domijan, I. Karniš, Hrvatski Apoksiomen/The Croatian Apoxyomenos, exhibition catalogue, Zagreb, 2006, second revised edition 2008.
https://www.timeout.com/croatia/art/everything-you-need-to-know-about-the-losinj-apoxyomenos
https://www.h-r-z.hr/en/index.php/djelatnosti/konzerviranje-restauriranje/metal/222-hrvatski-apoksiomen
