Ο Δούρειος ίππος, αποτελεί μια χαρακτηριστική φιγούρα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Αποτέλεσε τέχνασμα των Αχαιών για να μπορέσουν να βάλουν τέλος στον δεκαετή πόλεμο με τους Τρώες. Η ιστορία ξεκινάει με τους Έλληνες να πλέουν πρός την Τροία για να φέρουν πίσω την Ωραία Ελένη, τη σύζυγό του Μενελάου, που την απήγαγε ο πρίγκιπας Πάρης της Τροίας.
Όμως, οι Τρώες δεν ήταν ένας εύκολος αντίπαλος για τους Έλληνες. Ο πόλεμος ξεκίνησε, με το αποτέλεσμα να είναι αμφίρροπο και για τις δύο πλευρές. Ο πόλεμος, μετρούσε ήδη δέκα χρόνια με καμία από τις δύο πλευρές να μην υποχωρεί. Σύμφωνα με τον μύθο, ο πολυμήχανος Οδυσσέας ο βασιλιάς της Ιθάκης, σκέφτηκε με την βοήθεια της θεάς Αθηνάς να φτιάξουν ένα ξύλινο άλογο, έναν δούρειο ίππο και να το αφήσουν στα παράλια της Τροίας όπου είχαν κατασκηνώσει και να φύγουν καίγοντας μάλιστα το στρατόπεδο τους για να πείσουν τους Τρώες ότι έφυγαν.
Το σχέδιο του Οδυσσέα ήταν να παραπλανήσει τους Τρώες ότι αποχώρησαν οι Έλληνες και το ξύλινο άλογο ήταν ένα δώρο των Ελλήνων προς αυτούς, για να το αφιερώσουν στους θεούς. Οι καλύτεροι Έλληνες στρατιώτες θα είχαν κρυφτεί όμως στο εσωτερικό του ίππου. Οι Τρώες, όπως σωστά σκέφτηκε ο Οδυσσέας, αμέσως πίστεψαν ότι οι Έλληνες αποχώρησαν και έσπευσαν να γιορτάσουν και να βάλουν στο εσωτερικό των τειχών το δώρο των Αχαιών. Μετά το πανηγυρισμό των Τρώων, εκεί που όλοι κοιμούνταν οι Έλληνες βγήκαν από το άλογο και άνοιξαν τις πύλες στους υπόλοιπους, προκειμένου να ξεκινήσει η λεηλασία και η καταστροφή της πόλης.
Υπήρξε όντως ο Δούρειος ίππος;
Η κυριότερη πηγή που έχουμε για τον Δούρειο ίππο και την νύχτα της άλωσης της Τροίας προς έκπληξη πολλών δεν είναι τα ομηρικά έπη αλλά το δεύτερο βιβλίο της Αινειάδας του Βιργιλίου. Από την αρχαιότητα υπάρχουν διάφορες απόψεις αν όντως υπήρξε ο Δούρειος ίππος ή αποτελεί ένα παραμύθι για παιδιά. Ο Κόιντος ο Σμυρναίος και ο περιηγητής Παυσανίας του 2ου αι. π.Χ, έχοντας μελετήσει την Αινειάδα σχολιάζει για τον Δούρειο ίππο, ότι ήταν μια πολεμική πολιορκητική μηχανή, μια μηχανή που κατασκεύασαν οι Αχαιοί για να προσπελάσουν τα απόρθητα μέχρι εκείνη την στιγμή τείχη της Τροίας. Και ονομάστηκε Δούρειος ίππος γιατί αυτή η πολιορκητική μηχανή είχε το σχήμα ενός αλόγου. Αυτή η άποψη, μπορεί να στηριχτεί γιατί υπάρχουν αποδείξεις ότι πριν την εποχή της άλωσης της Τροίας υπάρχει αυτού του είδους πολεμική τεχνογνωσία και μάλιστα σε κοντινή περιοχή από την Τροία.
Μια δεύτερη θεωρία που ανέπτυξε ο Κόιντος ο Σμυρναίος, δεν έχει καμία σχέση με την πολιορκητική μηχανή είναι ότι ένας Τρώας ο Αντίνωρ, είχε συμμαχήσει με τους Αχαιούς και συμφώνησε να τους βάλει κρυφά μέσα στα τείχη αλλά για να μην καταστρέψουν το σπίτι του οι Αχαιοί ζωγράφισε έξω από αυτό ένα άλογο για να το δουν οι Αχαιοί και να μην το πειράξουν. Μια τρίτη θεωρία, προγενέστερη του Κόιντου είναι ότι οι Αχαίοι είχαν σαν έμβλημα ένα ίππο, και επειδή μπήκαν όλοι μαζί στην Τροία μπήκαν ως ένα άλογο όλοι μαζί. Αυτές οι θεωρίες, δυστυχώς δεν μπορούν να ελεγχθούν ότι είναι αληθής.
Τι λέει η σύγχρονη έρευνα;
Η σύγχρονη έρευνα και η ενάλια αρχαιολογία, υποστηρίζουν ότι ο Δούρειος ίππος ήταν τελικά ένα πλοίο και όχι ένας ίππος γιατί εκείνη την εποχή υπήρχαν πλοία που τα ακροστόλια τους ήταν διαμορφωμένα ως κεφαλές αλόγων, επίσης ήδη από την μυκηναϊκή εποχή έχουμε πλοία με διακόσμηση εμπνευσμένη από άλογα. Ενισχύουν αυτή την θεωρία ορισμένες αρχαίες πηγές, που αναφέρουν ότι υπήρχε το έθιμο με την λήξη του πολέμου η μια πλευρά να παραδώσει στην άλλη ένα πλοίο. Η θεωρία αυτή μοιάζει περισσότερο λογική και όντως έτσι οι Τρώες θα μπορούσαν να είχαν βάλει μέσα στα τείχη ένα τέτοιο δώρο των Ελλήνων. Μια ακόμη ενίσχυση αυτής της θεωρίας, έρχεται από την Οδύσσεια και την Πηνελόπη όπου λέει στον στοίχο 706 της ραψωδίας Δ’ “αἵ θ᾿ ἁλὸς ἵπποι” για να περιγράψει πλοία. Θα μπορούσε να συσχετιστεί αυτή η φράση ότι χρησιμοποιούταν η λέξη ίππος για να περιγράψουν τα πλοία.
Γιατί έμεινε γνωστό ως ίππος και όχι ως πλοίο;
Ο συνδυασμός της διακόσμησης των πλοίων με κεφαλές αλόγων και της προφορικής παράδοσης μαζί με τις θρυλικές και μυθικές διαστάσεις ενός τέτοιου γεγονότος, δεν είναι δύσκολο να έμεινε γνωστό το πλοίο ως δούρειος ίππος. Οι θεωρίες για τον Δούρειο ίππο, τι ήταν και αν υπήρξε είναι πάρα πολλές από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, δυστυχώς καμία θεωρία δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί για να μπορέσουμε να μιλήσουμε με βεβαιότητα.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
- J. K. Anderson. The Trojan Horse Again. The Classical Journal , Oct. – Nov., 1970, Vol. 66, No. 1 (Oct. – Nov., 1970), pp. 22-25
- Κόιντος Σμυρναίος, «Τα μεθ’ Όμηρον», «Ιλίου Πέρσις» 12.427-34.
- Οδύσσεια, Δ’ 706
- Ερρίκος Σλήμαν: ο ερασιτέχνης αρχαιολόγος, ανακτήθηκε από https://maxmag.gr/politismos/errikos-sliman-o-erasitechnis-archaiologos-poy-apedeixe-oti-archaiologia-einai-pathos/
- Δούρειος ίππος, ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%8A%CF%80%CF%80%CE%BF%CF%82
