Στις μέρες μας, όλο και περισσότεροι ανησυχητικοί τριγμοί ταράζουν το ευρωπαϊκό πλαίσιο, από τους οποίους ένας σημαντικός είναι αυτός της αποδυνάμωσης της δημοκρατίας. Για αυτόν τον λόγο, στη Συνθήκη της Λισαβόνας (2009) δόθηκαν αυξημένες αρμοδιότητες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Από αυτό το γεγονός συνεπάγεται ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες μέσω της εκλογής των ευρωβουλευτών, συμμετέχουν έμμεσα μεν αλλά πιο ουσιαστικά στη λήψη των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η θετική αυτή εξέλιξη λοιπόν πρέπει να αξιοποιηθεί και οι πολίτες της ΕΕ να ψηφίζουν πιο συνετά στην διάρκεια των Ευρωεκλογών. Επομένως, τα μέλη που εκλέγονται και η Ευρωβουλή που προκύπτει, έχουν χρέος να ενδυναμώσουν την δημοκρατική φυσιογνωμία της Ένωσης και να προσδιορίσουν, σύμφωνα με τις λαϊκές εντολές, την μελλοντική πορεία της Ευρώπης.
Τρόποι ενδυνάμωσης της δημοκρατίας στο ευρωπαϊκό πλαίσιο:
Είναι ευρύτατα διαδεδομένη η άποψη ότι οι ευρωπαίοι πολίτες οφείλουν να εκδημοκρατοποιήσουν όλες τις χώρες της Ευρώπης, με απώτερο στόχο την υλοποίηση ενός φιλοευρωπαϊκού οράματος στα Κράτη- Μέλη. Αρχικά, ιδιαίτερη ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει για την αναγκαιότητα ύπαρξης ελεύθερων συνθηκών. Συγκεκριμένα μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι πολίτες της Ευρώπης, ανεξαρτήτως φύλου, είναι ανάγκη να μπορούν ελεύθερα να επιλέγουν τον τρόπο ζωής που εκείνοι θεωρούν προσφορότερο για τον εαυτό τους, χωρίς να ακολουθούν οδηγίες της όποιας πολιτικής εξουσίας ή απόψεις των άλλων. Επομένως, οι ίδιοι χρειάζεται να προσπαθήσουν να αποκτήσουν την δυνατότητα να χαράζουν την μελλοντική πορεία της ζωής τους.
Επιπροσθέτως, προβάλλεται επιτακτική η ανάγκη να εγκαθιδρυθεί η άποψη που θα δίνει πολιτικό περιεχόμενο στην ισότητα. Ειδικότερα, είναι απαραίτητο οι φιλελεύθεροι θεσμοί να ενισχύσουν την ενεργή και καθολική συμμετοχή των Ευρωπαίων πολιτών στην άσκηση και στον έλεγχο της εξουσίας και στην ολόπλευρη και αντικειμενική ενημέρωση τους. Ενημέρωση που θα βοηθά στην κατανόηση της λειτουργίας των Ευρωπαϊκών θεσμών και στην συνειδητοποίηση ότι ο “εθνικισμός” πρέπει να εγκαταλειφθεί και την θέση του να την πάρει η ευρωπαϊκή συνείδηση. Συνεπάγεται επομένως το συμπέρασμα ότι έτσι ο κίνδυνος αποδυνάμωσης της δημοκρατίας θα αμβλυνθεί σημαντικά και ότι οι πολίτες θα διαμορφώσουν μια εμπεριστατωμένη άποψη για το ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Επιπλέον, για να ανθίσει το δημοκρατικό πολίτευμα είναι απαραίτητο να στηρίζεται στα θεμέλια ενός γραπτού Συντάγματος και μιας ευρείας συναίνεσης για το δίκαιο χαρακτήρα των θεσμών. Βέβαια, η συναίνεση αυτή προϋποθέτει την άρση της δυσπιστίας των πολιτών προς την νομοθετική και εκτελεστική εξουσία, γιατί χωρίς αμφιβολία υπάρχει κυνισμός και καχυποψία προς αυτή. Επίσης, η δημοκρατική συναίνεση δεν απαιτεί μονολιθικές κοινωνίες, αλλά έχει ανάγκη τον απόλυτο σεβασμό προς όλες τις θρησκευτικές και τις ηθικές πεποιθήσεις. Οι Ευρωπαίοι πολίτες λοιπόν μπορούν να προσπαθήσουν για αυτό, συμμετέχοντας ενεργά σε συλλογικές προσπάθειες και σε οργανώσεις που θέτουν ως στόχο τους την ευημερία και την βελτίωση των συνθηκών ζωής όλων των ανθρώπων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ακόμη αποτελεί πραγματικότητα ότι όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες οφείλουν να συμμετέχουν ενεργά στις Ευρωεκλογές και όχι να είναι αδρανείς. Βέβαια είναι σημαντικό το Ευρωκοινοβούλιο να τονώσει το ηθικό των νέων με σκοπό να προσέλθουν στις κάλπες και να επιλέξουν σοβαρούς υποψηφίους οι οποίοι με την σειρά τους θα εκπροσωπήσουν ευπρόσωπα τα Κράτη – Μέλη. Γίνεται σαφές από τα παραπάνω ότι πρέπει να καταβληθούν συντονισμένες προσπάθειες για να μειωθεί το μεγάλο ποσοστό αποχής από τις Ευρωεκλογές και για να γίνουν οι νέοι λιγότερο αδαείς ως προς τα θέματα ευρωπαϊκής πολιτικής. Ίσως σε αυτό να βοηθούσε η αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας και κάθε πολίτης και κυρίως οι νέοι να συμμετέχουν στις εκλογικές διαδικασίες ψηφιακά, χωρίς να σπαταλούν χρόνο και χρήμα.
Επίσης, θα ήταν παράλειψη να μην τονίσουμε ότι μια σημαντική προϋπόθεση για την ενίσχυση της δημοκρατικής φυσιογνωμίας θα μπορούσε να είναι η δημιουργία ευρωπαϊκών κομμάτων, οι ευρωβουλευτές δεν θα αποτελούσαν πια επιλογή των εθνικών κομμάτων και κυβερνήσεων, αλλά των ίδιων των ευρωπαίων πολιτών. Με αυτόν τον τρόπο, δίνεται η δυνατότητα να έρχονται σε επαφή μεταξύ τους, να επικεντρώνονται στις καθημερινές τους ανάγκες και υποχρεώσεις και να γίνονται δέκτες μιας πλήρους και ολοκληρωμένης πληροφόρησης. Συνάγεται επομένως το συμπέρασμα ότι δημιουργείται μια μορφή πιο αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, η οποία διασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό τον ουσιαστικό έλεγχο των αποφάσεων, της αλληλεπίδρασης μεταξύ των πολιτικών μερών και τον γόνιμο διάλογο, στον οποίο ενδέχεται να ακούγονται όλες οι απόψεις των άμεσα εκλεγμένων από τους πολίτες ευρωβουλευτών.
Προτάσεις για μελλοντικές αρμοδιότητες του Ευρωκοινοβουλίου:
Παρόλα αυτά πολλοί θα συμφωνούσαν με την άποψη ότι τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων στερούνται δημοκρατικής νομιμότητας. Ειδικότερα, η δημοκρατική νομιμότητα αποτελούσε από πάντα λεπτό ζήτημα σε κάθε στάδιο της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Όμως αντιμετωπίστηκε επιτυχώς στις διασκέψεις που οδήγησαν στην υπογραφή ποικίλων συνθηκών, όπως αυτών του Μάαστριχτ, του Άμστερνταμ και της Νίκαιας. Έτσι, οι αρμοδιότητες του Ευρωκοινοβουλίου ενισχύθηκαν σε μεγάλο βαθμό.
Επιπλέον, χρειάζεται να σημειωθεί ότι ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενισχύθηκε και με την συνθήκη της Λισαβόνας, η οποία υπεγράφη το 2009. Σύμφωνα με την συνθήκη αυτή, η εφαρμογή της νομοθετικής διαδικασίας επεκτάθηκε σε σαράντα νέους τομείς, μεταξύ των οποίων και αυτοί της υγείας, της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων. Παρέχεται επίσης στους ευρωβουλευτές η δυνατότητα να δίνουν την συγκατάθεση τους για ένα ευρύ φάσμα διεθνών συμφωνιών και το πιο σημαντικό, δίνεται στο Ευρωκοινοβούλιο το δικαίωμα να προτείνει επιπλέον αλλαγές στην Συνθήκη, οποιαδήποτε χρονική στιγμή στο μέλλον. Έτσι λοιπόν, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποτελεί το άμεσο εκλεγμένο σώμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο έχει επωμιστεί με αδιαμφισβήτητη νομοθετική, εποπτική και δημοσιονομική αρμοδιότητα και εξουσία, όσον αφορά τον προϋπολογισμό της Ένωσης.
Παράλληλα, είναι απαραίτητο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να διευρύνει ακόμα περισσότερο τις αρμοδιότητες του, ώστε να εκφράσει με τον πιο αποφασιστικό τρόπο την εντολή των πολιτών, την οποία εκδηλώνουν με την ψήφο τους. Αυτό θεωρείται απαραίτητο επειδή το υπάρχον κύμα προβληματισμού και αμφισβήτησης, ο “ευρωσκεπτικισμός” έχει παρασύρει πολλά κόμματα και κινήματα σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άρα σε αυτήν την περίπτωση ο “ευρωσκεπτικισμός” λειτουργεί ως έναυσμα για την ενίσχυση της ζωής της Ευρώπης και στην ενεργοποίηση όλων για το μέλλον.
Τέλος, αποτελεί πεποίθηση το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να παραβλέπει μη ουσιώδεις διαφορές ανάμεσα στα Κράτη- Μέλη και να εστιάζει σε πιο σημαντικά ζητήματα. Για παράδειγμα είναι σημαντικό να βάλει για λίγο στην άκρη τις νομισματικές ανεπάρκειες και να επικεντρωθεί σε δράσεις για την εξάλειψη των πιο κρίσιμων κοινωνικών φαινομένων και προβλημάτων, όπως αυτά των κοινωνικών ανισοτήτων, της περιθωριοποίησης, της φτωχοποίησης και του μεταναστευτικού ζητήματος. Έτσι το Ευρωκοινοβούλιο θα είναι απροσκόπτως σε επαγρύπνηση και σε διαρκή αγώνα για την υπεράσπιση του κοινού συμφέροντος.
Εν κατακλείδι, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ευρώπη αποτελεί έναν γεωγραφικό χώρο, ο οποίος ταλανίστηκε από πολέμους και αίμα για αμέτρητους αιώνες. Για αυτόν τον λόγο είναι ζωτικής σημασίας θέμα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να συνεχίζει να συναποφασίζει με τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της Ένωσης και να αναλαμβάνει σημαντικές πολιτικές πρωτοβουλίες.
Πηγές:
- Promoting democracy and observing elections | Fact Sheets on the European Union | European Parliament (europa.eu)
- We can strengthen European democracy by giving the European Parliament more powers – EURACTIV.com
- EUR-Lex – democratic_deficit – EN – EUR-Lex (europa.eu)
