Στο βιβλίο Ρεκόρ Γκίνες έχουν καταχωρηθεί οι μεγαλύτεροι χαυλιόδοντες του κόσμου, μήκους 5,02 μέτρων. Βρίσκονται στο ορεινό χωριό Μηλιά των Γρεβενών στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, μαζί με πάνω από 2000 παλαιοντολογικά άλλα ευρήματα.
Οι μεγαλύτεροι χαυλιόδοντες του κόσμου: η τυχαία ανακάλυψη
Το 1990 ο Δημήτρης Ζησόπουλος, ένας κάτοικος της περιοχής, βρήκε τυχαία μερικά απολιθώματα στη θέση Αμπέλια και τα μετέφερε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το τμήμα Γεωλογίας του ΑΠΘ, ξεκίνησε τις ανασκαφές και ανακάλυψε σύντομα έναν ημιτελή σκελετό ελέφαντα 200.000 χρόνων. Ύστερα από μια πληροφορία που είχε η επικεφαλής της έρευνας και καθηγήτρια Παλαιοντολογίας Ευαγγελία Τσουκαλά, οι έρευνες μεταφέρθηκαν στο χωριό Μηλιά των Γρεβενών. Το 1996 βρέθηκε το πρώτο ζευγάρι χαυλιοδόντων, μήκους 4,39 μέτρων. Μετά από 11 χρόνια ερευνών, αποκαλύφθηκαν και οι χαυλιόδοντες που αναγνωρίστηκαν από το βιβλίο Ρεκόρ Γκίνες.
Το μουσείο Φυσικής Ιστορίας
Πριν από περίπου επτά χρόνια, το Μουσείο μεταφέρθηκε στο κτίριο του πρώην δημοτικού σχολείου του χωριού, το οποίο προηγουμένως είχε ανακαινιστεί. Παρά τα μοναδικά ευρήματά του, παραμένει άγνωστο στο ευρύ κοινό. Όσοι το επισκεφθούν θα έχουν την ευκαιρία να δουν απολιθώματα από 19 είδη θηλαστικών, 3 είδη χελώνας, συλλογές ορυκτών και πετρωμάτων, αλλά και ασπόνδυλων ζώων 30 εκατομμυρίων ετών. Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζει ο «Γίγαντας των Αμπελιών», μιας που βρέθηκαν και εκτίθενται 89 απολιθώματά του. Το κρανίο, οι σιαγόνες, πλευρικά οστά και άλλα μέρη του σκελετού του, προσφέρουν μια ολοκληρωμένη εικόνα του ζώου και οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για ενήλικο άτομο περίπου 50 ετών. Φυσικά το πιο χαρακτηριστικό εύρημα είναι ο Μαστόδοντας της Μηλιάς, ένας γίγαντας πρόγονος των ελεφάντων, με χαυλιόδοντες μήκους 5,02 μέτρων (oι μεγαλύτεροι χαυλιόδοντες του κόσμου που μπήκαν στο ρεκόρ Γκίνες), ύψος 3,5 μέτρα και 8,5 τόνους βάρους, που ζούσε πριν από 3,5 εκατομμύρια χρόνια. Ο «Γίγαντας του Μπόρσον», όπως ονομάζεται, υπολογίζεται ότι χρειαζόταν τουλάχιστον 300 κιλά τροφής την ημέρα και 200 λίτρα νερό. Αυτό που τον διαφοροποιεί από τους ελέφαντες και τα μαμούθ είναι οι χαυλιόδοντές του, που είναι ευθείς και δεν είναι κυρτοί.
Η σημασία των ευρημάτων
Τα ευρήματα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Μηλιάς, μαρτυρούν την ύπαρξη ενός εντελώς διαφορετικού οικοσυστήματος στην περιοχή. Τα είδη που βρέθηκαν, 2 εκ των οποίων καταγράφηκαν για πρώτη φορά παγκοσμίως, καθιστούν τη Μηλιά έναν από τους πιο σημαντικούς παλαιοντολογικούς χώρους της Ευρώπης. Μέσω της μελέτης των ευρημάτων, συλλέγουμε πληροφορίες για το γεωλογικό παρελθόν της περιοχής, τα είδη αλλά και την εξέλιξή τους.
Ο ελέφαντας στην Ελλάδα
Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, η ύπαρξη του ελέφαντα στη χώρα μας είναι γεγονός. Από τον Mammut borsoni, τον Γίγαντα της Μηλιάς που μας γυρνά πίσω 3 εκατομμύρια χρόνια, μέχρι και τον Elephas antiquus, τον κλασικό ελέφαντα που έζησε περίπου πριν 100.000 χρόνια και έχουν βρεθεί απολιθώματά του στην Πτολεμαΐδα και την Κοζάνη. Στα νησιά μας όμως έζησε κι ένα άλλο είδος, οι νάνοι ελέφαντες. Στην Κρήτη, τη Νάξο αλλά και την Τήλο έχουν εντοπιστεί απολιθώματα νάνων ελεφάντων, οι Palaeoloxodon antiquus falconeri. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, καθώς ο ελέφαντας δυσκολευόταν να βρει τροφή στα νησιά, άρχισε να συρρικνώνεται ο σωματότυπός του. Σταδιακά και με το πέρασμα χιλιάδων χρόνων μετατράπηκε σε ένα είδος νάνου. Στην Τήλο στο μουσείο ελεφάντων μπορούμε να δούμε συναρμολογημένο σκελετό του ελέφαντα αποτελούμενο από κομμάτια 3D εκτύπωσης.
Πηγές άρθρου:
Τσιτσόπουλος, Σ. (2025), Η Μηλιά Γρεβενών, τα μαμούθ και η Εποχή του Πλειστόκαινου απέχουν μιάμιση ώρα από την Αριστοτέλους. Ανακτήθηκε από athensvoice.gr. (τελευταία πρόσβαση 08/10/2025)
Γκαϊδατζής, Ρ. (2025), Μιάμιση ώρα από τη Θεσσαλονίκη θα βρεις το χωριό που φυλάει μυστικά 3 εκατομμυρίων ετών. Ανακτήθηκε από parallaximag.gr. (τελευταία πρόσβαση 08/10/2025)
Τσουκαλά, Ε. , Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη Μηλιά. Ανακτήθηκε από visit-grevena.gr. (τελευταία πρόσβαση 08/10/2025)
Ο ελέφαντας – νάνος “επιστρέφει” στην Τήλο μετά από 3.500 χρόνια. Έφτασε στο νησί κολυμπώντας και αναγκάστηκε να συρρικνωθεί για να επιβιώσει. Ανακτήθηκε από mixanitouxronou.gr. (τελευταία πρόσβαση 08/10/2025)
Colors of Greece (2023), Γνωρίζοντας το μουσείο των Ρεκόρ Γκίνες-Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μηλιάς Γρεβενών. Ανακτήθηκε από youtube.com. (τελευταία πρόσβαση 08/10/2025)
