Ο Μορέν και η επιτακτική ανάγκη της μεταμόρφωσης

Μορέν

Σε μία κοινωνία που βουλιάζει σε μία πολυετή κρίση που ακόμη δεν έχει υπηρετήσει τον λόγο που γεννήθηκε και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις αποφάσεις και στην κινήσεις μας- την αφύπνιση και την ενεργοποίηση του κάθε πολίτη για το κοινωνικό, πολιτικό και ιστορικό γίγνεσθαι-που βουλιάζει σ’ έναν βούρκο δίχως τέλος και διέξοδο, που επαναπαύεται σε λογικές και πρακτικές από τα φαντάσματα του παρελθόντος, σ’ αυτή την κοινωνία καλούμαστε να ονειρευτούμε ή άραγε απλώς να συμβιβαστούμε και μεμψιμοιρούμε;

Η κρίση, όπως η ίδια η πραγματικότητα βεβαιώνει σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις έχει κατορθώσει να φέρει έναν αέρα αλλαγής και μετασχηματισμού μακριά από την ζοφερή και όλο ένα πιο παρηκμασμένη και πιο απογοητευτική πολιτική σκηνή ενός σήμερα που μάλλον τα ρολόγια του έχουν αποβεί άχρηστα τουλάχιστον για κάποιους απ’ εμάς.

Απαισιοδοξία και κατήφεια. Μετανάστευση και ανεργία. Εφησυχασμός και βόλεμα. Το φως και οι ακτίνες του λαμπρού αύριο δεν έχουν καταφέρει να μπουν έστω και δειλά από τις γρύλλες των πατζουριών μας. Είναι γνωστό πως ζούμε σε περιόδους που δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις, μαγικά ραβδιά ή φίλτρα ή ακόμη θαύματα που να εξασφαλίζουν την ευημερία. Ο καθένας μας μπορεί να αποτελέσει το εναρκτήριο λάκτισμα της γοητευτικής και ρηξικέλευθης μεταμόρφωσης του Μορέν, που απλά εμπνέει.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Μορέν

Όταν ένα σύστημα είναι ανίκανο να θεραπεύσει τα ζωτικά του προβλήματα φθείρεται, διαλύεται ή καταφέρνει να δημιουργήσει ένα μετα-σύστημα που μπορεί να θεραπεύσει τα προβλήματά του: μεταμορφώνεται. Το πιθανό είναι η φθορά. Το απίθανο αλλά δυνατό είναι η μεταμόρφωση (…).

Σήμερα, χρειάζεται να ξανασκεφτούμε τα πάντα. Να ξαναρχίσουμε τα πάντα. Στην πραγματικότητα όλα ξανάρχισαν, αλλά χωρίς να το γνωρίζουμε. Βρισκόμαστε στο στάδιο των απλών, αόρατων, περιθωριακών, διασκορπισμένων εκκινήσεων.

Γιατί υπάρχει ήδη σε όλες τις ηπείρους ένας δημιουργικός αναβρασμός, μια πληθώρα τοπικών πρωτοβουλιών που έχουν την έννοια της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής, γνωστικής, εκπαιδευτικής, ηθικής αναγέννησης ή αυτή της αλλαγής του τρόπου ζωής.

Advertising

Αυτές οι πρωτοβουλίες δε γνωρίζονται μεταξύ τους, καμιά υπηρεσία δεν τις απογράφει, κανένα κόμμα δεν έχει ιδέα. Αλλά είναι το εκκολαπτήριο του μέλλοντος. Πρόκειται να τις αναγνωρίσουμε, να τις καταγράψουμε, να τις αντιπαραβάλλουμε, να τις καταχωρήσουμε και να τις συνδυάσουμε σε μια ποικιλία μεταρρυθμιστικών οδών. Είναι οι πολλαπλές οδοί που θα μπορέσουν αναπτυσσόμενες από κοινού να συνδυαστούν για να δημιουργήσουν μια νέα οδό, η οποία μπορεί να μας οδηγήσει προς την ακόμα αόρατη και ασύλληπτη μεταμόρφωση.

Η ιδέα της μεταμόρφωσης, πιο πλούσια από την ιδέα της επανάστασης, διατηρεί τη μεταμορφωτική της ριζοσπαστικότητα αλλά τη συνδέει με τη διατήρηση (της ζωής, της πολιτισμικής κληρονομιάς). Για να πάμε προς τη μεταμόρφωση όμως, πώς να αλλάξουμε ρότα; Ακόμα κι αν μας φαίνεται πιθανό να διορθώσουμε μερικά στραβά, είναι απίθανο να σταματήσουμε το τεχνο-επιστημονικό-οικονομικό-εκπολιτιστικό κύμα που οδηγεί τον πλανήτη στην καταστροφή. Κι όμως, η ανθρώπινη Ιστορία άλλαξε πολλές φορές ρότα. Όλα ξεκινούν πάντοτε από ένα νεωτερισμό, ένα νέο μήνυμα που ξεφεύγει από το καθιερωμένο, που είναι περιθωριακό, απλό, συχνά αόρατο στους συγχρόνους του. Έτσι ξεκίνησαν οι μεγάλες θρησκείες: ο βουδισμός, ο χριστιανισμός, ο μουσουλμανισμός. Ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε ως παράσιτο των φεουδαλικών κοινωνιών για να ξεπεταχτεί τελικά και, με τη βοήθεια των βασιλείων, να τις διαλύσει.

Δεν αρκεί πια να καταγγέλλουμε. Τώρα χρειάζεται να εκφραστούμε. Δεν αρκεί πια να επισημαίνουμε τον επείγοντα χαρακτήρα της κατάστασης. Πρέπει και να ξέρουμε πια πως να ξεκινήσουμε με το να ορίζουμε τις οδούς που θα οδηγούσαν στην Οδό. Αυτό στο οποίο θα προσπαθήσουμε να συνεισφέρουμε. Για ποιους λόγους οφείλουμε να ελπίζουμε; Μπορούμε να διατυπώσουμε πέντε αρχές της ελπίδας.

Η αληθινή ελπίδα γνωρίζει πως δεν είναι καθόλου βέβαιη. Είναι η ελπίδα όχι για τον καλύτερο κόσμο, αλλά για έναν κόσμο καλύτερο. Η απαρχή είναι μπροστά μας, έλεγε ο Χάιντεγκερ. Και η μεταμόρφωση θα ήταν πραγματικά μια νέα αρχή.»

Advertising

 

Ο Εντγκάρ Μορέν (Edgar Morin) γεννήθηκε το 1921 στο Παρίσι από γονείς που ανήκαν στην εβραϊκή μεσογειακή διασπορά και είχαν ζήσει πολλά χρόνια στη Θεσσαλονίκη. Λίγο πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα και έλαβε ενεργό μέρος στην Αντίσταση. Αργότερα (1951) διαγράφηκε από το Γαλλικό Κ.Κ. και έγινε ένας διεισδυτικός και οξύς κριτικός του σταλινικού ολοκληρωτισμού. Αφιερώθηκε έκτοτε στην επιστημονική και τη συγγραφική εργασία του, παραμένοντας πολιτικά αυτόνομος στο χώρο της ριζοσπαστικής αριστεράς, δίνοντας πάντα το παρόν με την κριτική του στάση απέναντι στα “μεγάλα γεγονότα” του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Επάγγελμα : ερωτευμένος με την οικουμένη. Έτσι συστήνεται ο Γάλλος φιλόσοφος και κοινωνιολόγος.

Φοιτήτρια Ψυχολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό πανεπιστήμιο. Μεγάλη μου αδυναμία η δημοσιογραφία.! Αγαπώ την μουσική (τρέλα για τις τρύπες), τα ταξίδια, τον κινηματογράφο, την ιστορία!

Περισσότερα από τη στήλη: Πολιτισμός

Πολιτισμός

Πίνακες εμπνευσμένοι από τα Ομηρικά Έπη

Τα Ομηρικά Έπη έχουν επηρεάσει κατά καιρούς την τέχνη. Γλυπτά και πίνακες έχουν πολλές φορές…

Πολιτισμός

Ο μυστηριώδης λάκκος στην Πιερία

Ο μυστηριώδης λάκκος στην Πιερία, στην περιοχή του Μακρύγιαλου, αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά…

Πολιτισμός

Η οπλοκατοχή στις ΗΠΑ

Ο θεσμός της οπλοκατοχής στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει βαθιές ιστορικές ρίζες και συνδέεται με την…

Πολιτισμός

Ο Αρχαιολογικός Χώρος της Σικυώνας

Ο Αρχαιολογικός Χώρος της Σικυώνας: ένα ταξίδι στην καρδιά της ιστορίας Ο Αρχαιολογικός Χώρος της…

Πολιτισμός

Η αθέατη όψη του Μινώταυρου

  Η αρχαία ελληνική γραμματεία, με κορυφαία έκφανσή της τη μυθολογία, συγκροτεί τον νοηματικό πυρήνα…

Πολιτισμός

Η εκπαίδευση στην Ελληνική Επανάσταση (1821-1830)

Η εκπαίδευση στην Ελληνική Επανάσταση (1821-1830) αποτέλεσε τον θεμέλιο λίθο για τη συγκρότηση του νέου…

Πολιτισμός

Το θρυλικό τρένο Orient Express: ιστορία, χλιδή και… έμπνευση

Το Orient Express πραγματοποίησε το πρώτο του δρομολόγιο στις 5 Ιουνίου του 1883. Ήταν το…