Όλοι γνωρίζουμε τις Σταυροφορίες από τα μαθητικά μας χρόνια διαβάζοντας την βυζαντινή Ιστορία. Εν ολίγοις, οι Σταυροφορίες ήταν μία σειρά πολέμων οργανωμένων από την Καθολική Εκκλησία. Συγκεκριμένα, αυτές οι εκστρατείες είχαν σχεδιαστεί ώστε να ανακτηθούν από τους Χριστιανούς οι Άγιοι Τόποι. Αυτοί βρίσκονταν τότε υπό ισλαμική κυριαρχία. Συνολικά είχαν γίνει τέσσερις Σταυροφορίες. Η πρώτη ήταν από το 1096-1101 μ.Χ, η δεύτερη το 1147-1149 μ.Χ, η τρίτη το 1189-1192 και η τέταρτη από το 1202-1204 μ.Χ. Να σημειωθεί πως η Δ’ Σταυροφορία ήταν αυτή κατά την οποία η Κωνσταντινούπολη κατακτήθηκε από τους Βενετούς και τους σταυροφόρους (1204 μ.Χ: η πρώτη άλωση της Πόλης). Επίσης, υπήρξαν και άλλες Σταυροφορίες, με τη τελευταία να λαμβάνει χώρα τα έτη 1271-1272 (η όγδοη Σταυροφορία).
Βέβαια κατά τη διάρκεια αυτών των πολέμων δημιουργήθηκαν και ορισμένα Σταυροφορικά κράτη. Αυτά ήταν διάφορες ηγεμονίες (γνωστά ως Ουτρεμέρ) και ιδρύθηκαν στη Μέση Ανατολή, στον Ελλαδικό χώρο, στη Μικρά Ασία και τη Βαλτική.
Κομητεία της Έδεσσας
Η Κομητεία της Έδεσσας ιδρύθηκε το 1098 και καταλύθηκε το 1144. Το σημερινό όνομα της πόλης είναι Σανλιούρφα και βρίσκεται στην Τουρκία. Ιδρύθηκε από τον Βαλδουίνο της Βουλώνης, αφού είχε εγκαταλείψει τον σταυροφορικό στρατό. Ως έδαφος δεν βρεχόταν από θάλασσα, όμως ήταν αρκετά σημαντικό. Οι σχέσεις που είχε αναπτύξει με το γειτονικό Πριγκιπάτο της Αντιόχειας δεν ήταν και οι καλύτερες. Η πτώση της το 1144 ήταν ένα πολύ μεγάλο πλήγμα για τα υπόλοιπα Σταυροφορικά Κράτη, το οποίο γεγονός οδήγησε και στη Β’ Σταυροφορία.
Πριγκιπάτο της Αντιόχειας
Το Πριγκιπάτο της Αντιόχειας ιδρύθηκε το 1098 και καταλύθηκε το 1268. Τα εδάφη του βρίσκονται σήμερα μεταξύ της Τουρκίας και της Συρίας και η ίδρυση του ήταν επιθυμία του Βοημούνδου του Τάραντα. Ο στρατός που διέθετε ο Βοημούνδος ήταν αρκετά μεγάλος και απαραίτητος για τους Σταροφόρους. Οι απειλές που εκτόξευε συνεχώς στους Σταυροφόρους ότι θα έπαιρνε τον στρατό και θα επέστρεφε πίσω στη πατρίδα, μόνο ανησυχία προκαλούσε. Έτσι αυτοί του υπόσχονταν καθετί που ήθελε. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να δημιουργήσει το δικό του Πριγκιπάτο ύστερα από την αποχώρηση του εκπροσώπου του Βυζαντινού Αυτοκράτορα. Οι Λατίνοι θεώρησαν αυτή την αποχώρηση ως προδοσία και ο Βοημούνδος, με την ευλογία των Σταυροφόρων δημιούργησε το δικό του κράτος.
Πιθανολογείται ότι η Αντιόχεια διέθετε πληθυσμό της τάξεως των 20.000 κατοίκων κατά τον 12ο αιώνα, κυρίως Αρμένιους και Χριστιανούς Ορθοδόξους, με λίγους Μουσουλμάνους οι οποίοι κατοικούσαν στο εξωτερικό των τειχών της πόλης. Υπήρχαν πολύ λίγοι Ρωμαιοκαθολικοί με εξαίρεση τους Σταυροφόρους, αν και ένα Λατινικό Πατριαρχείο ιδρύθηκε στην Αντιόχεια το 1100.
Κομητεία της Τρίπολης
Η Κομητεία της Τρίπολης ιδρύθηκε το 1109 και καταλύθηκε το 1289. Δεν ιδρύθηκε με αυστηρά κληρονομικά κριτήρια αλλά με βάση παράγοντες όπως η στρατιωτική δύναμη και οι διαπραγματεύσεις. Η Κομητεία με κριτήρια τα παλιά βυζαντινά σύνορα και τις κατακτήσεις στις μάχες. Η διαίρεσή της έγινε σε ηγεμονίες με βάση τα λιμάνια. Η Τρίπολη ήταν στρατηγικό σημείο με το οποίο συνδέθηκαν οι Γάλλοι στον νότο και οι Νορμανδοί στον βορρά, ήταν μία περιοχή εξαιρετικά εύφορη.
Βασίλειο της Ιερουσαλήμ
Ήταν το σημαντικότερο από όλα τα υπόλοιπα Σταυροφορικά κράτη. Ιδρύθηκε το 1099 από Γοδεφρείδο ντε Μπουιγιόν. Ο συγκεκριμένος αρνήθηκε να πάρει τον τίτλο του βασιλιά, καθώς θεωρούσε πως κανένας δεν θα μπορούσε να τιτλοφορείτε με αυτόν το τρόπο στα μέρη τα οποία έζησε ο Χριστός. Γι’ αυτό αρκέστηκε στον τίτλο Προστάτης του Παναγίου Τάφου.
Το βασίλειο μέχρι το 1187 καταλάμβανε περίπου τα εδάφη του σημερινού Ισραήλ. Οι μουσουλμάνοι που βρίσκονταν στη περιοχή κατάφεραν να περιορίσουν την ισχύ του βασιλείου και να το καταλάβουν το 1187. Παρόλο αυτό το γεγονός, το βασίλειο επέζησε αλλά αρκετά περιορισμένο σε έκταση χώρου. Το 1229 ανακτήθηκε κατά τη διάρκεια της ΣΤ’ Σταυροφορίας από τον Φρειδερίκο Β’. Εν τέλει, το Βασίλειο της Ιερουσαλήμ καταλύθηκε από τους Μαμελούκους το 1291.
Οι ασταμάτητοι πόλεμοι, η έλλειψη οικονομικών πόρων, η πείνα και η εμπορική παρακμή έφεραν την κατάρρευση των Σταυροφορικών κρατιδίων στην Ανατολή. Την δεκαετία του 1280 είχαν παραμείνει μονάχα δύο χριστιανικά κράτη: η κομητεία της Τρίπολης και τα υπολείμματα από το Βασίλειο της Ιερουσαλήμ.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
Lilie, R. J. (2011). Εισαγωγή στη βυζαντινή ιστορία. Αθήνα: Ηρόδοτος
Νοβακόπουλος, Μ. (2019). Τα αποτελέσματα της Α’ Σταυροφορίας για τους Βυζαντινούς (Γ’ Μέρος). Ανακτήθηκε από https://cognoscoteam.gr/τα-αποτελέσματα-της-α-σταυροφορίας-γι/(τελευταία πρόσβαση 6.5.2021)
Βασίλειο της Ιερουσαλήμ. Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/Βασίλειο_της_Ιερουσαλήμ (τελευταία πρόσβαση 6.5.2021)
Κομητεία της Τρίπολης. Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/Κομητεία_της_Τρίπολης (τελευταία πρόσβαση 6.5.2021)
