Τα πρότυπα ομορφιάς αλλάζουν διαρκώς ανά τους αιώνες. Από την αρχαιότητα ως τη σύγχρονη εποχή τα πρότυπα έχουν υποστεί πολλές αλλαγές. Οι αντιλήψεις κάθε εποχής τα διαμόρφωσαν σε αυτά που γνωρίζουμε σήμερα. Στο παρόν άρθρο θα δούμε την εξέλιξη της ομορφιάς μέσα στο πέρασμα του χρόνου.
Αρχαία Αίγυπτος (3100 π.Χ. – 30 π.Χ.)
Στην αρχαία Αίγυπτο οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν έντονο μακιγιάζ, δίνοντας έμφαση στα μάτια και τα χείλη. Η χρήση του κολ ήταν πολύ δημοφιλής τόσο από τις γυναίκες όσο και από τους άντρες. Τόνιζαν έντονα τα μάτια τους, όχι μόνο για λόγους αισθητικής. Υπήρχε η αντίληψη ότι το κολ τους προστάτευε από τον ήλιο και τα κακά πνεύματα.
Επίσης, θεωρούνταν ωραίο να έχει κανείς “χρυσό δέρμα” που αποτελούσε σημάδι ευημερίας και πλούτου. Αυτό το πετύχαιναν με διάφορες αλοιφές και έλαια. Η χέννα ήταν εξίσου δημοφιλής τόσο για αισθητικούς όσο και για ιατρικούς σκοπούς, ενώ το χτένισμα έδειχνε την κοινωνική θέση κάποιου. Οι πλούσιοι φορούσαν περίτεχνες περούκες και αξεσουάρ μαλλιών που συμβόλιζαν την ομορφιά και την κομψότητα. Με την εμφάνιση τους ασχολούνταν και οι άντρες οι οποίοι συχνά ξύριζαν ολόκληρο το σώμα τους και φορούσαν περούκες. Η καθαριότητα έπαιζε σπουδαίο ρόλο στη ζωή ενός πλούσιου Αιγυπτίου, με συχνά μπάνια και χρήση αρωμάτων (κάτι που δεν θεωρούνταν δεδομένο στον αρχαίο κόσμο).
Αρχαία Ελλάδα (800 π.Χ.-146 π.Χ.)
Η συμμετρία είναι αυτή που έπαιζε πολύ μεγάλο ρόλο στα πρότυπα ομορφιάς στην Αρχαία Ελλάδα. Τα συμμετρικά χαρακτηριστικά που βλέπουμε και στα αγάλματα) θεωρούνταν πιο ελκυστικά. Όμορφες θεωρούνταν οι γυναίκες με καμπύλες, που συμβόλιζαν την υγεία και τη γονιμότητα ενώ οι άντρες έπρεπε να είναι σε καλή φυσική κατάσταση, με αθλητικό και μυώδες σώμα, προκειμένου να είναι έτοιμοι για μάχες που ήταν συχνές εκείνη την εποχή.
Οι Ελληνίδες χρησιμοποιούσαν αρώματα και λευκαντικές αλοιφές καθώς το λευκό δέρμα ήταν δείγμα αριστοκρατικής καταγωγής σε αντιδιαστολή με το μαυρισμένο δέρμα που συνδέονταν με την εργασία στα χωράφια. Τέλος, σπουδαίο ρόλο στη ζωή μιας αριστοκράτισσας έπαιζαν τα καλλυντικά και η περιποιημένη κόμμωση.
Αρχαία Ρώμη (753 π.Χ. – 476 μ.Χ.)
Τα ρωμαϊκά πρότυπα ομορφιάς είχαν επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από τα ελληνικά, ενώ ταυτόχρονα ανέπτυξαν και δικά τους χαρακτηριστικά. Όπως οι Ελληνίδες έτσι και οι Ρωμαίες αγαπούσαν το λευκό δέρμα. Για να το επιτύχουν χρησιμοποιούσαν καλλυντικά με βάση την κιμωλία και τον μόλυβδο. Επίσης, τα ξανθά μαλλιά θεωρούνταν δείγμα θεϊκής καταγωγής και πολλές γυναίκες χρησιμοποιούσαν χλωρίνη για να “ανοίξουν” το χρώμα των μαλλιών τους ή φορούσαν περούκες φτιαγμένες από μαλλιά Γερμανών σκλάβων. Οι στρουμπουλές γυναίκες εξακολουθούσαν να θεωρούνται ωραίες μόνο που αυτή τη φορά είχε δοθεί έμφαση και στην νεανικότητα. Για να το πετύχουν αυτό οι Ρωμαίες αφαιρούσαν τρίχες από τη γραμμή τριχοφυΐας τους προκειμένου να αποκτήσουν μεγαλύτερο μέτωπο, που ήταν δείγμα νεανικής εμφάνισης. Τέλος, οι άνδρες κουρεύονταν και ξυρίζονταν συχνά. Βέβαια υπήρχαν και εκείνοι που διατηρούσαν γενειάδα που θεωρούνταν δείγμα αρρενωπότητας και σοφίας.
Μεσαίωνας (5ος – 15ος αιώνας)
Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, τα πρότυπα ομορφιάς επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και τις κοινωνικές ιεραρχίες. Στη χριστιανική Ευρώπη, η σεμνότητα και η ευσέβεια έπαιζαν σπουδαίο ρόλο στην εμφάνιση. Οι γυναίκες έπρεπε να έχουν χλωμό δέρμα, ρόδινα μάγουλα και ξανθά μαλλιά, που συχνά επιτυγχάνονται με τη χρήση επικίνδυνων καλλυντικών με βάση το μόλυβδο και βαφών μαλλιών. Η σιλουέτα των γυναικών έπρεπε να είναι λεπτή με μικρή μέση και στενούς ώμους. Το μεγάλο μέτωπο θεωρούνταν ελκυστικό όπως και τα μακριά μαλλιά που πολλές φορές καλύπτονταν με μαντήλια ως ένδειξη σεμνότητας. Οι άντρες έπρεπε να είναι μυώδεις ενώ τότε έκανε την εμφάνιση του και το ιδεώδες του ιπποτισμού.
Στον ισλαμικό κόσμο, τα πρότυπα ομορφιάς ήταν διαφορετικά. Οι γυναίκες με σκούρα μάτια, μαύρα μαλλιά και σώμα με καμπύλες θεωρήθηκαν ελκυστικές. Η χρήση της χέννα για διακόσμηση δέρματος και μαλλιών ήταν ευρέως διαδεδομένη ενώ τα αρώματα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην προσωπική περιποίηση.
Αναγέννηση (14ος – 17ος αιώνας)
Την περίοδο της Αναγέννησης επέστρεψαν τα κλασικά ιδεώδη της ομορφιάς όπως το παχουλό σώμα (που ήταν συνυφασμένο με τον πλούτο καθώς μόνο οι πλούσιοι μπορούσαν να έχουν στη διάθεση τους άφθονο φαγητό) και το λευκό δέρμα που το πετύχαιναν χρησιμοποιώντας επικίνδυνα καλλυντικά. Για τους άντρες, το αναγεννησιακό ιδεώδες ήταν ένα μυώδες σώμα με καλές αναλογίες, όπως τα κλασικά ελληνικά αγάλματα. Οι τρίχες του προσώπου ήρθαν πάλι στο προσκήνιο, με τα περιποιημένα γένια και τα μουστάκια να είναι δημοφιλή μεταξύ των ανώτερων τάξεων.
Βικτωριανή εποχή (1837 – 1901)
Στη βικτοριανή εποχή, κυριαρχούσαν η σεμνότητα και η αυτοσυγκράτηση. Οι γυναίκες έπρεπε να έχουν μια λεπτή και εύθραυστη εμφάνιση, με μικροσκοπική μέση που επιτυγχάνονταν μέσω στενών κορσέδων που συχνά προκαλούσαν δυσφορία και λιποθυμίες. To έντονο μακιγιάζ ήταν μη επιτρεπτό. Το φυσικό κοκκίνισμα σε χλωμή επιδερμίδα ήταν προτιμητέο δίνοντας έτσι έμφαση σε μια πιο φυσική και σεμνή εμφάνιση.
Για τους άνδρες ήταν σημαντική η περιποιημένη εμφάνιση. Οι τρίχες του προσώπου ήταν πολύ στη μόδα, με μια ποικιλία στυλ μουστάκι και γενειάδας να είναι δημοφιλής. Η ευγενική συμπεριφορά και η σωστή στάση του σώματος θεωρούνταν εξίσου σημαντικές με τα φυσικά χαρακτηριστικά.
20ος αιώνας
1920 – Η εποχή Flapper
Η δεκαετία του 1920 (γνωστή και ως roaring twenties) χαρακτηρίστηκε από την αισθητική flapper (κοντά μαλλιά, τολμηρό μακιγιάζ και αγορίστικη φιγούρα). Αυτή η ριζική αλλαγή οφείλονταν στον μεταβαλλόμενο ρόλο των γυναικών στην κοινωνία, καθώς είχαν αποκτήσει μεγαλύτερη ανεξαρτησία και είχαν έρθει σε ρήξη με τους παραδοσιακούς κανόνες.
Η αγορίστικη εμφάνιση “garconne”, με το επίπεδο στήθος και την ίσια σιλουέτα, ήταν μια έντονη αντίθεση με τα πιο γυναικεία ιδανικά των προηγούμενων εποχών. Οι γυναίκες προσπαθούσαν να αποκτήσουν το αδύνατο σώμα που έβλεπαν στα περιοδικά και στις ταινίες. Το μακιγιάζ έγινε πιο αποδεκτό, με το σκούρο μακιγιάζ ματιών και τα έντονα χρώματα χειλιών να είναι δημοφιλή ενώ για πρώτη φορά ύστερα ήρθε στη μόδα το ηλιοκαμένο δέρμα που έρχονταν σε αντίθεση με το χλωμό δέρμα των προηγούμενων αιώνων.
1950 – Η φιγούρα κλεψύδρα
Το πρότυπο ομορφιάς στα 50s ήταν η φιγούρα κλεψύδρα με στενή μέση, πλούσιο στήθος και έντονους γοφούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η Merilyn Monroe. Το κόκκινο κραγιόν είχε την τιμητική του ενώ χαρακτηριστικό της εποχής ήταν και τα έντονα φρύδια. Τα μαλλιά ήταν κοντά ενώ πολύ διάσημο χτένισμα ήταν τα victory rolls.
1960 – 1970: Η εποχή της νεότητας
Η φυσική ομορφιά και το κίνημα των χίπις χαρακτήρισε τα 60s. Το φυσικό μακιγιάζ και το μακρύ ίσιο μαλλί ήταν στη μόδα. Το μοντέλο Twiggy έγινε σύμβολο των 60s για το ανδρόγυνο look και την πολύ λεπτή σιλουέτα.
Στα 70s ήρθε η μόδα του μαυρισμένου δέρματος, της γυμνασμένης σιλουέτας, το στυλ της disco με afro χτενίσματα καθώς και το πιο επαναστατικό στυλ punk με προκλητική εμφάνιση που περιλάμβανε χτενίσματα με έντονα βαμμένα μαλλιά, ξυρισμένα κεφάλια, τατουάζ, piercing προσώπου και έντονο μακιγιάζ. Παρόλο που το πρότυπο τότε περιλάμβανε αδύνατες σιλουέτες έγινε στροφή σε έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής με φυσική εμφάνιση ενώ δόθηκε έμφαση στην ισότητα των φύλων.
1980s – 1990s: Η εποχή των supermodel
Η γυμναστική και η σωστή διατροφή έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στα 80s καθώς τα αθλητικά σώματα ήταν στη μόδα. Το έντονο μακιγιάζ και τα μακριά μαλλιά σε στυλ “χαίτη” (ήταν δημοφιλή τόσο στις γυναίκες όσο και στους άντρες). Επέστρεψαν στη μόδα τα σώματα με καμπύλες από supermodels όπως η Cindy Crawford και η Naomi Campbell.
Στα 90s υπήρχε ένα αρνητικό trend, το heroin chic που αναφέρονταν σε στυλ με ανθυγιεινά αδυνατισμένο σώμα, χλωμό δέρμα, μαύρους κύκλους κάτω από τα μάτια, ανδρόγυνο look και ολόισια αδύναμα μαλλιά (χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την χρήση ηρωίνης ή άλλων ναρκωτικών).
Δεκαετία 2000 έως σήμερα: Διαφορετικότητα και Body Positivity
Από το 2000 ως σήμερα τα πρότυπα έχουν αλλάξει, με το body positivity να έχει γίνει στάση ζωής. Όλοι οι σωματότυποι και τα χρώματα δέρματος είναι πλέον αποδεκτά. Η βιομηχανία ομορφιάς έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται αυτή την αλλαγή, με πιο ποικίλη εκπροσώπηση στη διαφήμιση και ένα ευρύτερο φάσμα αποχρώσεων προϊόντων που ταιριάζουν σε διαφορετικούς τόνους δέρματος. Επίσης, υπάρχει και αυξανόμενο ενδιαφέρον για φυσικά και ηθικά προϊόντα ομορφιάς (όπως είναι τα προϊόντα vegan) και ευαισθητοποίηση για θέματα υγείας και περιβάλλοντος. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς, που συχνά διαδίδονται μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από διάσημες περσόνες του διαδικτύου και influencers.
Πηγές:
Αρχαία Ελλάδα: Ανακτήθηκε από: www.byarcadia.org (Τελευταία πρόσβαση στις 31/3/2025)
Αρχαία Ρώμη: Ανακτήθηκε από: www.historytravelswithnancy.com (Τελευταία πρόσβαση στις 31/3/2025)
Εξέλιξη των προτύπων ομορφιάς: Ανακτήθηκε από: www.knowledgeknower.com (Τελευταία πρόσβαση στις 31/3/2025)
