Το θέατρο αποτελούσε ανέκαθεν έναν από τους πιο δημιουργικούς και ιδιαίτερους τρόπους έκφρασης. Είναι μία τέχνη που αξιοποιεί κάθε πτυχή και συναίσθημα που διαθέτει ο άνθρωπος ενώ παράλληλα καταφέρνει με έναν ανεξήγητο τρόπο να εξισορροπεί την γνώση και την μάθηση με την δημιουργικότητα και το συναίσθημα. Σε αυτό το πλαίσιο, το θέατρο στην εκπαίδευση και η ένταξη του σε αυτή έχει εξελιχθεί σε ένα σημαντικό και κρίσιμο ζήτημα που σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να παραβλέψουμε. Τόσο σημαντικό έχει κριθεί αυτό το ζήτημα, ώστε η 27η Νοεμβρίου να έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια μέρα Θεάτρου στην Εκπαίδευση. Κατά πόσο, λοιπόν, το συμβατικό μοντέλο εκπαίδευσης που εφαρμόζεται μέχρι και σήμερα είναι και το πιο αποδοτικό και σε τι βαθμό έχει επηρεάσει η απαξίωση του θεάτρου τους μαθητές των ελληνικών σχολείων;
Θέατρο στην εκπαίδευση: τα πολλαπλά οφέλη
Για να γινεί αντιληπτή η επιτακτική ανάγκη της ένταξης του θεάτρου στην εκπαίδευση πρέπει πρώτα να αναγνωρίσουμε όλα όσα έχει να προσφέρει στην διαπαιδαγώγηση και την βέλτιστη καλλιέργεια του ατόμου.
Πολλές είναι οι πτυχές στις οποίες το θέατρο επιδρά θετικά κατά την διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας και επομένως πολλοί και οι λόγοι που καθιστούν την ένταξή του σε αυτή απαραίτητη. Μπορούμε χαρακτηριστικά να αναφερθούμε στην όξυνση της δημιουργικότητας, της συνδυαστικής αλλά και της κριτικής σκέψης που προσφέρει η ενασχόληση με μία τόσο πολυσχιδή και διαδραστική δραστηριότητα. Ομολογουμένως το θέατρο προσφέρει στο άτομο δεξιότητες αλλά και ενός είδους ευχαρίστηση που δεν λαμβάνει από άλλα, περισσότερο θεωρητικά και γνωστικά, μαθήματα. Και μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε πως στην εποχή μας η απόκτηση τέτοιου είδους δεξιοτήτων είναι πιο κρίσιμη από ποτέ.
Επιπλέον, το θέατρο στην εκπαίδευση προσφέρει στο άτομο, εκτός από πρακτικές δεξιότητες, και την ικανότητα να επεξεργάζεται και να αντιλαμβάνεται σε μεγαλύτερο βαθμό τα συναισθήματά του και να κατανοεί τον εσωτερικό του κόσμο. Το γιατί κάτι τέτοιο κρίνεται αναγκαίο δεν χρειάζεται καμία απολύτως εξήγηση και ιδιαίτερα σε μία μικρή ηλικία. Μια τέτοια συναισθηματική ενίσχυση είναι απαραίτητη και οδηγεί στην διαμόρφωση πιο συνειδητοποιημένων και συνδεδεμένων με τον ενδόμυχο πυρήνα τους ανθρώπων.
Σημαντική είναι, επίσης, και η ανάπτυξη της συνεργασίας αλλά και η κατανόηση του κοινωνικού συνόλου στο οποίο ένα άτομο καλείται να λειτουργήσει. Συγκεκριμένα, το θέατρο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως μία μικρή «κοινωνία», μέσα στο πλαίσιο της οποίας μπορεί κανείς να μάθει και να ενστερνιστεί αξίες όπως είναι η ειλικρίνεια, η αλληλεγγύη και η ενσυναίσθηση. Αυτό είναι κάτι που θα μπορούσε να ειπωθεί για κάθε μορφή ομαδικής δραστηριότητας, ωστόσο η τόσο συναισθηματική βάση του θεάτρου είναι που το καθιστά και πιο ισχυρό όσον αφορά την ανάπτυξη τέτοιων αξιών.
Φυσικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ακόμα περισσότερα οφέλη του θεάτρου, όπως για παράδειγμα η ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων ή η ενδυνάμωση της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησης, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν είναι αναγκαίο για να αντιληφθούμε την σημασία και την ανεκτίμητη αξία του.
Η απαξίωση του θεάτρου
Παρά τα τόσα οφέλη που προσφέρει το θέατρο στην εκπαίδευση αλλά και στην γενικότερη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ατόμου, η ενασχόληση με αυτό αλλά και με τις τέχνες γενικότερα είναι πιο μειωμένη από ποτέ ενώ, παράλληλα, δεν φαίνεται να γίνεται κάποια προσπάθεια για την ανατροπή της κατάστασης.
Το μάθημα της θεατρικής αγωγής παύει να διδάσκεται έπειτα από το δημοτικό, ενώ πολλές φορές δεν διορίζονται καν εκπαιδευτικοί για τη διδασκαλία του. Οι σχολικές επισκέψεις σε θεατρικές παραστάσεις ολοένα και μειώνονται και οι θεατρικές δράσεις (θεατρικοί όμιλοι, ομάδες, παραστάσεις κ.λπ.) πλέον σπανίζουν στα σχολεία της χώρας. Αυτή η κατάσταση μας κάνει να αναρωτιόμαστε τον λόγο που η θεατρική παιδεία έχει παραμεληθεί τόσο πολύ στα σχολεία αλλά και τις πιθανές επιπτώσεις της παραμέλησης αυτής.
Ο αποκλεισμός γενικότερα της τέχνης από την εκπαίδευση αποτελεί μία πραγματικότητα που έχει γίνει αντιληπτή τόσο από τους μαθητές όσο και από τους καθηγητές των σχολείων. Από τις μηδενικές προσλήψεις εκπαιδευτικών για την διδασκαλία των λίγων εναπομείναντων καλλιτεχνικών μαθημάτων μέχρι την απουσία ενδιαφέροντος για την διαμόρφωση καλλιτεχνικής παιδείας στους μαθητές, θα ήταν εξόφθαλμη αστοχία να μην αναλογιστούμε τις ευθύνες των αρμόδιων για την διαμόρφωση του σχολικού προγράμματος, που είναι υπεύθυνοι για την πορεία προς την οποία αυτό έχει στραφεί.
Ωστόσο, δεν μπορούμε να παραλείψουμε και την γενικότερη απομάκρυνση από τις τέχνες που παρατηρείται στην σύγχρονη κοινωνία. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον της απόκλισης από τις τέχνες, είναι λογικό και αναμενόμενο το εκπαιδευτικό σύστημα να ακολουθήσει μία ανάλογη πορεία. Έτσι λοιπόν, έχουμε οδηγηθεί σε ένα μοντέλο εκπαίδευσης που εστιάζει περισσότερο στην ανάπτυξη καθαρά γνωσιοκεντρικών δεξιοτήτων, χωρίς καμία έμφαση στην δημιουργικότητα.
Αναθεωρώντας το δεδομένο
Έχοντας, επομένως, αντιληφθεί τόσο την υφιστάμενη κατάσταση όσο και τα πολλαπλά οφέλη που θα μπορούσε να έχει το θέατρο στην εκπαίδευση, οφείλουμε να εστιάσουμε στον τρόπο με τον οποίο η πραγματικότητα που βιώνουμε μπορεί να αλλάξει. Πως μπορεί το θέατρο να ενταχθεί ομαλά σε ένα περιβάλλον που δεν είναι κατ’ ανάγκην έτοιμο να το υποδεχθεί και πως πρέπει αυτό το περιβάλλον να προετοιμαστεί κατάλληλα για την ένταξη αυτή;
Ο τρόπος είναι απλός, ωστόσο προϋποθέτει μία πολύπλευρη προσέγγιση και την συμβολή πολλών και διαφορετικών παραγόντων, ξεκινώντας πρώτα από αυτούς που μπορούν να σημειώσουν και την πιο σημαντική αλλαγή. Αυτό σημαίνει την δραστηριοποίηση των αρμόδιων, που αναφέραμε και παραπάνω, με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Η ένταξη της θεατρικής αγωγής, αλλά και άλλων καλλιτεχνικών μαθημάτων στο πρόγραμμα σπουδών όλων των τάξεων του σχολείου, η πρόσληψη έμπειρων και καταρτισμένων εκπαιδευτικών αλλά και η ενσωμάτωση των θεατρικών παραστάσεων και της καλλιτεχνικής απασχόλησης στο πλαίσιο του σχολείου, είναι μόνο κάποια από τα μέτρα που μπορούν να παρθούν.
Μπορούμε, επίσης, να στρέψουμε την προσοχή μας και σε εξωσχολικούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον, που άμεσα μπορεί να επηρεάσει και να αναπτύξει το καλλιτεχνικό ενδιαφέρον αλλά και να εξοικειώσει τα παιδιά με τέτοιου είδους ενασχολήσεις. Και αυτό, ωστόσο, απαιτεί μία γενικότερη στροφή προς τις τέχνες, η οποία, όπως είπαμε, έχει αποδυναμωθεί στην σύγχρονη κοινωνία.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτή η πολύπλευρη αυτή προσέγγιση που πρέπει να ακολουθήσουμε. Βέβαια κάτι τέτοιο δεν μπορεί να αλλάξει την τρέχουσα κατάσταση από την μία μέρα στην άλλη. Άλλωστε, ο στόχος δεν είναι μια επιφανειακή ενασχόληση και ένταξη του θεάτρου στην εκπαίδευση αλλά η εκ θεμελίων αναθεώρηση και ο εμπλουτισμός του εκπαιδευτικού συστήματος, ώστε το θέατρο να μπορέσει να αποδώσει στον μέγιστο βαθμό όλα όσα μπορεί να προσφέρει.
ΠΗΓΕΣ
Μακαβέλου, Ε. (2021). Παιδεία: Ο ρόλος του θεάτρου στην εκπαίδευση. https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/349240_paideia-o-rolos-toy-theatroy-stin-ekpaideysi. Ανακτήθηκε από: www.alfavita.gr (τελευταία πρόσβαση: 23/11/2025)
Aisl Mall (2025). Why Theatre Education Is a Game-Changer for Students. https://www.aislmall.com/news/why-theatre-education-is-a-game-changer-for-students. Ανακτήθηκε από: www.aislmall.com (τελευταία πρόσβαση: 23/11/2025)
Sofi, X. (2025). Σοβαρές ελλείψεις θεατρολόγων σε σχολεία – Πότε θα γίνουν οι μόνιμοι διορισμοί. https://www.ipaidia.gr/paideia/sovares-elleipseis-theatrologon-se-scholeia-pote-tha-ginoun-oi-monimoi-diorismoi. Ανακτήθηκε από: www.ipaidia.gr (τελευταία πρόσβαση: 23/11/2025)
