Το Orient Express πραγματοποίησε το πρώτο του δρομολόγιο στις 5 Ιουνίου του 1883. Ήταν το πρώτο διηπειρωτικό τρένο της Ευρώπης, που έκανε διαδρομή 2.740 χιλιομέτρων. Ανήκε στο Βέλγο επιχειρηματία Ζορζ Νασελμακέρ, ο οποίος εμπνευσμένος από τα πολυτελή βαγόνια των τρένων που γνώρισε κατά την παραμονή του στις ΗΠΑ, θέλησε να μεταφέρει αυτό το είδος άνεσης και χλιδής και στην Ευρώπη. Το Orient Express ένωνε το Παρίσι με τη Ρουμανία, ενώ από το 1889 και μετά, έφτανε μέχρι και την Κωνσταντινούπολη. Το ταξίδι διαρκούσε λίγο παραπάνω από 80 ώρες και κόστιζε 700 χρυσά φράγκα.
Το θρυλιό τρένο Orient Express: Η πολυτέλεια
Η χλιδή και η πολυτέλεια χαρακτήριζαν το θρυλικό τρένο Orient Express. Η εταιρεία του Νασελμακέρ, La Compagnie Internationale des Wagons-Lits et des Grands Express Européens, δημιούργησε ένα τρένο στολίδι, κατάλληλο να χρησιμοποιηθεί ακόμα και από βασιλείς. Βαγόνια ύπνου, εστιατόρια, σαλόνια για καπνιστές και αίθουσες ειδικές για κυρίες. Διακόσμηση εμπνευσμένη από ανατολή, με περίτεχνα χαλιά, βελούδινες κουρτίνες και πολυθρόνες καλυμμένες με απαλό ισπανικό δέρμα. Όλα αυτά συνέθεταν ένα μαγικό σκηνικό και καθιστούσαν το Orient Express μια εμπειρία ζωής. Το τρένο, που έγινε γνωστό ως «ο βασιλιάς των τρένων και το τρένο των βασιλέων», διέθετε καμπίνες με κεντρική θέρμανση, ζεστό νερό και φωτισμό με αέριο. Χρησιμοποιούνταν τα καλύτερα υλικά, όπως μεταξωτά σεντόνια, μαρμάρινα είδη μπάνιου και κρυστάλλινα ποτήρια, ενώ υπήρχαν ακόμα και μπουρνούζια με το έμβλημα της εταιρείας. Ο μυθιστοριογράφος και ανταποκριτής της γαλλικής εφημερίδας Le Figaro, Edmond About, υπήρξε επιβάτης του τρένου και είπε χαρακτηριστικά: «τα σεντόνια αλλάζουν κάθε μέρα, μια λεπτομέρεια άγνωστη ακόμα και στις πιο φινετσάτες κατοικίες.»
Το 1883, το μενού του τρένου περιελάμβανε στρείδια, σούπα με ιταλικά ζυμαρικά, κοτόπουλο «a la chasseur», φιλέτο βοδινού με πατάτες «chateau», αγριόχοιρο «chaud-froid», σαλάτες, πουτίγκα σοκολάτας και έναν πλούσιο μπουφέ με επιδόρπια. Δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από οποιοδήποτε ακριβό εστιατόριο της εποχής, τόσο χάρη στο υψηλής γαστρονομίας μενού του, αλλά και λόγω της πολυτελούς διακόσμησης.
Αναστολή λειτουργίας του Orient Express
Όταν το 1914 ξεκίνησε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, το Orient Express ανέστειλε προσωρινά τη λειτουργία του. Καθώς το δρομολόγιο του περνούσε μέσα από εμπόλεμες χώρες, η διέλευσή του ήταν αδύνατη ή και επικίνδυνη. Κατά τη διάρκεια του πολέμου λέγεται πως πολλά βαγόνια του χρησιμοποιήθηκαν για στρατιωτικές μεταφορές και ορισμένα μετέφεραν ακόμα και τραυματίες. Το Orient Express επαναλειτούργησε το 1919, ακολουθώντας μια νέα διαδρομή μέσω της σήραγγας του Σίμπλον. Έτσι μετονομάστηκε σε Simplon Orient Express και περνούσε πια και από τη Λωζάνη, το Μιλάνο, τη Βενετία, την Τεργέστη και το Βελιγράδι.
Το 1939 με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η ιστορία επαναλήφθηκε. Τα πολυτελή βαγόνια της Compagnie Internationale des Wagons-Lits επιτάχθηκαν από τις δυνάμεις του Άξονα ή των Συμμάχων, ενώ παράλληλα βομβαρδίστηκαν και καταστράφηκαν πολλές σιδηροδρομικές γραμμές και σταθμοί. Το τρένο επανήλθε σταδιακά στη λειτουργία του και το 1977 εκτέλεσε για τελευταία φορά το κλασικό του δρομολόγιο Παρίσι- Κωνσταντινούπολη.
Το θρυλικό τρένο Orient Express: η πορεία του μετά το 1977
Από το 1977 ξεκίνησε η σταδιακή παρακμή του τρένου. Πραγματοποιούνταν μερικά δρομολόγια αλλά το τρένο είχε γίνει πια πολύ απλό, χωρίς ιδιαίτερη χλιδή και πολυτέλεια και πολύ συχνά χρησιμοποιούσε και βαγόνια εθνικών σιδηροδρόμων. Το 1982, ο επιχειρηματίας James Sherwood, αγόρασε παλιά βαγόνια του Orient Express και δημιούργησε το Venice Simplon-Orient-Express. Με δρομολόγια από Λονδίνο ή Παρίσι προς Βενετία και με προορισμούς τη Βουδαπέστη, την Πράγα, την Κωνσταντινούπολη και όχι μόνο, το πολυτελές τρένο, προσπάθησε να αγγίξει την αίγλη του Orient Express.
Πριν 15 χρόνια ο όμιλος Accor Hotels, «αγόρασε» το όνομα «Orient Express». Το 2018, η Accor ξεκίνησε εργασίες ανακαίνισης σε 17 βαγόνια, που χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1920 και 1930. Σκοπός της είναι το 2026 να επαναφέρει το θρυλικό δρομολόγιο Παρίσι-Κωνσταντινούπολη.
Βασιλείς και κατάσκοποι
Δεν ήταν λίγοι οι βασιλείς που ταξίδεψαν με το θρυλικό τρένο Orient Express και μάλιστα έχουν καταγραφεί και περίεργες ιστορίες για μερικούς από αυτούς. Λέγεται πως ο Φερδινάνδος της Βουλγαρίας, τρομοκρατημένος από το ενδεχόμενο δολοφονίας, κλειδωνόταν στην τουαλέτα. Ο Τσάρος Νικόλαος Β΄ απαίτησε να κατασκευαστούν ειδικά βαγόνια για την επίσκεψή του στη Γαλλία, ενώ ο Λεοπόλδος Β΄ ταξίδεψε με το Orient Express στην Κωνσταντινούπολη, επιδιώκοντας να αποκτήσει πρόσβαση ακόμη και στο εσωτερικό του χαρεμιού της Οθωμανικής Αυλής. Κάποια στιγμή το τρένο ονομάστηκε και «τρένο των κατασκόπων», αφού όπως φαίνεται βοηθούσε πολλούς από αυτούς να μετακινούνται εύκολα μέσα στην ήπειρο και έκανε πιο εύκολη τη δουλειά τους. Ο γνωστός Άγγλος κατάσκοπος Robert Baden-Powell, προσποιούνταν πως ήταν εντομολόγος και συλλέκτης πεταλούδων στα Βαλκάνια. Στην πραγματικότητα όμως, μετέφερε κωδικοποιημένες αποτυπώσεις οχυρωματικών έργων.
Επιρροές του Orient Express στον πολιτισμό
Το θρυλικό τρένο υπήρξε πηγή έμπνευσης για πολλούς συγγραφείς και καλλιτέχνες, όπως ο Graham Greene και η Agatha Christie. Ένα από τα πιο γνωστά αστυνομικά μυθιστορήματα της τελευταίας, είναι το «Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές» (Murder on the Orient Express), που έγινε και κινηματογραφική ταινία. Πρώτη φορά το βιβλίο εκδόθηκε το 1934 και κατάφερε να ενισχύσει τη φήμη του τρένου. Η Αγκάθα Κρίστι αναφερόταν στο Orient Express ως το «τρένο των ονείρων» της και κατάφερε να ταξιδέψει για πρώτη φορά με αυτό το 1928, ύστερα από τη διάλυση του πρώτου της γάμου. Σε εκείνο το ταξίδι όμως, γνώρισε τον μετέπειτα σύζυγό της, αρχαιολόγο Μαξ Μάλοουαν και μάλιστα στο Orient Express ξεκίνησε και ο μήνας του μέλιτός τους. Η πρώτη μεταφορά του βιβλίου στον κινηματογράφο, έγινε το 1974 από τον Αμερικανό σκηνοθέτη Σίντνεϊ Λούμετ, ενώ και το 2017 κυκλοφόρησε μια νέα εκδοχή, σε σκηνοθεσία του Κένεθ Μπράνα, ο οποίος ενσάρκωσε και τον πρωταγωνιστικό ρόλο του διάσημου ντετέκτιβ Ηρακλή Πουαρό. Ο Graham Greene, πρωτοκυκλοφόρησε το βιβλίο του «Stamboul Train» το 1932. Θεωρείται το πρώτο σημαντικό επιτυχημένο μυθιστόρημά του και έγινε και αυτό ταινία του 1934 με τίτλο Orient Express, σε σκηνοθεσία Paul Martin.
Κομμάτια του χθες
Κάποια βαγόνια του Orient Express εκτίθενται στο Μουσείο Σιδηροδρόμων του Βελγίου στις Βρυξέλλες. Επιπλέον, στο Σιδηροδρομικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης, φιλοξενείται αυθεντική εστιάμαξα του θρυλικού τρένου, στον προαύλιο χώρο. Δυστυχώς το βαγόνι έχει υποστεί φθορές και βανδαλισμούς και έχει αλλοιωθεί η παλιά του αίγλη.
Πηγές άρθρου:
Orient Express. Ανακτήθηκε από en.wikipedia.org. (τελευταία πρόσβαση 16/09/2025)
The Orient Express: the art of travel. (2024). Ανακτήθηκε από groupe-sncf.com. (τελευταία πρόσβαση 16/09/2025)
Simplon-Orient-Express. Ανακτήθηκε από de.wikipedia.org. (τελευταία πρόσβαση 16/09/2025)
Κατσαντώνη, Χ. (2024), Όριαν Εξπρές: Ο θρύλος και το μέλλον του τρένου της μεγάλης χλιδής. Ανακτήθηκε από jenny.gr. (τελευταία πρόσβαση 16/09/2025)
Φιλιππόπουλος, Σ. (2022), Οριάν Εξπρές. Το θρυλικό τρένο της απόλυτης πολυτέλειας – Από το facebook της συναδέλφισσας Φωτεινής Παπακώστα. Ανακτήθηκε από ionikienotita.gr. (τελευταία πρόσβαση 16/09/2025)
Zax, D. (2017), The True History of the Orient Express. Ανακτήθηκε από smithsonianmag.com. (τελευταία πρόσβαση 16/09/2025)
