Αγάπη. Μια λέξη που τη μαθαίνουμε από πολύ νωρίς και σχεδόν από μικρά παιδιά αρχίζουμε να ακούμε τις απαραίτητες εντολές για αυτήν. Να αγαπάς τη μαμά σου, το μπαμπά σου, τα αδέλφια σου, τους συγγενείς σου, τα άλλα παιδάκια, τους φίλους σου, το δάσκαλο σου, το διάβασμα. Αργότερα η εντολή επεκτείνεται και σε άλλα πρόσωπα και τομείς. Να αγαπάς τον άντρα σου ή τη γυναίκα σου, τη δουλειά σου, αυτό που κάνεις και οτιδήποτε άλλο μπορεί να είναι άξιο αγάπης για το πρόσωπο που μας συμβουλεύει στο που θα στέψουμε αυτό το υπέροχο αίσθημα. Σπάνια όμως ακούγεται αυτό που πραγματικά θα πρέπει να μαθαίνουμε ίσως και πρώτο από όλα. Την αγάπη και την εκτίμηση προς τον ίδιο μας τον εαυτό.
Το να αγαπάμε και να εκτιμάμε τον εαυτό μας είναι μεγάλη υπόθεση. Είναι η ικανότητα να μας δίνουμε αξία και να μας μεταχειριζόμαστε με αξιοπρέπεια, να σεβόμαστε τη νόηση, το συναίσθημα και το σώμα μας. Ξεκινώντας από μέσα μας, από εμάς τους ίδιους αυτό αναβλύζει προς τα έξω και επεκτείνεται στις σχέσεις μας με του γύρω μας. Αγαπόντας πρώτα τον εαυτό μας και έχοντας αυτοεκτίμηση μπορούμε να αγαπήσουμε και να σεβαστούμε και τους άλλους. Μπορούμε να ακούσουμε, να επικοινωνήσουμε, να δεχτούμε, να εμπιστευτούμε δηλαδή να αλληλεπιδράσουμε καλύτερα και ουσιαστικότερα με το περιβάλλον μας. Ο άνθρωπος που έχει αυτοεκτίμηση στις ικανότητες του μπορεί να πέσει αλλά θα σηκωθεί, θα εμπιστευτεί τις δυνάμεις του και θα συνεχίσει. Αυτός ο άνθρωπος δεν θα κάνει κακό στον εαυτό του, ούτε και στο σώμα του γιατί αναγνωρίζει την αξία του και αγαπάει αυτό που είναι.
Στην αντίθετη περίπτωση, υποτιμώντας μας και πιστεύοντας ότι δεν αξίζουμε σαν ανθρωπινά όντα προκαθορίζουμε μια ζωή γεμάτη αποτυχίες. Γινόμαστε θύματα από μόνοι μας και ζούμε σαν αυτά. Προκαταβάλουμε τους άλλους να μην αναγνωρίσουν την αξία μας, να μην μας εκτιμήσουν και να μην μας σεβαστούν. Σιγά, σιγά για να αποφύγουμε τις απογοητεύσεις και τις ματαιώσεις απομονωνόμαστε και χτίζουμε αδιαπέραστα τοίχοι. Δυσπιστούμε και δεν εμπιστευόμαστε. Οι σχέσεις μας είναι χωρίς ουσία και επιφανειακές. Οι συνεχείς απορρίψεις που εμείς οι ίδιοι έχουμε επιδιώξει μας κάνουν να καταθέτουμε τα όπλα. Ο άνθρωπος που δεν αγαπάει τον εαυτό του ασυνείδητα ή συνειδητά μπορεί να του κάνει κακό καταστρέφοντας ακόμα και το ίδιο του σώμα (αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, εξαρτήσεις, αυτοτραυματισμοί).
Γιατί όμως κάποιος να επιλέγει να ζει έτσι, χωρίς να αναγνωρίζει την ίδια την αξία του; Η απάντηση είναι ότι δεν το επιλέγει αλλά το μαθαίνει. Μαθαίνουμε λοιπόν, λανθασμένα, ότι το να αγαπάς τον εαυτό σου είναι κάτι εγωιστικό και στεφόμαστε προς την αντίθετη κατεύθυνση. Να αγαπάμε οτιδήποτε άλλο εκτός απο εμάς. Στην πραγματικότητα όμως είναι κάτι τελείως διαφορετικό η αυτοεκτίμηση με τις ποιοτητές της απο τον εγωισμό. Ο εγωιστής άνθρωπος δεν ενδιαφέρεται καθόλου για τους άλλους, δεν μπορεί να αγαπήσει, το μόνο που το νοιάζει είναι πως θα πάρει και δεν θα δώσει, δεν σέβεται και δεν υπολογίζει την αξία των συνανθρώπων του. Στην ουσία δεν αγαπάει ούτε τον ίδιο του τον εαυτό και νιώθει απέραντο κενό που προσπαθεί να το γεμίσει με μια εγωιστική συμπεριφορά. Είναι μια προσωπικότητα που δεν έχει εξελιχθεί ή που για κάποιο λόγο έχει γυρίσει στο ναρκισσιστικό, πρώτο, στάδιο ανάπτυξης της.
Από την άλλη πλευρά πάλι δεν μαθαίνουμε κάτι επίσης σημαντικό. Είμαστε μοναδικοί, τόσο ίδιοι αλλά και τόσο διαφορετικοί από τους άλλους. Είμαστε ίδιοι γιατί είμαστε όλοι άνθρωποι. Έχουμε τα χαρακτηριστικά του είδους μας, δημιουργηθήκαμε όπως ορίζει η φύση, ζούμε υπακούοντας όλοι στους ίδιους φυσικούς νόμους και φεύγουμε από τη ζωή σύμφωνα με τη φυσική εξέλιξη. Και εκεί εξαντλείται η ομοιότητα μας με όλους τους ανθρώπους που έζησαν, ζουν ή θα ζήσουν πάνω στη γη εκτός και αν η επιστήμη στο μέλλον ανατρέψει όλα τα δεδομένα. Είμαστε όμως μοναδικοί, δημιουργηθήκαμε από ένα συγκεκριμένο ωάριο και ένα συγκεκριμένο σπερματοζωάριο και γεννηθήκαμε σε ένα συγκεκριμένο χρονικό και τοπικό πλαίσιο. Μεγαλώνουμε έχοντας τα δικά μας ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε ένα περιβάλλον που έχει τα δικά του. Βιώνουμε και εξετάζουμε τις εμπειρίες μας με το δικό μας ξεχωριστό τρόπο. Όλα αυτά μας κάνουν μοναδικούς στο είδος μας με την δική μας ιδιαίτερη αξία. Η κατανόηση αυτής της μοναδικότητας είναι ίσως και το μεγαλύτερο βήμα για την επίτευξη της αυτοεκτίμησης και της αγάπης προς τον εαυτό μας. Όταν κάποιος το κατανοήσει αυτό, μπορεί να το μεταδώσει και στους γύρω του. Οι γονείς με αυτοεκτίμηση μπορούν πιο εύκολα να απαλλαγούν από τις δικές τους προσδοκίες και να αφήσουν τα παιδιά τους να αναπτύξουν το δικό τους δυναμικό, σαν ιδιαίτερες μοναδικές υπάρξεις, σαν λουλούδια που θα βγάλουν το δικό τους ξεχωριστό άρωμα. Με το σωστό τρόπο ομιλίας και συμπεριφοράς θα τους μάθουν το αυτονόητο και αυτό που θα τους είναι πολύ χρήσιμο για την υπόλοιπη ζωή τους, την αγάπη προς το ίδιο τους τον εαυτό.
Επομένως, η αυτοεκτίμηση και η αγάπη από εμάς για μας είναι μια υπέρτατη αξία που ξεκινάει από μέσα μας και μεταφέρεται στους γύρω μας. Αν δεν μας αγαπήσουμε και δεν μας εκτιμήσουμε οι ίδιοι δεν υπάρχει λόγος να το κάνουν και οι άλλοι.
Πηγές
Σατίρ, Β. (1988), Πλάθοντας ανθρώπους, Στυλιανούδη Λ. (μεταφ.), Νίκας Αγγ. (επιμ.), Εκδόσεις Κέδρος.
Fromm, E. (1978), Η τέχνη της αγάπης, Γραμμένος Ε. (μεταφ.), Εκδόσεις Μπουκουμάνη
