Ανεργία και κατάθλιψη: σχέση αιτίας-αιτιατού
Πληκτρολογώντας τη λέξη ανεργία στο Google, μία από τις πρώτες προτεινόμενες αναζητήσεις είναι «ανεργία και κατάθλιψη». Κι αυτό όχι άδικα, καθώς το ένα οδηγεί πολλές φορές στο άλλο. Υπάρχει δηλαδή μεταξύ τους μια σχέση αιτίας- αιτιατού.
Η μακροχρόνια ανεργία είναι αυτή που συνήθως προκαλεί την κατάθλιψη. Μελέτες έχουν δείξει ότι πάνω από το 16% των ανέργων πάσχει αυτή τη στιγμή από κάποια μορφή κατάθλιψης (εμφανή ή όχι) εξαιτίας της ανεργίας. Το ποσοστό είναι μεγάλο, αν αναλογιστεί κανείς και το 24% που εκδηλώνει συμπτώματα άγχους λόγω της ανεργίας.
Μορφωτικό επίπεδο και ανεργία
Αν προβεί κανείς σε μια στατιστική ανάλυση των δεδομένων των ανέργων, θα διαπιστώσει πως όσο ανεβασμένο είναι το επίπεδο της εκπαίδευσης τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα για ανεργία. Έτσι, παρατηρούμε ότι το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας σημειώνεται στους κατόχους μεταπτυχιακών διπλωμάτων κ.α.
Ωστόσο, υπάρχει για παράδειγμα η μαρτυρία της Μ. κατόχου μεταπτυχιακού, που γνωρίζει δύο ξένες γλώσσες και είναι μία από το 1,5 εκατομμύριο άνεργων Ελληνίδων αυτή τη στιγμή. Αυτό συμβαίνει κυρίως για δύο λόγους: πρώτον, η ελληνική παιδεία παράγει πτυχιούχους των οποίων τα προσόντα δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της σύγχρονης αγοράς εργασίας. Αντίστοιχα, έχουν διαμορφωθεί θέσεις εργασίας για τις οποίες τα προσόντα των αποφοίτων θεωρούνται δυσανάλογα υπερβολικά. Για παράδειγμα η ραγδαία ανάπτυξη και η στροφή της οικονομίας σε τομείς όπως τα τουριστικά ή τα ναυτιλιακά επαγγέλματα, οι βιοτεχνίες, οι οικοδομικές εργασίες, δεν απαιτεί απαραίτητα πτυχιούχους.
Παρατηρούμε, όμως, ότι η ανεργία των πτυχιούχων είναι χαμηλότερη του μέσου όρου. Εικάζουμε έτσι ότι αρκετοί πτυχιούχοι απασχολούνται σε εργασίες που δεν προϋποθέτουν πτυχίο ανώτατης εκπαίδευσης. Πολλές φορές, δηλαδή, προτιμώνται από τους εργοδότες κάτοχοι πτυχίου ΑΕΙ ακόμα κι όταν η φύση της εργασίας δεν το απαιτεί. Έτσι αυξάνεται ο αριθμός των ανέργων που προέρχονται και από άλλα χαμηλότερα μορφωτικά επίπεδα.
Ανεργία και καράθλιψη:
Τι γίνεται, όμως, όταν έχεις όλα τα απαραίτητα προσόντα και δεν επιλέγεσαι από τον εκάστοτε υποψήφιο εργοδότη; Πολύ πιθανό είναι να σε καταβάλλουν αισθήματα μειονεξίας, που σχεδόν νομοτελειακά οδηγούν σε κατάθλιψη. Ιδίως όταν κάνουμε λόγο για μακροχρόνια ανεργία. Η ανεργία τείνει να βαπτίζεται από τον περίγυρο ως αεργία (α+ έργο, άεργος= αυτός που από δική του επιλογή δεν παράγει έργο).
Επομένως, έχεις να αντιμετωπίσεις την ανεργία σου, τα οικονομικά σου προβλήματα, έχεις να δώσεις και αναφορά στους καλοθελητές- κριτές σου. Ιδιαίτερα δυσμενείς είναι οι συνθήκες μετά από την απώλεια της εργασίας. Δυστυχώς μπορεί να οδηγήσει σε εντάσεις ή ακόμα και τερματισμό ενός γάμου, καρδιαγγειακά προβλήματα, σκέψεις για αυτοκτονία που απορρέουν από την κατάθλιψη.
Η κατάθλιψη ως αίσθημα ανεπάρκειας και αβεβαιότητας
Η κατάθλιψη υπεισέρχεται ύπουλα και απορρέει από το αίσθημα ανασφάλειας που δημιουργεί η ανεργία. Αισθήματα ανταγωνισμού επίσης κάνουν την εμφάνισή τους. Ο λόγος; Ότι αγωνίζεσαι να φτάσεις πρώτος εσύ στον «προορισμό» (οικογένεια, σταθερό εισόδημα, αίσθημα ασφάλειας, επίδειξη πλούτου ή ανωτερότητας κτλ.). Ταυτόχρονα μας κατακλύζουν αισθήματα αβεβαιότητας, αναξιότητας και θλίψης. Ακόμη κι όταν θέλουμε να αποστασιοποιηθούμε για λίγο και να δούμε την κατάσταση απ’ έξω, μας πιάνει ένα συναίσθημα αυτό-λύπησης. Οικτίρουμε τον εαυτό μας μόνο και μόνο επειδή- αν και έχουμε προσόντα- δεν είμαστε ακριβώς ό,τι ζητά η σύγχρονη αγορά ή είμαστε πολλοί. Δηλαδή δεν υπάρχει αναλογία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Συνεπακόλουθα οδηγούμαστε στην ανεργία. ‘Όλα αυτά τα συναισθήματα οδηγούν στην κατάθλιψη. Επομένως παρατηρούμε μια σχέση αιτίου- αιτιατού μεταξύ ανεργίας και κατάθλιψης.
Προτάσεις για αντιμετώπιση της κατάθλιψης
Δεν είσαι ο μόνος:
Αρκεί κανείς να σκεφτεί ότι η ανεργία μπορεί να αποτελέσει ανά πάσα στιγμή αναπόσπαστο κομμάτι του εργασιακού βίου. Λαμπρά μυαλά χάνουν την εργασία τους καθημερινά λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης της χώρας και άλλα τόσα αναγκάζονται να ξενιτευτούν προς αναζήτηση μιας θέσης. Δε χρειάζεται ιδιαίτερη οξυδέρκεια για να αντιληφθούμε ότι είμαστε το ίδιο πρόσωπο και πριν και μετά τη δουλειά μας.
Θέστε τέρμα στις αρνητικές σκέψεις:
Σκέψεις που οδηγούν σε κατάθλιψη και ξεκινούν με ερωτηματική μορφή, όπως «Γιατί σε μένα;», «γιατί να απολυθώ» πρέπει να κατευνάζονται γιατί μας αποσπούν από το μεγαλύτερο – το πιο δημιουργικό μέρος της μέρας. Θα πρέπει να αφιερωθεί λίγος χρόνος σε αυτές στην αρχή και μετά να περιορίζονται και να παύουν χωρίς δεύτερη σκέψη.
Στη δουλειά σου εσύ: Μπορεί να ακουστεί κλισέ, αλλά μία από τις φράσεις που αγαπούν να λένε οι σύμβουλοι εργασίας στον ΟΑΕΔ είναι η εξής: «δουλειά σου είναι να βρεις δουλειά». Καλό είναι να μην απαντήσεις «είναι δική σου δουλειά». Μάλιστα θα σας προτρέψουν να είστε σε διαρκή αναζήτηση επί 8ωρου βάσεως καθημερινά. Από την αναζήτηση μέσω υπολογιστή ή κοινωνικών γνωριμιών μπορεί να προκύψει κάτι προς όφελός σας. Αρκεί φυσικά να μην αποθαρρύνεστε στην πρώτη δυσκολία γιατί και πάλι θα καραδοκεί ο κίνδυνος της κατάθλιψης. Σε κάθε περίπτωση το ηθικόν θα πρέπει να είναι ακμαιότατον. Έτσι θα παραμένετε αποδοτικοί και απτόητοι.
Απαλλαγείτε από τις ενοχές:
Οι ενοχές που συνοδεύουν την ανεργία μας είναι πολλές φορές πιο ισχυρές και από την ίδια τη θέλησή μας για εύρεση μιας καλής εργασίας. Οι ευθύνες που συνηθίζουμε να επιρρίπτουμε στον εαυτό μας είναι απόρροια της απογοήτευσης και της αποδοκιμασίας του περίγυρού μας. Γι’ αυτό πολλές φορές συνηθίζουμε να φοράμε το χαμογελαστό μας προσωπείο, ενώ μέσα μας υποφέρουμε από κατάθλιψη και επίπλαστες, άχρηστες ενοχές. Εδώ αξίζει να σκεφτούμε για λίγο αντικειμενικά την τρέχουσα οικονομική κατάσταση της χώρας, τις συνέπειες του Covid 19 κτλ. Και αξίζει ίσως να σιγοτραγουδήσουμε στον εαυτό μας “Don’t put the blame on me…”
Πηγές:
- Ανεργία και Εκπαίδευση, ανακτήθηκε από: https://www.alfavita.gr/koinonia/148231_anergia-kai-ekpaideysi (τελευταία πρόσβαση: 1/09/2020)
