Η προσωποκεντρική θεωρία του Carl Rogers δίνει έμφαση στον άνθρωπο και στον μοναδικό τρόπο με τον οποίο αυτός βιώνει τον εαυτό του και τον κόσμο. Ο Rogers εστίασε σημαντικά στην υποκειμενική εμπειρία των ατόμων, τονίζοντας τον ρόλο του θεραπευτικό κλίματος για μια σωστή θεραπευτική έκβαση. Το θεραπευτικό κλίμα οφείλει να διέπεται από 3 αρχές: την άνευ όρων θετική αποδοχή, την ενσυναίσθηση και τη γνησιότητα. Σε αυτό το άρθρο θα εστιάσουμε στην πρώτη.
Τι σημαίνει άνευ όρων θετική αποδοχή και γιατί είναι τόσο σημαντική;
Ο θεραπευτής αποδέχεται συνολικά το άτομο που έχει απέναντί του. Δεν ενεργοποιεί αξιολογικούς όρους (π.χ. είναι καλό να…, δεν πρέπει να…) ούτε και προσωπικές εκτιμήσεις (εγώ πιστεύω ότι…). Ο άνθρωπος μέσα στη θεραπεία πρέπει να μπορεί να υπάρξει έτσι όπως ακριβώς είναι, διότι μόνον έτσι θα μπορέσει ο θεραπευτής να τον κατανοήσει πλήρως και στη συνέχεια να βρει μαζί του τρόπους για να επιτευχθεί η αλλαγή.
Όταν η αποδοχή δεν συμβαίνει ή συμβαίνει υπό όρους, τότε το άτομο δεν είναι ελεύθερο να είναι ο εαυτός του. Το ερώτημα που τίθεται, λοιπόν, είναι: Πώς θα αλλάξεις κάτι, αν πρώτα δεν είσαι ελεύθερος να το αποδεχθείς; Σε περίπτωση που θεραπευτής και θεραπευόμενος κινούνται σε μία απατηλή βάση για το τι αισθάνεται ή τι σκέφτεται ο τελευταίος, τότε οποιοδήποτε πλάνο αλλαγής δεν θα έχει ουσιαστική αξία.
Ας σκεφτούμε, για παράδειγμα, τη Μαρία που εισέρχεται στη θεραπεία λόγω του έντονου άγχους της. Με τη βοήθεια του θεραπευτή ανακαλύπτει σταδιακά τις διάφορες πηγές που τις προκαλούν ένταση, όπως το υπερφορτωμένο της πρόγραμμα. Η Μ. βρίσκει τρόπους μείωσης της έντασης. Αρχίζει γυμναστήριο, αφιερώνει περισσότερο χρόνο στον εαυτό της και εκπαιδεύεται στο να λέει όχι τις φορές που νιώθει ότι οι απαιτήσεις της καθημερινότητας υπερβαίνουν τα όρια της. Παρ’ όλα αυτά, η Μ. συνεχίζει να αισθάνεται άγχος.
Έπειτα από μερικές συνεδρίες αποκαλύπτεται η πικρία της Μ. για την απορριπτική στάση της μητέρας της. Η Μ. μίλησε στον θεραπευτή για τον θυμό που αισθανόταν απέναντι στη μητέρα της, η οποία ανέκαθεν της έβρισκε λάθη. Στην πραγματικότητα, αυτό αποτελούσε μόνιμο παράγοντα άγχους, καθώς η ίδια φοβόταν ότι οποιαδήποτε επιλογή της θα γινόταν αντικείμενο αρνητικής κριτικής. Η Μ. δεν είχε μιλήσει ποτέ ξανά γι’ αυτό το θέμα, γιατί αισθανόταν ενοχές και πίστευε πως η μητέρας της δεν άξιζε όλον αυτόν τον θυμό. *
Η άνευ όρων θετική αποδοχή του θεραπευτή γεννά κλίμα εμπιστοσύνης, με αποτέλεσμα ο θεραπευόμενος να νιώθει ελεύθερος να μιλήσει για τον εαυτό του. Η αποδοχή βοήθησε την Μ. να αποκαλύψει τον σημαντικότερο παράγοντα του άγχους της, ο οποίος προηγουμένως συσκοτιζόταν από άλλους δευτερεύοντες, εξαιτίας του φόβου της.
Από την άλλη, όταν ένα άτομο εισέρχεται σε θεραπεία, δεν σημαίνει ότι επιθυμεί να αλλάξει όλα τα στοιχεία του χαρακτήρα του που θεωρηθεί αρνητικά. Αυτό, άλλωστε, είναι κάτι αδύνατο. Η συμφιλίωση με τις λιγότερο θετικές μας πλευρές, σε συνδυασμό με την αναγνώριση των θετικών, συμβάλλει σε μια ολοκληρωμένη εικόνα του εαυτού μας. Η εικόνα αυτή μάς βοηθά να προσαρμοστούμε καλύτερα στις απαιτήσεις της ζωής ρυθμίζοντας τη συμπεριφορά τας. Με απλά λόγια, η ολοκληρωμένη γνώση του εαυτού μας προσφέρει το έδαφος για την εξέλιξη. Για την αυτοπραγμάτωση, όπως είπε και ο Rogers. Η συμφιλίωση αυτή, ωστόσο, δύσκολα συμβαίνει αν το άτομο δεν αισθάνεται πλήρως αποδεκτό μέσα στη θεραπεία.
Βιβλιογραφία:
Cervone D., & Pervin, L.A. (2013). ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ. Αθήνα: Gutenberg.
*Το παράδειγμα που δόθηκε είναι φανταστικό και δεν αντιστοιχεί σε κάποια πραγματική συνθήκη.
