Η διασχιστική αμνησία ή ψυχογενής αμνησία αναφέρεται στην ανικανότητα του ατόμου να θυμηθεί σημαντικές προσωπικές πληροφορίες. Ο όρος ψυχογενής χρησιμοποιείται για δύο λόγους. Πρώτον, συχνά δεν εντοπίζονται ανατομικές βλάβες στον εγκέφαλο του ασθενούς ή ιατρικά προβλήματα. Δεύτερον, η αμνησία προκαλείται τις περισσότερες φορές ύστερα από κάποιο τραυματικό γεγονός. Αυτό μπορεί να είναι:
- σεξουαλική κακοποίηση
- βιασμός
- σωματική κακοποίηση
- βιώματα πολέμου
- εμπειρία απαγωγής
- παρουσία σε έντονες σκηνές βίας
- περίπτωση αιμομιξίας
Το πιθανότερο λοιπόν συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουν οι ειδικοί είναι πως αυτό το είδος αμνησίας οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες. Παρ’ όλ’ αυτά, η ακριβής φύση και οι μηχανισμοί της ψυχογενούς αμνησίας δεν έχουν ερευνηθεί πλήρως (Παπανικολάου, κ.ά., 2006).
Η διασχιστική αμνησία αφορά κυρίως σε προσωπικές πληροφορίες που σχετίζονται συχνά με κάποιο τραυματικό συμβάν, αλλά μπορεί να είναι και εκτεταμένη. Σε αυτή την περίπτωση το άτομο ενδέχεται να αδυνατεί να θυμηθεί ακόμη και κοντινά του πρόσωπα ή πληροφορίες για τον ίδιο του τον εαυτό (π.χ. πού εργάζεται). Συνήθως, όμως, η ψυχογενής ή διασχιστική αμνησία είναι εστιασμένη και όχι ολική (Παπανικολάου κ.ά., 2006).
Κάποιες φορές, μαζί με τη διασχιστική αμνησία μπορεί να παρουσιαστούν:
- συμπτώματα άγχους, ακόμη κι αν το άτομο, λόγω απώλειας της τραυματικής εμπειρίας, δεν μπορεί να τα δικαιολογήσει
- ευερεθιστότητα
- συμπτώματα κατάθλιψης (π.χ. μειωμένη διάθεση, δυσκολία στον ύπνο ή στη συγκέντρωση)
- σύγχυση
- μυθοπλασία. Ο ασθενής δηλαδή πλάθει ακούσια ψεύτικες αναμνήσεις, προκειμένου να «γεμίσει» τα κενά.
Ο εντοπισμός και η διάγνωση της ψυχογενούς αμνησίας είναι συχνά δύσκολες. Ο λόγος εδώ είναι πως ο ασθενής μπορεί να μην έχει επίγνωση της κατάστασής του. Ο συγκεκριμένος τύπος αμνησίας είναι συχνά επιλεκτικός, δηλαδή χάνονται μόνο συγκεκριμένες πληροφορίες. Έτσι, το μνημονικό πρόβλημα μπορεί να μην είναι έκδηλο στο άτομο και τους γύρω του.
Ταυτόχρονα, η νοητική και γλωσσική κατάσταση παραμένουν ανέπαφες. Ακόμη και σε περιπτώσεις ολικής διασχιστικής αμνησίας, το άτομο είναι ικανό να επικοινωνήσει, να θυμηθεί προηγούμενες δεξιότητες, να διαβάσει κλπ. Επίσης, συνήθως δεν εμφανίζεται δυσκολία δημιουργίας καινούριων αναμνήσεων.
Προσοχή πρέπει να δοθεί και στη διαφοροδιάγνωση. Έπειτα από έντονα τραυματικά γεγονότα, το άτομο μπορεί να οδηγηθεί σε αυτό που ονομάζεται διαταραχή μετατραυματικού στρες. Η διαταραχή μετατραυματικού στρες, παρόλο που έχει ως κοινό σημείο το τραυματικό γεγονός, δεν πρέπει να συγχέεται με τη διασχιστική αμνησία (Παπανικολάου κ.ά., 2006. Kring et al., 2007).
Η διασχιστική αμνησία είναι συνήθως αναστρέψιμη. Μερικές φορές η μνήμη επανέρχεται αυθόρμητα και άλλες ύστερα από ψυχοθεραπευτική παρέμβαση. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η ανάκαμψη είναι πλήρης και υπάρχουν λίγες πιθανότητες επανεμφάνισης του προβλήματος.
Βιβλιογραφία:
Παπανικολάου, Α.Κ., Marshall, R.B., Blum, S., et al (2006). OI ΑΜΝΗΣΙΕΣ. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ. ΗΡΑΚΛΕΙΟ, 2007.
Kring, A. M., Davison, G. C., Neale, J. M., & Johnson, S. L. (2007). ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ. Αθήνα: Gutenberg, 2010.
