Πώς ορίζεται η ενσυναίσθηση:
Πρώτα απ’ όλα, η ενσυναίσθηση θεωρείται μια βασική διάσταση της Συναισθηματικής Νοημοσύνης (Emotional Intelligence). Βασική παραδοχή για την σημασία της Συναισθηματικής Νοημοσύνης είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχει ενισχυθεί η άποψη ότι μονάδες μέτρησης των ικανοτήτων και της ευφυΐας των ανθρώπων, όπως το γνωστό IQ, δεν είναι πλέον επαρκείς.
Αντιθέτως, είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναλύονται και άλλες παράμετροι. Αυτές μπορεί να επηρεάζουν και τελικά να καθορίζουν τη συμπεριφορά ενός ατόμου τόσο όσον αφορά στον εαυτό του όσο και στις σχέσεις του με άλλους.
Μια από αυτές τις παραμέτρους είναι η δυνατότητα που έχουμε να αναγνωρίζουμε και να κατανοούμε τα συναισθήματα των άλλων, ακόμα κι αν διαφωνούμε μαζί τους. Η ενσυναίσθηση, επομένως, αποτελεί μια βασική ικανότητα ατόμων που είναι ανεκτικοί και ανοικτοί στη διαφορετικότητα.
Daniel Goleman και ενσυναίσθηση:
Ο Daniel Goleman είναι αμερικανός ψυχολόγος και δημοσιογράφος που έκανε την έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης γνωστή στο ευρύ κοινό. Θεωρεί ότι η ενσυναίσθηση αποτελεί το κοινωνικό μας ραντάρ, που διαβαθμίζεται σε τρία επίπεδα:
-
- στο πρώτο, το άτομο μπορεί και “διαβάζει” τα συναισθήματα των άλλων,
- στο δεύτερο επίπεδο το άτομο μπορεί και αισθάνεται και αντιδρά στα συναισθήματα ή σε μη ρητούς προβληματισμούς των άλλων,
- ενώ στο υψηλότερο επίπεδο η ενσυναίσθηση συνδέεται με την έννοια της κατανόησης των προβληματισμών και των ανησυχιών που υπάρχουν πίσω από τα συναισθήματα κάποιου.
Carl Rogers και ενσυναίσθηση
Ο Carl Rogers είναι δημιουργός της προσωποκεντρικής ψυχοθεραπείας και θεωρεί ότι ο άνθρωπος έχει μέσα του τεράστιες πηγές για την κατανόηση του εαυτού του και ότι διαθέτει ένα βασικό κίνητρο, την έμφυτη-εγγενή τάση να κατευθύνεται προς το υψηλότερο επίπεδο των δυνατοτήτων του και να προσπαθεί αδιάκοπα να βελτιώνεται.
Ο τρόπος αλληλεπίδρασης μ’ ένα άλλο πρόσωπο που ορίζεται ως ενσυναίσθηση έχει πολλές όψεις. Αρχικά, μπορεί να σημαίνει ότι μπαίνουμε στο ιδιωτικό αντιληπτικό πεδίο του άλλου και να νιώθουμε απόλυτα οικεία εκεί. Σημαίνει να είμαστε ευαίσθητοι, κάθε στιγμή, στην εναλλαγή των συναισθημάτων του άλλου, στον φόβο, στην οργή ή στην τρυφερότητα, στο μπέρδεμα ή σε οτιδήποτε άλλο βιώνει.
Το να δείχνετε ενσυναίσθηση σημαίνει να αφήνετε στην άκρη τις πεποιθήσεις και τις αξίες σας ώστε να μπείτε στον κόσμο του άλλου χωρίς προκαταλήψεις. Κατά κάποιον τρόπο, αφήνετε στην άκρη τον ευατό σας και αυτό μπορεί να το πετύχει μόνο κάποιος που νιώθει αρκετά ασφαλής ώστε να γνωρίζει πως δεν πρόκειται να χαθεί όσο κι αν αποδειχθεί παράξενος ο κόσμος του άλλου και πως μπορεί άνετα να επιστρέφει στον δικό του κόσμο όποτε θέλει.
Διάκριση ενσυναίσθησης από συμπάθεια/συμπόνια:
Στο σημείο αυτό αξίζει τον κόπο μια αναφορά στη διάκριση που είναι απαραίτητο να γίνεται με την έννοια της συμπάθειας και της συμπόνιας. Στην αγγλική βιβλιογραφία, ως ενσυναίσθηση χρησιμοποιείται η λέξη empathy. Όμως στα ελληνικά παραπέμπει στην εμπάθεια, κάτι που είναι τελείως διαφορετικό από την ενσυναίσθηση, όπως τουλάχιστον την αντιλαμβανόμαστε. Από την άλλη, οι λέξεις sympathy και compassion σχετίζονται με τη συμπόνια. Δηλαδή με την τάση που έχουμε να δείχνουμε τη λύπη μας στο πρόβλημα που κάποιος έχει. Υπό αυτή την έννοια, ο όρος sympathy είναι πιο κοντά στην έγνοια και το ενδιαφέρον που έχουμε για κάποιον. Συχνά συνεπάγεται μια αίσθηση κοινών ομοιοτήτων που έχουμε μαζί του και συνοδεύεται από την ευχή να τον δούμε σύντομα καλύτερα. Συμπληρωματικά, ο όρος compassion είναι ακόμα πιο έντονος σε σχέση με τον όρο sympathy. Ακολουθείται από μια ισχυρή επιθυμία να απαλύνουμε τον πόνο του άλλου.
Χαρακτηριστικά των ατόμων με ενσυναίσθηση:
Όσοι έχουν ενσυναίσθηση είναι άτομα πιο εσωστρεφή και συναισθηματικά και επηρεάζονται πολύ από την ενέργεια των ανθρώπων που βρίσκονται γύρω τους. Όπως αρκετά πράγματα στη ζωή, έτσι και το να έχει κάποιος ενσυναίσθηση έχει θετικά και αρνητικά. Είναι ενστικτώδεις και έχουν την ικανότητα να επηρεάζουν τη διάθεση και την ενέργεια όσων είναι κοντά τους. Είναι καλοί ακροατές και ξέρουν από συμπόνοια.
Το γεγονός, βέβαια, ότι είναι τόσο ευαίσθητοι καμιά φορά τους δυσκολεύει στο να ξεχωρίσουν την ενέργεια των άλλων από τη δική τους. Θα πρέπει να φροντίζουν τον εαυτό τους, και όχι μόνο να ενδιαφέρονται για τους άλλους.
