Στη σύγχρονη εποχή βλέπουμε όλο και περισσότερους ανθρώπους να υπερεκτιμούν τις δυνατότητές τους. Στην ψυχολογία η υπερεκτίμηση αυτή των δυνατοτήτων περιγράφεται ως φαινόμενο της «Λίμνης Γουόμπεγκον» (Lake Wobegon). Πρόκειται για μία φανταστική πόλη, όπου όλες οι γυναίκες είναι εύρωστες, οι άντρες όμορφοι και τα παιδιά άνω του μέσου όρου. Το εν λόγω φαινόμενο παρατηρήθηκε το 1976-77 σε 829.000 παιδιά γυμνασίου στις ΗΠΑ. Το 60% εξ αυτών ήταν άνω του μέσου όρου αναφορικά με τις αθλητικές ικανότητες, ενώ μόλις το 6% κάτω από το όριο. Σε ηγετικές συμπεριφορές, το ποσοστό άγγιξε το 70% έναντι του 2%. Παρ’όλα αυτά, στο ερωτηματολόγιο το 100% πίστευε ότι ήταν στο θετικό ποσοστό. Ως εκ τούτου, συμπεραίνουμε πως ένα σύνολο μαθητών δεν είχε εκτιμήσει ορθά τις ικανότητές του.
Στην πραγματικότητα πολλοί από εμάς υπερεκτιμούμε τις δεξιότητές μας. Παραδείγματα που συναντούμε στην καθημερινότητά μας είναι οι ικανότητές μας στην οδήγηση, η ευφυΐα και η ελκυστικότητά μας. Όπως γίνεται αντιληπτό, σχεδόν όλοι είμαστε -σε διαφορετικό βαθμό- κομμάτι του φαινομένου Lake Wobegon Effect. Το φαινόμενο Lake Wobegon περιγράφει τα άτομα που έχουν την τάση να υπερτιμούν τον εαυτό τους έναντι των υπολοίπων.
Είναι προφανές ότι το φαινόμενο Lake Wobegon συνδέεται άρρηκτα με το φαινόμενο Dunning-Kruger. Και στις δύο περιπτώσεις το άτομο πραγματοποιεί λανθασμένη εκτίμηση των ικανοτήτων του.
Πράγματι, πλήθος μελετών και πειραμάτων έχουν δείξει πως οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι έχουν ιδιότητες ή γνωρίσματα που είναι καλύτερα ή πιο επιθυμητά από αυτά του μέσου όρου. Ονομάζουμε αυτούς τους ανθρώπους «θρύλους στο μυαλό τους». Στην κοινωνική ψυχολογία, αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό ως αυταπάτη ανωτερότητας ή θετική ψευδαίσθηση. Με τους προαναφερθέντες όρους περιγράφεται η τάση των ανθρώπων να υπερεκτιμούν τις θετικές ιδιότητες και δυνατότητές τους και να υποτιμούν τα αρνητικά χαρακτηριστικά τους.
Σύμφωνα με τους αδελφούς Chip και Dan Heath, στο τελευταίο βιβλίο τους, με τίτλο Release, το μυαλό μας είναι «εργοστάσιο θετικής ψευδαίσθησης»:
- Μόνο το 2% των μαθητών του γυμνασίου πιστεύουν ότι οι ηγετικές τους ικανότητες είναι κάτω του μέσου όρου.
- Το 25% των ανθρώπων πιστεύει ότι βρίσκεται στην κορυφή όσον αφορά την ικανότητα να συναλλάσσεται με άλλους.
- Το 94% των καθηγητών πανεπιστημίου αναφέρουν ότι εργάζονται πάνω από το μέσο όρο.
- Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο από τους γύρω τους για καρδιακές προσβολές και καρκίνο. Ακόμη και για ασθένειες που σχετίζονται με τα τρόφιμα, όπως η σαλμονέλα.
- Ακόμα πιο ενδιαφέρον – μεγάλο ποσοστό ανθρώπων ισχυρίζεται ότι είναι πιο πιθανό να παρέχουν πιο ακριβείς αυτο-εκτιμήσεις από τους συνομηλίκους τους ! (Φαινόμενο Dunning-Kruger)
Πηγές:
https://psychology.wikia.org/wiki/Psychology_Wiki
https://www.psychologytoday.com/intl
