Έχεις πιάσει ποτέ τον εαυτό σου, να σκέφτεται μια ανολοκλήρωτη εργασία για τη σχολή ή τη δουλειά, αν και προσπαθούσες να συγκεντρωθείς σε άλλα πράγματα; Έχεις μήπως αναρωτηθεί, τι θα συμβεί στη συνέχεια της αγαπημένης σου σειράς; Αν η απάντηση είναι καταφατική, τότε έχεις βιώσει το φαινόμενο Zeigarnik.
Tι είναι το φαινόμενο Zeigarnik και πως ανακαλύφθηκε:
Το φαινόμενο Zeigarnik ορίζεται ως η ψυχολογική τάση να θυμόμαστε ένα έργο που δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί, παρά μια ολοκληρωμένη εργασία. Ανακαλύφθηκε το 1927 από τη Λιθουανή ψυχολόγο Bluma Zeigarnik , φοιτήτρια του θεωρητικού Kurt Lewin. Ενώ βρισκόταν σε μια καφετέρια της Βιέννης, παρατήρησε κάτι αξιοσημείωτο σχετικά με τους σερβιτόρους. Θυμόντουσαν καλύτερα παραγγελίες που δεν είχαν πληρωθεί. Μετά την καταβολή του λογαριασμού ωστόσο, δυσκολεύονταν να φέρουν στη μνήμη τους τις ακριβείς λεπτομέρειες των παραγγελιών.
Η Zeigarniκ έπειτα, πραγματοποίησε μια σειρά από πειράματα, για να εξετάσει το φαινόμενο. Ζητούσε από τους συμμετέχοντες, να ολοκληρώσουν 18 έως 22 απλές εργασίες. Στις εργασίες αυτές συμπεριλαμβάνονταν έργα όπως κατασκευή μιας μορφής με πηλό, κατασκευή ενός παζλ, επίλυση ενός μαθηματικού προβλήματος κ.α. Οι μισές από τις εργασίες αυτές, διακόπτονταν προτού ο συμμετέχων προλάβει να τις ολοκληρώσει. Είχε όμως παράλληλα, τη δυνατότητα να ασχοληθεί με τις εναπομείνασες εργασίες και να τις ολοκληρώσει.Έπειτα, τα άτομα καλούνταν να μιλήσουν στον πειραματιστή, για τα καθήκοντα τα οποία είχαν αναλάβει. Σκοπός της Zeigarnik, ήταν να διαπιστώσει ποιες εργασίες θα ανακαλούσαν πρώτα στη μνήμη τους οι συμμετέχοντες.
Η πρώτη ομάδα στην συμμετεχόντων ανακάλεσε τις εργασίες που διακόπηκαν 90% καλύτερα από αυτές που ολοκληρώθηκαν χωρίς κάποια παρέμβαση. Η δεύτερη ομάδα,επίσης θυμόταν τις διακοπτόμενες εργασίες δυο φορές καλύτερα από τις εκπληρωμένες. Το συμπέρασμα ,λοιπόν, των πειραμάτων ήταν ότι το εξής: όταν ένα έργο διακόπτεται ο εγκέφαλος παραμένει σε εγρήγορση, ώσπου να ολοκληρωθεί, διατηρώντας και τη μνήμη σε επιφυλακή, για να αποθηκεύσει πληροφορίες που θα χρειαστούν αργότερα.Μόλις το έργο πάρει την τελική του μορφή, τότε η επιφυλακή παύει και η εργαζόμενη μνήμη επανέρχεται σε κανονική λειτουργία.
Συνήθεις εφαρμογές του φαινομένου:
Η χρήση της συγκεκριμένης τεχνικής είναι συχνή στον κόσμο της ψυχαγωγίας και του θεάματος.Ταινίες και σειρές, πολλές φορές τελειώνουν με μια σκηνή που αφήνει ανοιχτά ερωτήματα και έτσι δημιουργούν αγωνία στον θεατή για το τι πρόκειται να ακολουθήσει, κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον του. Βιβλία επίσης (όπως ο Harry Potter), χαρακτηρίζονται από ένα μυστήρια για το τι έπεται και έτσι κερδίζουν τον αναγνώστη. Εντοπίζεται, επίσης, και στον τομέα του marketing, με τις click-bait διαφημίσεις, οι οποίες προωθούν προσφορές για προϊόντα χωρίς όλες τις πληροφορίες, ώστε να μεταβεί ο πιθανός πελάτης στην εκάστοτε ιστοσελίδα.
Ωστόσο, βρίσκουμε εφαρμογές του φαινομένου Zeigarnik και στην προσωπική μας ζωή. Η επιθυμία ολοκλήρωσης που προτάσσει το φαινόμενο είναι κοινή σε έναν χωρισμό.Όταν έχουν δομηθεί υποσχέσεις και όνειρα στην διάρκεια της σχέσης, τα οποία δεν πρόλαβαν να πραγματωθούν, τότε η λήξη της αφήνει τον κύκλο ανοιχτό. Δημιουργείται τότε στο μυαλό η εικόνα μιας ημιτελούς κατάστασης και αναζητά τρόπους να την “κλείσει” ώστε να επέλθει η αρμονία.
Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το φαινόμενο Zeigarnik προς όφελος μας:
-
- Όταν αναλαμβάνουμε κάποιο project, η διάσπασή του σε τμήματα μπορεί να βοηθήσει. Με τον τρόπο αυτό, θα αυξάνουμε το κίνητρο καθώς ο εγκέφαλος μας θα παραμένει σε επιφυλακή και θα μας στέλνει μηνύματα αναγκαιότητας ολοκλήρωσης του στόχου.
- Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός, όπως είχε πει ο Πλάτων. Για να καταπολεμηθεί η αναβλητικότητα, πρέπει να ξεκινήσουμε να ασχολούμαστε με την εργασία μας. Εφόσον ξεκινήσει λοιπόν η διαδικασία υλοποίησης της, ο εγκέφαλος θα μας υπενθυμίζει διαρκώς την εκκρεμότητα που δημιουργείται, ωθώντας μας στην περάτωση της.
- Όταν καλούμαστε να απομνημονεύσουμε ή να διαχειριστούμε ορισμένες πληροφορίες, ας έχουμε στο νου μας τη σημασία του διαλείμματος. Όπως απέδειξαν και τα πειράματα, οι διακοπές κρατούν ετοιμοπόλεμο τον εγκέφαλο.
- Έχοντας πλέον γνώση του φαινομένου, μπορούμε εκούσια να αφήνουμε ανολοκλήρωτες κάποιες εργασίες, με σκοπό να αυξήσουμε την παραγωγικότητα μας.
Αν ακολουθήσεις τα παραπάνω βήματα, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να σου φανεί ευκολότερο να ανακαλείς συγκεκριμένα δεδομένα, να έχεις μεγαλύτερο κίνητρο και να ολοκληρώνεις με επιτυχία τις υποχρεώσεις σου.
Πηγές:
- Zeigarnic Effect. Ανακτήθηκε από GoodTherapy.com
- What is the Zeigarnic Effect?Definition and Examples. Ανακτήθηκε από thoughtco.com
- Common Applications of the Zeigarnic Effect. Ανακτήθηκε από wrytin.com
