Η ιδεοψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ), ανήκει στην κατηγορία των διαταραχών του άγχους. Το άτομο το οποίο υποφέρει από τη συγκεκριμένη διαταραχή χαρακτηρίζετε από μη ελεγχόμενες και επαναλαμβανόμενες σκέψεις (ιδεοληψίες-obsessions) και από καταναγκαστικές συμπεριφορές τις οποίες νιώθει ότι είναι απαραίτητο να τις κάνει (ψυχαναγκασμοί-compulsions).
Οι ιδεοληψίες αποτελούνται από ανεπιθύμητες σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις οι οποίες εισέρχονται ξαφνικά, συστηματικά και με επίμονο τρόπο στο μυαλό του ατόμου χωρίς ο ίδιος να το επιθυμεί. Είναι σημαντικό να επισημανθεί πως το άτομο που υποφέρει από ΙΔΨ θεωρεί τον εαυτό του ως υπεύθυνο για αυτές τις σκέψεις, γεγονός που επιτείνει ακόμα πιο πολύ την έντονη δυσφορία που νιώθει. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ιδεοληψιών είναι ο φόβος για τα μικρόβια και τις ασθένειες, οι ανεπιθύμητες-προσβλητικές σκέψεις σχετικές με θρησκεία , οι σκέψεις με έντονο ερωτικό περιεχόμενο, οι σκέψεις με επιθετικό περιεχόμενο τόσο για τον ίδιο του τον εαυτό όσο και για τα άλλα τα άτομα κτλ. (Mάνου 1997).
Οι καταναγκαστικές συμπεριφορές αποτελούνται από επαναλαμβανόμενες και επίμονες πράξεις/συμπεριφορές. Το άτομο στην προσπάθεια του να μειώσει το δυσάρεστο συναίσθημα που προκύπτει από το περιεχόμενο των ιδεοληψιών του, καταφεύγει στην καταναγκαστική εκτέλεση συγκεκριμένων πράξεων και συμπεριφορών. Χαρακτηριστικά παραδείγματά καταναγκαστικών συμπεριφορών είναι η υπερβολική ανάγκη για τάξη και συμμετρία, η τάση για συσσώρευση άχρηστων αντικειμένων, το μέτρημα πλακιδίων, η ανάγκη για επανάληψη φράσεων-αριθμών, το υπερβολικό πλύσιμο χεριών κτλ. (Μάνου 1997).
Η ιδεοψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή λαμβάνοντας υπόψη τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα έχει διαπιστωθεί πως οφείλεται σε ένα συνδυασμό των παρακάτω παραγόντων: i) γενετικών, ii) βιολογικών, iii) κοινωνικών, iv) περιβαλλοντικών και v) ατομικών-ψυχολογικών παραγόντων (ΑPA 2007).
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της ΙΔΨ περιλαμβάνει τις εξής μεθόδους: α) ψυχολογική θεραπεία, β) φαρμακοθεραπεία και γ) συνδυασμός των δυο παραπάνω θεραπειών.
Ψυχολογική θεραπεία: Η Γνωστική-Συμπεριφορική θεραπεία (ΓΣΘ) συνίσταται ως θεραπεία εκλογής για την ιδεοψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή. Η ΓΣΘ περιλαμβάνει την τεχνική της έκθεσης και της παρεμπόδισης της αντίδρασης. Σε αυτή την τεχνική ο θεραπευόμενος εκπαιδεύεται εκούσια και συνειδητά να προσπαθεί να έρθει αντιμέτωπος με ό,τι τον ενοχλεί, είτε άμεσα είτε στην φαντασία του. Την ίδια στιγμή ο θεραπευόμενος ενθαρρύνεται να αποφύγει να απαντήσει με τον συνηθισμένο τρόπο, δηλαδή με το να εκτελέσει τον ψυχαναγκασμό που συνδέεται με την ιδεοληψία. Παράλληλα επιχειρείτε γνωστικά τόσο να αναγνωριστεί ο διαστρεβλωμένος τρόπος επεξεργασίας και νοηματοδότησης των γεγονότων όσο και να αντικατασταθεί με ένα πιο ωφέλιμο για το άτομο τρόπο σκέψης (γνωστική αναδόμηση) (Hoffmann 2009).
Φαρμακοθεραπεία: Η μέθοδος αυτή περιλαμβάνει κυρίως τη χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων. Έχει διαπιστωθεί πως η επίδραση της συγκεκριμένης κατηγορίας φαρμάκων στις δράσεις του νευροδιαβιβαστή σεροτονίνη μειώνουν ικανοποιητικά τα συμπτώματα της ΙΔΨ (Julien 2003). Ωστόσο το άτομο κάνοντας μόνο χρήση φαρμάκων δεν εκπαιδεύεται στο να διαχειρίζεται τα συμπτώματα του με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιθανότητες υποτροπής.
Τέλος, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να επισημανθεί πως οι κατάλληλοι ειδικοί για την αντιμετώπιση της ΙΔΨ είναι οι Ψυχολόγοι και οι Ψυχίατροι κάτοχοι των αντίστοιχων αδειών άσκησης επαγγέλματος.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
American Psychological Association (APA). (2007). www.apa.org (Ηλεκτρονικό) (Ημερομηνία ανάκτησης: 06/09/2016).
Julien R. (2003). Βασικές αρχές ψυχοφαρμακολογίας. Επιμέλεια: Παναγής Γεώργιος. Αθήνα. Ιατρικές εκδόσεις Πασχαλίδης.
Nicolas Hoffmann (2009). Όταν το άγχος και οι ψυχαναγκασμοί περιορίζουν την ζωή. Μετάφραση : Μαρία Προβατίδου Επιμέλεια : Έλενα Χάιντς Θεσσαλονίκη: University Studio Press
Μάνου, Ν. (1997). Βασικά στοιχεία κλινικής Ψυχιατρικής. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις University Studio Press.
