Μικρός Πρίγκιπας: ένα “γιουγκιανό” παραμύθι για μεγάλους

«Οι άνθρωποι έχουν αστέρια που δεν είναι τα ίδια. Για κείνους που ταξιδεύουν, τ’ αστέρια είναι οδηγοί. Για άλλους δεν είναι παρά μικρά φώτα. Για άλλους, τους σοφούς, είναι προβλήματα. Για τον μπίζνεσμαν μου, ήταν από χρυσάφι. Μα όλα τούτα τ’ αστέρια σωπαίνουν. Εσύ, θα έχεις αστέρια που κανείς άλλος δεν τα έχει…»

«Θα κοιτάζεις τη νύχτα τ’ αστέρια. Το δικό μου είναι πολύ μικρό για να σου δείξω που βρίσκεται. Έτσι είναι καλύτερα. Το αστέρι μου θα είναι για σένα ένα από τ’ αστέρια. Τότε, θα σ’ αρέσει να κοιτάζεις όλα τα αστέρια…»

Μια φορά και έναν καιρό… σε ένα έναστρο ερημικό πλανήτη μακριά από το ορυμαγδό των πολεμικών ραψωδιών και αιμοφόρων σπαραγμών,  ένας μικρός χρυσόξανθος ειρηνοποιός αίροντας ένα κόκκινο τριαντάφυλλο για λάβαρο και πλοηγό την αστείρευτη παιδική του φαντασία «πιλοτάρει» σε κατάσπαρτους ουρανούς. Ένας μικρός πλανόδιος «αλχημιστής» που επιχειρεί μέσα από τα μαγικά φίλτρα του ανθρωπισμού να φιλιώσει τους φρουδικούς αντιμαχόμενους Έρως και Θάνατο και να επιφέρει την τελική ίαση ενός υποτροπιασμένου κόσμου που σείεται σε κάθε γδούπο της πολεμικής αρβύλας. Μια αδιάκοπη αναζήτηση της εύφορης, χιμαιρικής Γης για να χτίσει το δικό του Παλάτι μακριά από την ανήλιαγη Γαλλία του Β’ ΠΠ.

Ἡ Ἰθάκη σ᾿ ἔδωσε τ᾿ ὡραῖο ταξίδι.
Χωρίς αὐτήν δέν θἄ βγαινες στόν δρόμο.
Ἄλλα δεν ἔχει να σε δώσει πιά.

Κι ἂν πτωχική την βρῇς, ἡ Ἰθάκη δέν σε γέλασε.
Ἔτσι σοφός που ἔγινες, με τόση πείρα,
ἤδη θα το κατάλαβες ᾑ Ἰθάκες τί σημαίνουν.

Ιθάκη, Κ. Π. Καβάφης

Ως ένας άλλος ομηρικός Οδυσσέας ή ένας πολυμήχανος μυθικός Ηρακλής σε μια βαθιά εσωτερική διαδρομή αποπειράται να εκκινήσει για την προσωπική του πατρίδα σφραγίζοντας τον νου του απέναντι στο σαγηνευτικό, θελκτικό τραγούδι των Μεγάλων, καταφθάνοντας στην μαραμένη γη του πολέμου για να διαπεράσει το ανηλεές κέλυφος του κογχυλιού και να ανταμώσει με την ειμαρμένη, το δικό του χαμένο μαργαριτάρι. Η λογοτεχνική ιστορία του δεξιοτέχνη Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ αφυπνίζει τον μικρό «πολεμιστή του φωτός» που εμφωλεύει μέσα μας προσκαλώντας τον επίδοξο αναγνώστη-αναζητητή σε ένα πολυκύμαντο μονοπάτι για να διαπεράσει τον σκληρό φλοιό του ανθρώπινου κελύφους και να διασπείρει τη λάμψη του προσωπικού του φωτός.

Ο μικρός Πρίγκιπας ή αλλιώς ο παιδικός καθρεφτισμός του Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ «ενηλικιώνεται» μέσα από την απλοϊκή παιδική πένα του Γάλλου συγγραφέα για να σκαρφαλώσει στις δυσπρόσιτες κορυφές ενός μακραίωνου ταξιδιού προς τα έσω.

Η γάργαρη αφήγηση του Γάλλου μέσα στην απόλυτη λογοτεχνική σιγή δίνει λαλιά στις σκέψεις των ανήσυχων πρωταγωνιστών του ανεβάζοντας τον μικρό Πρίγκιπα στο θρόνο του λογοτεχνικού του Βασιλείου. Ένας γιουγκιανός ήρωας με φροϋντιανές αρχετυπικές ρίζες θρυμματίζει το χωροχρονικό φάσμα για να ξιφουλκήσει με τις σκιές που εδρεύουν στο ατομικό ασυνείδητο σε μια γνωριμία με την Anima, το προσωπικό του ρόδο στο γιουγκιανό ταξίδι προς την εξατομίκευση.

Ο Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ, ένας από τους εμβληματικούς παράγοντες της σύγχρονης αεροπλοΐας και ηγετικός συντελεστής στη δημιουργία της πρώτης εμπορικής Γαλλικής εταιρείας από την οποία «βλάστησε» το εγχείρημα της Air France επιβιβάστηκε στην «Αστραπή» του κατά την ένατη και ύστατη πολεμική αποστολή του το 1944 για να βυθιστεί για πάντα στα γαλανόχρωμα νερά της Μεσογείου. Πιο συγκεκριμένα,  στις 31 Ιουλίου του 1944, ο Γάλλος λογοπλάνος εν μέσω του Β’ ΠΠ όντας υπέρμαχος των Μεγάλων Δυνάμεων μετά την απογείωσή του μ’ ένα αναγνωριστικό αεροσκάφος τύπου Lockheed Lightning P-38 από την Κορσική άνοιξε τον ασκό του Αιόλου μιας αέναης φημολογίας.

Κακόβουλη, εχθρική κατάρριψη, παρόραμα του χειριστή Εξυπερύ ή απλά η τραγική κατακλείδα στις αυτοκτονικές τάσεις του πιλότου;

«Μπορείς να σταματήσεις την έρευνά σου, διότι εγώ τον κατέρριψα», ομολόγησε δεκαετίες αργότερα ο 86χρονος βετεράνος πιλότος Χορστ Ρίμπερτ σε τηλεφωνική συνομιλία του με τον δύτη Λίνο Βον Γκάρτζεν που έσπευσε στο σημείο της φημολογούμενης συντριβής για να συνεισφέρει σε μια πλήρη διαλεύκανση του πολύκροτου γρίφου. «Οι πιθανότητες» βέβαια όπως δηλώνει ο Βον Γκάρτζεν «να κατέρριψε ο κ. Ρίπερτ τον Σεντ Εξυπερί είναι λίγες, πλην όμως, πρόκειται για μια υπόθεση που δεν μπορεί να απορριφθεί με ευκολία» ένεκα της οριστικής απώλειας του ιστορικού των καταγεγραμμένων πτήσεων της Luftwaffe .

Ίσως το ραντάρ της «Αστραπής», της αερομηχανής του μικρού Πρίγκιπα Εξυπερύ να σιώπησε αιφνιδίως το 1944 εν μέσω μιας πρωτόγνωρης πολεμικής δίνης, όμως ο «Πιλότος του πολέμου» επέτυχε να κληροδοτήσει στην τραχιά «Γη των ανθρώπων» την πιο αθώα λογοτεχνική σύλληψη, το αποθησαύρισμα της ενήλικης διανόησης υπό το πρίσμα του παιδικού alter ego  του, του μικρού σταχένιου επαναστάτη.

«Όταν κάποτε τύχαινε να συναντήσω κάποιον που μου φαινόταν ότι του έκοβε κάπως περισσότερο, πειραματιζόμουν πάνω του με τη ζωγραφιά νούμερο 1 που την είχα πάντα μαζί μου. Ήθελα να ξέρω αν πραγματικά έβλεπε πέρα από τη μύτη του. Μα κείνος πάντα μου απαντούσε: «Είναι ένα καπέλο», αποφαίνεται περίλυπος ο αεροπόρος-Εξυπερύ στις πρώτες σελίδες του μικρού του Πρίγκιπα ωσάν μια θρηνητική ελεγεία στην ανίατη κυνικότητα των ενηλίκων.

«Κι εγώ τότε δεν του μιλούσα ούτε για βόες, ούτε για παρθένα δάση, ούτε γι’ αστέρια. Πήγαινα με τα νερά του, γινόμουν σαν κι αυτόν. Του μιλούσα για γέφυρες, για γκολφ, για πολιτική και για γραβάτες. Κι ο μεγάλος έδειχνε πολύ ευχαριστημένος που είχε γνωρίσει ένα το ίδιο σαν κι αυτόν λογικό άνθρωπο.»

Η καυστική, υπαινικτική γραφή του Εξυπερύ ξεχύνεται αφειδώλευτα μέσα από την μολυβένια, αδογμάτιστη παιδική σκέψη για να καυτηριάσει την ματαιότητα της ενήλικης πλάνης που «γεννά» τις μεγαλύτερες ανθρώπινες πολεμοχαρείς θηριωδίες. Μια πράξη κατασπάραξης σμικρύνεται μέσα από τα μυωπικά γυαλιά των μεγάλων καθώς ενδύεται με την πλέον αθώα εκδοχή ενός αδιάφορου σημείου, ενός οικείου καφετί καπέλου, ανασύροντας την εικόνα της πίπας στο έργο του σουρεαλιστική ζωγράφου Ρενέ Μαγκρίτ. «Ceci n’ est pas une pipe»- Η πίπα δεν είναι πίπα. Ο βόας δεν είναι βόας. Το καπέλο δεν είναι καπέλο.

“Η καρδιά μου αναπηδά όταν κοιτάζω

Ένα ουράνιο τόξο στον ουρανό:

Έτσι ήταν όταν η ζωή μου άρχισε

Έτσι είναι τώρα που είμαι ενήλικος

Έτσι να ‘ναι όταν γεράσω

Διαφορετικά ας πεθάνω!

Το παιδί είναι πατέρας του άντρα

Και θα μπορούσα να ευχηθώ οι μέρες μου να ‘ναι

Δεμένες η μία στη άλλη με φυσική ευλάβεια.”

Από τα ποιήματα του Άγγλου Ρομαντικού ποιητή Γιουίλιαμ Γουόντσγουορθ στο magnum opus του Εξυπερύ, γινόμαστε μάρτυρες της διαδικασίας ενηλικίωσης του ανθρώπου που στροβιλίζεται μέσα στον τυφώνα των νέων πληροφοριών, των νέων δεδομένων στραγγαλίζοντας τα αποθέματα δημιουργικότητας. Στο πλαίσιο μιας επιστημονικής μελέτης το 2010 μια ομάδα ψυχολόγων ασκήθηκε στην πειραματική εξέταση των ικανοτήτων της καινοτόμου σκέψης, της προγνωστικής ανακάλυψης που καρπίζουν μέσα από την δημιουργική έμπνευση, μια έμπνευση που φθίνει κατά την ενηλικίωσή μας.

«Φανταστείτε ότι το σχολείο ακυρώνεται σήμερα. Τι θα κάνατε, θα σκεφτόσασταν και θα νιώθατε;» η βασική θεματική του δοκιμίου που κλήθηκε να γράψει ένα σύνολο φοιτητών με την παράλληλη προσθήκη ωστόσο της υποσημείωσης-ηλικιακής δέσμευσης «Είσαστε 7 ετών» σε μια εκ των ομάδων.

Κατόπιν 5 λεπτών γραφής δρομολογήθηκε η ολοκλήρωση της σύντομης έκδοσης του Torrance Test of Creative Thinking (TTCT) για να συνηγορήσει τελικά σε μια ρηξικέλευθη αποτίμηση. Οι 7χρονοι συμμετέχοντες απελευθερωμένοι από τον ζυγό της ενήλικης δημιουργικής στειρότητας επιδόθηκαν σε ένα κρεσέντο ευλύγιστης, πρωτοποριακής σκέψης.

«Τι είναι ιδιοφυΐα; Είναι η δύναμη να είσαι ξανά αγόρι κατά βούληση» γράφει χαρακτηριστικά ο περίφημος ευρετής του «αιώνιου παιδιού»-Πίτερ Παν, JM Barrie. Και όπως ο Εξυπερύ, μπορούμε να παραμείνουμε «grande annales» καταμεσής μιας ερήμου χιλιάδες μίλια μακριά από κατοικήσιμο πολιτισμό αλλά συγχρόνως εκκολαπτόμενοι «καλλιτέχνες» που συνομιλούν με μια «ανεξημέρωτη αλεπού», περιφρουρούν ως φυλαχτό ένα «μοναδικό» κόκκινο ρόδο και επιδίδονται σε μια ακατάσχετη τρίλιζα με ομιλούντα άστρα.

Σε μια εν τω βάθει «αυτοβιογραφική» εξομολόγηση με την παράλληλη παρείσφρηση εξωλογικών «παραμυθικών» στοιχείων συναντάται ο οβιδιανής σύλληψης «aeternus puer», το αιώνιο παιδί που ταυτίζεται με τον Διόνυσο και τον Έρωτα. Κατά την γιουγκιανή αναλυτική ψυχολογία, «το “αιώνιο παιδί” στον άνθρωπο είναι μια απερίγραπτη εμπειρία, μια ασυμφωνία, ένα μειονέκτημα και ένα θεϊκό προνόμιο που καθορίζει την απόλυτη αξία ή την αξία της προσωπικότητας», ένα ψυχολογικό σύμπλεγμα των ενήλικων ανδρών που διατηρούν παντοτινά τη νοοτροπία της εφηβικής ηλικίας με μια παράλληλη προσκόλληση στην μητρική φιγούρα.

«Αυτό που τόσο πολύ μου κάνει εντύπωση με τούτο το παιδί, είναι πόσο μένει πιστό σ’ ένα λουλούδι, είναι η εικόνα ενός τριαντάφυλλου που λάμπει μέσα του, σαν το φως μιας λάμπας, ακόμη κι όταν κοιμάται…»

Το αιώνιο παιδί ωσάν ένας άλλος Πίτερ Παν επιχειρεί σθεναρά ορμώμενος από ενστικτώδεις συμπεριφορές να απεμπλακεί από τα λογοκριμένα ενήλικα δεσμά του Κάπτεν Χουκ, σχεδιάζοντας την τελική απόδραση από το βρόχο των ευθυνών. Σύμφωνα με την ψυχολόγο Von Frantz, o Εξυπερύ δεν κατόρθωσε να ισοσκελίσει στο ισοζύγιο της ζωής του, τη διφυή ταυτότητα του puer aeternus, τη στατιστική πραγματικότητα και την διανοητική φαντασία, επιδιδόμενος σε μια εξιδανίκευση του φανταστικού του κόσμο.

Αυτό που κάνει την έρημο όμορφη, είναι ότι κάπου κρύβει ένα πηγάδι…

Η καταναγκαστική προσγείωση του πιλότου-Εξυπερύ στο ερημικό σκηνικό της Σαχάρας προλογίζει την επικείμενη συνάντηση του απογοητευμένου ταξιδευτή με τον παιδικό εαυτό του-τον ουράνιο φίλο του, έναν ξανθόφυτο Πρίγκιπα ή αλλιώς τον μοναδικό κάτοικο του Αστεροειδούς Β-612 που προσγειώνεται ως από μηχανής θεός.  Τα αρχετυπικά αισθήματα του Πρίγκιπα για ένα κόκκινο τριαντάφυλλο-το Anima του συγγραφέα που αποβαίνει σύμβολο της ταραχώδους σχέσης με την γυναίκα του αλλά και οι παράλογες απαιτήσεις του συστήνουν τον Πρίγκιπα σε διαφορετικά είδη ανδρών-ενοίκων άλλων πλανητών και την τελική έλευση στη Γη που σηματοδοτεί τη «εξημέρωση» μιας αλεπούς, τη συνάντηση με το φίδι αλλά και την τυχαία γνωριμία με τον πιλότο-συγγραφέα.

«Αχ! μόλις ξύπνησα… Σας ζητάω συγνώμη… Είμαι ακόμη αχτένιστη…

Τότε ο μικρός πρίγκιπας δεν μπόρεσε να συγκρατήσει το θαυμασμό του:

– Πόσο όμορφο είσαι!

– Δεν είναι έτσι; απάντησε ψιθυριστά το λουλούδι. Κι έχω γεννηθεί την ίδια στιγμή που

γεννήθηκε κι ο ήλιος…

Ο μικρός πρίγκιπας κατάλαβε πως ήταν λίγο ξιπασμένο, όμως ήταν και τόσο γοητευτικό!»

Το πολυαναμενόμενο ξύπνημα του έρωτα σκιρτάει στην άδολη ψυχή του Πρίγκιπα για να ανθίσει μέσα από το μύρο της στοργικής φροντίδας. Κάθε ένα από τα ακτινοβόλα ερυθρόχρωμα πέταλα ριζώνουν στην ψυχή τους σπόρους του πρώτου φτερουγίσματος μιας αγνής αγάπης.

Ίσως η ιστορία του χαμένου πιλότου να εσωκλείεται στις «καθολικές ψυχικές εικόνες» ενός ονείρου, στο οποίο η έρημος συνιστά έναν καθρεφτισμό της ασυνείδητης ψυχικής πτυχής του αεροπόρου, ενώ ο Πρίγκιπας ένα μυστικιστικό ον. Η περσόνα του πρίγκιπα-«η μάσκα» κατά τον Γιουνγκ «που προσποιείται ατομικότητα» προσιδιάζει σ’ ένα άκαμπτο άτομο που σπλαχνίζεται το τριαντάφυλλο δεν λυγίζει  εν τούτοις υπό τα βαρίδια των ολοένα αυξανομένων απαιτήσεών του.

«- Δεν κατάφερα τίποτε να καταλάβω, τότε! Θα ‘πρεπε να το κρίνω από τις πράξεις και όχι από τα λόγια του. Με πλημμύριζε αρώματα και λάμψη. Ποτέ δεν θα είχα μπορέσει να φύγω. Θα έπρεπε να είχα μαντέψει την τρυφερότητα, πίσω από τα άγαρμπα  καμώματά του. Τα λουλούδια είναι τόσο αντιφατικά! Αλλά ήμουν πολύ νέος για να ξέρω να τ’ αγαπώ.»

Η σκιά-το ασυνείδητο κομμάτι της προσωπικότητας»,  «η πιο σκοτεινή πλευρά του ασυνείδητου εαυτού μας» όπως επισημαίνει ο Guerin αποικίζει στα πρόσωπα του βασιλιά, ενός ματαιόδοξου άνδρα χωρίς αυλικούς-θαυμαστές, ενός ακάματου φανοκόρου, ενός φιλάργυρου επιχειρηματία και ενός γεωγράφου χωρίς χάρτες ή αλλιώς τα βδελυρά κακέκτυπα της δυναμικής περσόνα του Πρίγκιπα. Το ξεχωριστό τριαντάφυλλο του Πρίγκιπα μετατρέπεται στο κάτοπτρο της Anima-«της γυναικείας προσωποποίησης» του αεροπόρου-ονειροπόλου.

Η πορεία ιπτάμενης «πλεύσης» προς την Γη των ανθρώπων λειτουργεί ως ένα αρχέτυπο της μητέρας σε μια anima εκδοχή της ιστορίας, ενώ ο «μικρός ήρωας» ενσαρκώνει τον Εαυτό, «κάτι δηλαδή ταυτόχρονα νεαρό και μεγάλο», το οποίο «εμφανίζεται στα όνειρα κρίσιμες στιγμές στη ζωή των ονειροπόλων». Ο μικρός Πρίγκιπας σε μια απέλπιδα προσπάθεια να θωρακίσει τον μαγικό του ρόδο από πιθανό κρυολόγημα «σκεπάζει» το πολύτιμο τριαντάφυλλο, όπως το συνειδητό «καλύπτει» την anima ως αλεξικέραυνο απέναντι στη φθοροποιό φύση του ανθρώπου.

«Πίστευα πως ήμουν πλούσιος επειδή είχα ένα μοναδικό σ’ όλο τον κόσμο λουλούδι, ενώ δεν είχα παρά ένα συνηθισμένο τριαντάφυλλο. Αυτό και τα τρία μου ηφαίστεια που μου φτάνουν μέχρι τα γόνατα και που από αυτά το ένα, ίσως, είναι σβησμένο για πάντα, το δίχως άλλο δεν με κάνουν μεγάλο πρίγκιπα… Και, ξαπλωμένος πάνω στο χορτάρι, έκλαψε».

Τα γιουγκιανά αρχέτυπα-οι γενικευμένες εικόνες του συλλογικού ασυνείδητου, εμφανίζονται με τις τέσσερεις θεμελιώδεις όψεις τους (Σκιά, Animus ή Anima, Εαυτός) ζωτικές για την  διαδικασία εξατομίκευσης, την κατάκτηση της ατομικής πλήρωσης-ψυχικής υγείας. Ίσως τελικά η αντανάκλαση της σκιάς του Πρίγκιπα στον «αστερισμό» των κατοίκων σε άλλους πλανήτες σε άμεση συνάρτηση με την απόρριψη της προσωπικής του anima στην όψη ενός κόκκινου ρόδου να έγειρε την τελική του εξαφάνιση, την έκπτωση του από την επιτυχή τροχιά προς την εξατομίκευση.

Η ψυχική συστολή και διαστολή του «μικρού ταξιδευτή»-Εαυτού μέσα από την «γνωριμία» με όλες τις υφέρπουσες σκιές του ένα δρομολόγιο από την αφετηρία του Εγώ στον τελικό τερματισμό του Εμείς ως μια μεγαλοπρεπή ελεγεία προς την κυριαρχία της ανιδιοτέλειας στην αγάπη,  της θαλπωρής στην φροντίδα, της πολλαπλότητας στο μοίρασμα. Ο πόλεμος που μαίνεται αβυσσαλέα στον ανθρώπινο κόσμο των «grande annales» ανάμεσα στα συλλογικά και ατομικά οράματα θυμίζει κάτι από την αέναη μάχη των διαβρωτικών ενστίκτων του Θανάτου-του «μαύρου βασιλιά» που κατατρώγει ολοκληρωτικά τον κόσμο-με τα δημιουργικά ένστικτα του φωτογόνου Έρωτα-φτερόποδου Πρίγκιπα.

– Ξέρεις… όταν είναι κανείς έτσι λυπημένος, του αρέσουν τα ηλιοβασιλέματα…
– Τη μέρα που τα είδες σαραντατρείς φορές ήσουνα, λοιπόν, τόσο πολύ λυπημένος;
Μα ο μικρός πρίγκιπας δεν απάντησε.

Σε μια στιγμή απόλυτης ανθρωπιστικής αλλοτρίωσης στο πεδίο άκριτων ροπών του ανθρώπου προς τον πιθηκισμό «ξεσκεπάζεται» η γύμνια της απόλυτης μοναξιάς μέσα στο ανώνυμο πλήθος. Ο μικρόκοσμος του ανθρώπου φαντάζει ως μια παντοτινή φυλακή, ένα νέα είδος επικίνδυνης αιχμαλωσίας. Κάθε ξεχωριστή οντότητα και ένας από τους διαφορετικούς σταθμούς-πλανήτες στο μονοπάτι του μικρού οδοιπόρου προς την συμφιλίωση με τον ατομικό όλον.

Ο μοναχικός βασιλιάς ωσάν μια δυσάρεστη αντανάκλαση της διψασμένης διαστροφικής φύσης του ανθρώπου για κοινωνική εξύψωση-εξουσία με δέλεαρ υπουργεία επιχειρεί να κρατήσει τον μικρό Πρίγκιπα κοντά του, ενώ η απληστία του επιχειρηματία βάζει χαλινάρια.. στα πεντακόσια εκατομμύρια αστέρια που του ανήκουν τουλάχιστον στα χαρτιά για να τα «καταθέσει» στην τράπεζα.

«Όταν βρεις ένα διαμάντι που δεν είναι κανενός, είναι δικό σου. Όταν βρεις ένα νησί που δεν ανήκει σε κανέναν, είναι δικό σου. Αν έχεις πρώτος μια ιδέα, που δεν την είχε κανείς άλλος, είναι δική σου. Και εγώ κατέχω τα αστέρια γιατί κανείς πριν από μένα δε σκέφτηκε να είναι δικά του».

Η αδιασάλευτη αφοσίωση του γεωγράφου που χάνεται στην επιστήμη του λαμβάνει όρια προσωπικά συμβολίζοντας τον πολυμερισμό της επιστήμης ή αλλιώς τον πολυμερισμό της ανθρώπινης ύπαρξης. Μέσα σε αυτή την δυσωδία του ανθρώπινου πολιτισμού που βρίσκεται σε κατάσταση πλήρους σήψης, ο Εξυπερύ μας προτρέπει να «εξημερώσουμε» τις ενδότερες, ζωώδεις τάσεις μας συνάπτοντας στέρεους δεσμούς.

«Για μένα» εκμυστηρεύεται η αλεπού «δεν είσαι τίποτα περισσότερο από ένα μικρό αγόρι που είναι σαν χιλιάδες άλλα μικρά αγόρια. Και δεν σε χρειάζομαι. Και εσύ από την πλευρά σας, δεν χρειάζομαι εμένα. Για σένα δεν είμαι τίποτα περισσότερο από μια αλεπού όπως εκατό χιλιάδες άλλες αλεπούδες. Αλλά αν με εξημερώσεις, τότε θα χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον. Για μένα θα είσαι μοναδικός σε όλο τον κόσμο. Για σένα, θα είμαι μοναδικός σε όλο τον κόσμο … τα μόνα πράγματα που μαθαίνεις να αγαπάς είναι τα πράγματα που εξημερώσεις».

Η παραίνεση της αλεπούς για «εξημέρωση» ως υπενθύμιση της ανάγκης για μοίρασμα της αγάπης και την εδραίωση στέρεων, αλληλοωφελούμενων σχέσεων συντελεί στην αποκάλυψη ενός βιβλικού μυστικού. «Και τώρα εδώ είναι το μυστικό μου, ένα πολύ απλό μυστικό: Μόνο με την καρδιά μπορεί κανείς να δει σωστά. αυτό που είναι απαραίτητο είναι αόρατο… Τα πιο όμορφα πράγματα στον κόσμο δεν μπορούν να φανούν ούτε να αγγίζονται, γίνονται αισθητά με την καρδιά». Οι ευαίσθητες κεραίες του ανθρώπου σαρώνουν τον κόσμο με τις αόρατες ακτίνες της καρδιάς για να εντοπίσουν τα πραγματικά όμορφα «πράγματα» στον κόσμο. Ίσως τελικά δεν πρόκειται για απτά αντικείμενα, αλλά για τις άυλες ιδέες, αισθήσεις, συναισθήματα έγκλειστα στο ψυχικό σεντούκι μας που γεμίζουν τα μάτια, κυρτώνουν τα χαμόγελα, «γιατρεύουν» το βαθύ ανθρώπινο άλγος αγγίζοντας τα πλήκτρα του ανθρώπινου ψυχισμού.

Ποιά όμως τα κινητήρια ψυχολογικά συμπλέγματα που έδωσαν «σάρκα και οστά» στο πιο καθάριο «φανταστικό» παιδί της παγκόσμιας λογοτεχνίας;

Ο γενεσιουργός κινητήριος μηχανισμός της «μαγικής πένας» του Εξυπερύ, τα δύο είδη της χρονοτοπικής παλινδρόμησης ή επαναγωγής του πατέρα της ψυχολογίας, Φρούντ. Κάθε φορά που καλείται να προσπελάσει πιθανούς κινδύνους-απειλές της ζωής, όπως την «ανυδρία» της πολεμοχαρούς δίψας του κόσμου του ή συνθήκες που βρέθηκε μια αναπνοή μακριά από τον θάνατο, ανέτρεξε στην «illo tempore aurea»- τη χρυσή παιδική εποχή της φιλοξενίας του στο σπίτι της θείας του στο Saint Maurice de Rémens ή στο La Môle, τόπο κατοικίας της γιαγιάς του.

Η τοπική παλινδρόμηση του συγγραφέα στην κακοτράχαλη «λιβυκή» έρημο όπου καταποντίστηκε από μια ισχυρή αμμοθύελλα με το πρώτο αεροπλάνο του για να περισωθεί συμπωματικά από βεδουίνους μετατρέπεται στο προσωπικό καταφύγιο του Εξυπερύ σε μια ανάγκη ενδοσκοπικής εξερεύνησης. Η σκιά του Θανάτου καιροφυλακτεί σε κάθε σκηνή της αλληγορικής ιστορίας του Γάλλου μέσω της επανεμφάνισής του στην τελική «πτώση» του Πρίγκιπα αλλά και κατά την γνωριμία του με τις φιλήδονες διαθέσεις των «grande annales».

Η ενστικτώδης ορμή προς τον Θάνατο ακροβολίζεται από την ζωτική δυναμική του Έρωτα που φωλιάζει στον φίλιο δεσμό αεροπόρου-Πρίγκιπα καθώς και το πρώτο φτερούγισμα για το πολύτιμο τριαντάφυλλο, την απεικόνιση του συζυγικού δεσμού ή την πρώτη μορφή αγαπητικής σχέσης με την ζωοδότρα μητέρα-γη.

Στην πραγματικότητα, κάθε αναγνώστης είναι, καθώς διαβάζει, αναγνώστης του ίδιου του του εαυτού.

Μαρσέλ Προυστ, Γάλλος συγγραφέας

Ο ουτοπικός πλανήτης του αλληγορικού Εξυπερύ διασχίζοντας τα όρια των χωροχρονικών στρωμάτων μετατρέπεται στη χώρα του ποτέ των χαμένων παιδιών, ένα ασφαλές καταφύγιο για κάθε κατατρεγμένο εαυτό. Ο μικρός Πρίγκιπας μας προσκαλεί να «κόψουμε τον ομφάλιο λώρο» με την αδηφάγο φιλόδοξη φύση του ανθρώπου για να προφυλάξουμε από την κακοκαιρία των καιρών το μικρό κατακόκκινο ρόδο μας. Ένας μικρός «αντάρτης» που κινεί με τους χρησμούς των φίλων του, των άστρων για το υπερπλανητικό ταξίδι του σε μια πρωτοφανή αποίκηση αγάπης.

Ο μικρός Πρίγκιπας μετατρέπεται στον νομοθέτη της αγάπης που «εξημερώνει» τον Θάνατο, συνομιλεί με τα φυτά, κατακτά την αιωνιότητα και τυφλώνει με το «κοντάρι» της φαντασίας τον Κύκλωπα. Ο μικρός Πρίγκιπας πολλές δεκαετίες αργότερα μιλά στις 300 γλώσσες των ενηλίκων για να κηρύξει το νέο «αλφάβητο» της αγάπης. Ίσως ο επαναστάτης με τα σταχένια μαλλιά να γίνεται ο πρώτος ευρετής του ανθρωπισμού, ο πρώτος “βομβιστής” αγάπης για να πληγώσει με βελούδινα θραύσματα τον γήινο μας μικρόκοσμο. Ένας μικρός εξωγήινος Πρίγκιπας αγνώστου ηλικίας, ονόματος και ταυτότητας εξακολουθεί να “φυλάει” τις χαμένες Θερμοπύλες περιπεσόντος κόσμου.. Και..

..αν τύχει να περάσετε από ‘κει, πολύ παρακαλώ σας, μη βιαστείτε, περιμένετε λίγο, ακριβώς
κάτω απ’ τ’ αστέρι! Αν τότε ένα παιδί έρθει κοντά σας, αν γελάει, αν έχει κατάξανθα
χρυσά μαλλιά, αν δεν απαντάει όταν του κάνετε ερωτήσεις, θα μαντέψετε με σιγουριά
ποιος είναι. Τότε φανείτε ευγενικοί! Μην μ’ αφήσετε στην τόση μου θλίψη: γράψτε μου
γρήγορα πως ξαναγύρισε…

 

Πηγές:

1. Ο μικρός πρίγκιπας μπροστά στον ανθρώπινο πολιτισμό, ανακτήθηκε από www.eranistis.net, τελευταία πρόσβαση στις 15.04.2021
2. “Ο Μικρός Πρίγκιπας αφήνεται στην αγκαλιά της ψυχολογίας” της Αλεξίας Κωνσταντίνου, ανακτήθηκε από www.alitestoumikrokosmou.wordpress.gr, τελευταία πρόσβαση στις 15.04.2021
3. Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ: Η ζωή και το έργο του «Μικρού Πρίγκηπα», ανακτήθηκε από www.enallaktikidrasi.com, τελευταία πρόσβαση στις 15.04.2021
4. Κάρλ Γιούνγκ – Τα αρχέτυπα, η καταγωγή της ανθρώπινης σκέψης (συλλογικό ασυνείδητο), ανακτήθηκε από www.psychologramma.wordpress.com, τελευταία πρόσβαση στις 15.04.2021
5. Sara Setayesh, A Jungian Interpretation of The Little Prince, ανακτήθηκε από www.researchgate.net, τελευταία πρόσβαση στις 15.04.2021