Σύμφωνα με έρευνες το 3% του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει από κάποια ψυχαναγκαστική συμπεριφορά. Οι άνθρωποι που παρουσιάζουν μια ψυχαναγκαστική συμπεριφορά συνήθως επιμένουν στην ανυπόφορη επανάληψη κάποιων τελετουργιών. Μήπως είσαι από τους ανθρώπους που δεν μπορεί να βλέπει το πατάκι έξω από το σπίτι στραβό; Μήπως τσεκάρεις συνεχώς αν έκλεισες τον θερμοσίφωνα πριν φύγεις από το σπίτι και μετά ξανά γυρνάς να δεις αν τον έσβησες; Αυτές είναι κάποιες από τις πιο συχνές ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές που συναντάμε, αν δεν τις έχουμε εμείς ίσως θα έχουμε ένα φίλο που έχει τέτοια συμπεριφορά.
Ας εξηγήσουμε με πολύ απλά λόγια τι είναι η ψυχαναγκαστική συμπεριφορά:
Είναι μια πράξη που το άτομο νιώθει εξαναγκασμένο να την κάνει αλλιώς το σκέφτεται συνέχεια και μπορεί να βιώσει άγχος αν δεν υποκύψει στον εξαναγκασμό αυτόν. Προσοχή! Δεν είναι μια απλή συνήθεια που την κάνεις αυτόματα, γιατί στη συνήθεια πλέον δεν σκεφτόμαστε απλώς πράττουμε χωρίς να μπούμε στην διαδικασία της σκέψης π.χ. πλύσιμο δοντιών. Ο ψυχαναγκασμός έχει σχέση με την αποφυγή δυσάρεστων αποτελεσμάτων. Οι ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές είναι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές. Ουσιαστικά το άγχος για μια δυσάρεστη συνέπεια μετατρέπεται σε σκέψη.
Ας δούμε όμως τις πιο συχνές ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές που εκδηλώνονται στην καθημερινότητα μας:
Εμμονή με την καθαριότητα
Με λίγα λόγια οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτή την ψυχαναγκαστική συμπεριφορά πλένουν συνέχεια τα χέρια τους. Χρησιμοποιούν συνέχεια μαντηλάκια καθαρισμού. Κάνουν πολλές φορές την ημέρα μπάνιο. Δεν ακουμπάνε ποτέ τα χέρια τους στα καθίσματα ή στις μπάρες των μέσω μαζικής μεταφοράς και αν αναγκαστούν θα προσπαθήσουν να αποφύγουν την άμεση επαφή με τα χέρια.
Ο φόβος ότι έκανες κάτι λάθος
Είναι ψυχαναγκαστική συμπεριφορά στην οποία φοβάσαι πώς ξέχασες να κάνεις κάτι ή αν το έκανες το έκανες λάθος. Πρέπει να ελέγξεις ξανά και ξανά αν το έκανες σωστά. Πολύ απλά παραδείγματα ψυχαναγκαστικής συμπεριφοράς είναι όταν π.χ. φεύγεις από το σπίτι και κοιτάς αν έκλεισες τον θερμοσίφωνα πολλές φορές, βγαίνεις από το σπίτι και ξανά γυρνάς να δεις αν τον έκλεισες. Κοιτάς επανειλημμένα αν πήρες μαζί σου τα κλειδιά του σπιτιού ή του αυτοκινήτου. Η επανάληψη αυτή μπορεί να γίνει και πάνω από 8-9 φορές.
Εμμονή με τη συμμετρία
Η συγκεκριμένη ψυχαναγκαστική συμπεριφορά ονομάζεται ιδεοληψία της συμμετρίας. Όλα πρέπει να είναι στη σειρά τακτοποιημένα. Μάλλον πρέπει να είναι σε συγκεκριμένη θέση. Επίσης έχουν την τάση να νιώθουν την ίδια ανάγκη και για άλλους χώρους εκτός από το σπίτι και το χώρο εργασίας ενός ατόμου. Μπορεί για παράδειγμα να δουν το πατάκι του σπιτιού ενός φιλικού προσώπου και να θέλουν να το διορθώσουν. Αν δεν το κάνουν το άτομο βιώνει έντονο άγχος.
Φόβος για κακοτυχία
Αυτή η ψυχαναγκαστική συμπεριφορά υπάρχει όταν ένα άτομο φοβάται πολύ την κακοτυχία. Συνδέει πρόσωπα και πράξεις με κακούς οιωνούς. Το άτομο μπορεί να φτάσει να μην μπορεί να λειτουργήσει κανονικά στην καθημερινότητα του. Για παράδειγμα, αν δω μαύρη γάτα είναι γρουσουζιά. Αν φορέσω αυτή την μπλούζα στη συνέντευξη δε θα με πάρουν στη δουλεία. Αν μου πέσει το αλάτι κάτι κακό θα συμβεί κτλ. Το άτομο με την συγκεκριμένη ψυχαναγκαστική συμπεριφορά μπορεί να φτάσει να βλέπει καθημερινά ¨κακούς οιωνούς¨.
Σίγουρα όλοι έχουμε κάποιες από αυτές τις συνήθειες, όπως για παράδειγμα να είναι ο χώρος μας τακτοποιημένος, ώστε να είναι καθαρός και λειτουργικός. Ή να κοιτάξουμε παραπάνω από μία φορές εάν κλείσαμε τις ηλεκτρικές συσκευές του σπιτιού πριν βγούμε από αυτό. Όμως η ψυχαναγκαστική συμπεριφορά ξεπερνάει αυτήν την κατάσταση.
Μπορούμε να προσπαθήσουμε να μειώσουμε την κατάσταση προσπαθώντας να μειώσουμε π.χ. την επανάληψη μια πράξης. Έτσι, βιώνουμε στη συνέχεια μια κατάσταση άγχους, την οποία όμως προσπαθούμε να την ελέγξουμε με την απασχόληση του εγκεφάλου μας με ευχάριστες δραστηριότητες. Ένας άνθρωπος φυσικά μπορεί να ξεπεράσει την ψυχαναγκαστική συμπεριφορά ζητώντας την βοήθεια ειδικού.
Πηγές:
• https://www.in.gr
• https://www.onmed.gr/ygeia-psyhikh
• https://www.vita.gr
• Καρούση Μ. https://belikeyou.gr
