Πολλοί είναι αυτοί οι οποίοι κατά καιρούς έχουν προσπαθήσει να ορίσουν τα όνειρα. Ο κόσμος των ονείρων αποτελούσε πάντα ένα μυστήριο, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν αφενός να τα εξηγήσουν και αφετέρου να ξεδιαλύνουν τη σημασία τους. Οι ορισμοί που έχουν αποδοθεί είναι πολυάριθμοι στην προσπάθεια εξήγησης αυτού του ιδιόμορφου αλλά απόλυτα φυσιολογικού φαινομένου. Η ψυχανάλυση και διάσημοι εκπρόσωποί της ερευνούν τα όνειρα και την προέλευση τους με αμείωτο ενδιαφέρον. Σκοπός τους κρίνεται το να εξάγουν ένα διαφωτιστικό συμπέρασμα σχετικά με το τι συμβαίνει όταν ονειρευόμαστε, αλλά και τι σημαίνει αυτό για την ψυχική μας υγεία.
Τι είναι όμως τα όνειρα;
Στην πραγματικότητα τα όνειρα αποτελούν εικόνες και μορφήματα του ασυνειδήτου του κάθε ανθρώπου, τα οποία είτε έχουν στοιχεία της φυσικής πραγματικότητας είτε είναι εντελώς αλλόκοτα. Πιο αναλυτικά, στην καθημερινότητά μας δεχόμαστε άμεση ή έμμεση λογοκρισία, εάν εκφράσουμε τις βαθύτερες σκέψεις ή ανησυχίες μας. Το γεγονός αυτό μας αποτρέπει από το να τις πραγματοποιήσουμε. Το ασυνείδητο βρίσκει τρόπο να τις “ζωντανέψει” μέσω των ονείρων στην φάση REM του ύπνου. Υπάρχουν όνειρα στα οποία μπορούμε να ασκήσουμε “έλεγχο”, συνειδητοποιώντας πως όντως ονειρευόμαστε, και άλλα τα οποία απλά τα βιώνουμε.
Λόγω των ιδιαίτερων διαφορετικών και έντονων συναισθημάτων που προκαλούν, τα όνειρα έχουν συνδεθεί με το μέλλον. Η εξήγηση τους, δηλαδή, σύμφωνα με κάποιους, αποτελεί “προμήνυμα” του τι θα συμβεί. Πολλοί είναι αυτοί που ύστερα από τη θέαση ενός ονείρου σπεύδουν να αναζητήσουν την ερμηνεία του στον Ονειροκρίτη. Βέβαια, κάτι τέτοιο δεν κρίνεται επιστημονικά τεκμηριωμένο και μάλλον αποτελεί μία ακόμη λαϊκή δοξασία.
Ποια είναι η στάση της ψυχανάλυσης σχετικά με τα όνειρα;
Ο πατέρας την ψυχανάλυσης, Sigmund Freud ερεύνησε διεξοδικά τα όνειρα αλλά και τη σύνδεση τους με την ψυχή του ανθρώπου. Αρνήθηκε τη θεώρηση πως τα όνειρα αποτελούν τυχαίες αναπαραστάσεις χωρίς κανένα νόημα. Αντίθετα, υποστήριξε πως είναι παράγωγα του ασυνείδητού μας, χαρακτηρίζοντας τα ως τον “βασιλικό δρόμο” που θα μας οδηγήσει στην εξερεύνηση των βαθύτερων σκέψεων του ανθρώπου.
Σύμφωνα πάντα με τον Freud, το μυαλό αποτελείται από τρία τμήματα (ΠροΕγώ ή Εκείνο, Εγώ, ΥπερΕγώ). Οι ενδότερες σκέψεις και τα ένστικτα του ατόμου συγκεντρώνονται στο ΠροΕγώ και καταστέλλονται από το ΥπερΕγώ με στόχο να μη βλάψουν την ψυχική υγεία του ατόμου, εάν κριθούν ενοχλητικά. Όμως, το ασυνείδητο μας καταφέρνει να “δραπετεύσει” και να μας διαφωτίσει σχετικά με το τι σκεφτόμαστε ενδόμυχα. Πώς το κάνει αυτό; Με τη βοήθεια των ονείρων.
Όσον αφορά στην ερμηνεία των ονείρων, Ο Freud υποστήριξε πως όλα τα όνειρα διαθέτουν κάποια σημασία και αναπαριστούν κάποια εικόνα με ουσία. Πέρα από τα όνειρα με προφανή εξήγηση, τα οποία αναπαριστούν κάτι οικείο σε εμάς, υπάρχουν και αυτά που χρήζουν ανάλυσης. Με διάφορες μεθόδους κατάφερε να εξάγει ιδιαίτερα χρήσιμα συμπεράσματα για την ψυχική κατάσταση των ασθενών του ακόμα και σε περιπτώσεις που τα όνειρα αναπαριστούσαν κάτι εντελώς ανεξήγητο ή παράλογο.
Από τις απαρχές της ανθρωπότητας, η εξερεύνηση της ψυχής ασκούσε ιδιαίτερη γοητεία, αλλά και προκαλούσε ιδιαίτερο φόβο. Τα όνειρα αποτελούν ένα “μικρό παραθυράκι” από το οποίο μπορούμε να ανακαλύψουμε απόκρυφες πλευρές του εαυτού μας. Η ψυχανάλυση μπορεί να βοηθήσει σε αυτή την αναζήτηση και μέσω της ερμηνείας των ονείρων να ρίξει φως σε πτυχές που ούτε οι ίδιοι δε γνωρίζαμε πως κρύβουμε.
