Η φήμη της πολιτικής είναι πολύ κακή και σε μεγάλο βαθμό ευθύνονται και οι πολιτικοί για την κατάσταση αυτή. Κι όμως, ο καθένας υποθέτει ότι είναι κατακριτέοι, με αποτέλεσμα πάντα να υποθέτει το χειρότερο. Τι ισχύει όμως πραγματικά;
Θεσπίζει ο πολιτικός μία κακή πολιτική; Είναι ένα απεχθές πρόσωπο. Αλλάζει γνώμη και το αντιστρέφει; Είναι αδύναμος και δεν μπορεί να ηγηθεί. Οι πολιτικοί υπόσχονται βελτιώσεις (περικοπή φόρων, αύξηση των δαπανών); Είναι προφανώς ψέματα. Υπόσχονται να κάνουν κάτι αντιλαϊκό (αύξηση των φόρων, μείωση των δαπανών); Είναι σίγουρο ότι θα συμβεί.
Οι μάζες δεν διψούν για αλήθεια. Όποιος μπορεί να τις προμηθεύσει με ψευδαισθήσεις γίνεται εύκολα ο κυρίαρχός τους. Όποιος προσπαθήσει να τις διαλύσει γίνεται εύκολα θύμα τους. Gustave Le Bon
Πολλοί πολιτικοί έχουν γίνει πολιτικοί μόνο και μόνο για τον εαυτό τους, όμως υπάρχουν σίγουρα πολλοί που πραγματικά θέλουν το καλύτερο.
Έτσι, επισήμως, δεν είναι όλοι οι πολιτικοί ανόητοι. Όμως πολλοί είναι. Οι ΗΠΑ φαίνονται ιδιαίτερα να έχουν πληγεί από τέτοιους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα George Bush που ήταν Πρόεδρος των ΗΠΑ για 8 χρόνια, ένας άνθρωπος που είχε ένα πυρηνικό οπλοστάσιο στην κατοχή του. Παρόμοιες περιπτώσεις μπορεί να βρει κανείς σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας). Υπάρχουν και εκείνοι που είναι ικανοί και έξυπνοι, όμως υιοθετούν ένα ύφος χαζού και άμυαλου στις τοποθετήσεις και συμπεριφορές τους. Αυτή η υποκρισία, ίσως ενισχύει την υπόθεση ότι ένα έξυπνο άτομο πρέπει να διεκδικήσει το χαρακτηρισμό «ανόητος» για να μπορέσει να επιτύχει πολιτικά.
Λογικά, θα θέλατε να κυβερνά τη χώρα ένα έξυπνο άτομο που καταλαβαίνει ποια είναι η καλύτερη προσέγγιση και μέθοδοι για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Δυστυχώς δεν είναι έτσι. Οι άνθρωποι φαίνεται να έλκονται από δηλώσεις ατόμων αμφίβολων διανοητικών ικανοτήτων. Ιδεολογικοί, πολιτιστικοί, κοινωνικοί, ιστορικοί, οικονομικοί και άλλοι παράγοντες φαίνεται να εμπλέκονται. Ωστόσο υπάρχουν και κάποιες γνωστές ψυχολογικές διεργασίες που συμβάλουν σε αυτό το φαινόμενο.
- Η αυτοπεποίθηση εμπνέει αυτοπεποίθηση
Οι άνθρωποι που έχουν αυτοπεποίθηση είναι πιο πειστικοί. Οι περισσότερες μελέτες το υποστηρίζουν μέσω ενός δικαστικού παραδείγματος: μια κατάθεση που αποπνέει σιγουριά είναι πιο πειστική στους ενόρκους από μία νευρική ή διστακτική κατάθεση. Είναι ένα φαινόμενο που οι πωλητές και οι κτηματομεσίτες έχουν αξιοποιήσει εδώ και δεκαετίες. Και οι πολιτικοί σαφώς το γνωρίζουν. Ο πολιτικός που δεν εμφανίζεται ως βέβαιος για αυτό που κάνει, καταστρέφεται (μεταφορικά).
Ωστόσο, το σύνδρομο Dunning-Kruger αποκαλύπτει ότι οι λιγότερο ευφυείς άνθρωποι έχουν συνήθως απίστευτη αυτοπεποίθηση. Οι πιο έξυπνοι , αντίθετα, δεν έχουν. Η αυτό-αξιολόγηση είναι μία χρήσιμη δεξιότητα, αλλά απαιτεί νοημοσύνη. Αν δεν έχετε αυτή τη δεξιότητα, δε θεωρείτε τον εαυτό σας προβληματικό, γιατί τεχνικά δεν έχετε τη νοητική δυνατότητα να το πράξετε. Παρόλα αυτά μελέτες έχουν δείξει ότι όταν ένα πρόσωπο με αυτοπεποίθηση λέει ψέματα, τότε θεωρείται πολύ λιγότερο αξιόπιστο από ένα πρόσωπο χωρίς σιγουριά. Αυτό μπορεί να εξηγήσει την αρνητική εικόνα της πολιτικής, η οποία είναι κυρίως μια σειρά από άτομα με αυτοπεποίθηση που υπόσχονται μεγάλα πράγματα και αποτυγχάνουν. Αυτού του είδους τα γεγονότα αποθαρρύνουν τους ανθρώπους.
- Η πολιτική είναι περίπλοκη
Η αποτελεσματική κυβέρνηση μιας χώρας δεκάδων εκατομμύριων, οι οποίοι έχουν διαφορετικές ανάγκες και απαιτήσεις, είναι μια περίπλοκη εργασία. Υπάρχουν τόσες μεταβλητές που πρέπει να ληφθούν υπόψη που, δυστυχώς, είναι αδύνατο να συμπυκνωθούν σε μία στρατηγική. Οπότε αυτό που έρχεται στο προσκήνιο περισσότερο είναι η προσωπικότητα που έχει αναλάβει αυτό το ρόλο.
Μελέτες δείχνουν ότι πολλοί άνθρωποι επιδεικνύουν έναν προσανατολισμό προς το στόχο, «διάθεση προς ανάπτυξη ή επίδειξη ικανότητας για την επίτευξη μίας κατάστασης». Η αίσθηση ότι οι άνθρωποι επηρεάζουν κάτι ενεργά (π.χ. τις εκλογές) είναι ισχυρό κίνητρο για τη συμμετοχή. Ωστόσο, αν κάποιοι πολιτικοί ξεκινήσουν μιλώντας με περίπλοκους όρους, αυτό πρόκειται να αποξενώσει όσους δεν τους κατανοούν. Έτσι, αν ένα πρόσωπο με αυτοπεποίθηση λέει ότι υπάρχει μια απλή λύση ή υπόσχεται να εξαφανίσει το πολύπλοκο ζήτημα, θα εμφανιστεί περισσότερο ελκυστικός.
Οι μεγάλοι πολιτικοί ακούν πριν από τους άλλους το μακρινό χλιμίντρισμα των αλόγων της ιστορίας. Otto von Bismarck
Γενικότερα οι άνθρωποι ξοδεύουν περισσότερο χρόνο και προσπάθεια επικεντρωμένοι σε κάτι τετριμμένο που καταλαβαίνουν, παρά σε κάτι περίπλοκο που δεν το καταλαβαίνουν. Το πρώτο προσφέρειν περισσότερες δυνατότητες για συμβολή και επιρροή. Και οι άνθρωποι αγαπούν τα ασήμαντα πράγματα. Επομένως, οι λιγότερο ευφυείς άνθρωποι που συμπυκνώνουν τα μεγάλα ζητήματα σε σύντομα (αλλά ανακριβή) τμήματα, έχουν περισσότερες πιθανότητες να νικήσουν.
- Στους ανθρώπους αρέσει να ταυτίζονται με κάποιον
Μία από τις συχνο-αναφερόμενες ιδιότητες του George Bush ήταν ότι οι άνθρωποι θεωρούσαν ότι θα μπορούσαν να «πιουν μια μπύρα μαζί του». Έτσι, θεωρούσαν ότι θα μπορούσαν να σχετιστούν με αυτόν. Αντίθετα, ο ελιτισμός είναι μία αρνητική ιδιότητα. Η ιδέα ότι αυτοί που ηγούνται τη χώρα βρίσκονται έξω από τις νόρμες της κοινωνίας είναι ανησυχητικό για πολλούς, εξ ου και οι συνεχείς προσπάθειες από τους πολιτικούς να «ταιριάξουν» με τους πολίτες.
