Ο ανθρώπινος εγκέφαλος χωρίζεται σε δύο ημισφαίρια. Το αριστερό ημισφαίριο είναι υπεύθυνο για τη γλώσσα και τη λογική σκέψη, ενώ το δεξί για τη χωρική αντίληψη και το συναίσθημα. Παρ’ όλον τον διαχωρισμό, για την εκτέλεση οποιασδήποτε λειτουργίας (π.χ. γραφή) τα δύο ημισφαίρια συνεργάζονται και δεν λειτουργούν μεμονωμένα (Pinel, 2009. Martin, 2006).
Ας επικεντρωθούμε όμως τώρα στο δεξί ημισφαίριο και την αίσθηση του χιούμορ. Το χιούμορ και το γέλιο είναι αναμφίβολα βασικά συστατικά της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Τα φαινόμενα αυτά έχουν απασχολήσει διάφορες επιστήμες: τη θεολογία, την ανθρωπολογία, την ψυχολογία και τη νευρολογία. O μηχανισμός του χιούμορ είναι πράγματι περίπλοκος. Είναι γνωστό πως, όταν οι άνθρωποι γελούν, ο καρδιακός ρυθμός, η μυϊκή ένταση, η ταχύτητα αναπνοής και η αγωγιμότητα του δέρματος αυξάνονται (Martin, 2006).
Όταν το δεξί ημισφαίριο έχει υποστεί βλάβη, τότε ο μηχανισμός του γέλιου δυσλειτουργεί. Ο ασθενής μπορεί να γελάσει ξαφνικά σε συνθήκες που είναι ακατάλληλες ή μπορεί να γελάει υπερβολικά. Επίσης, οι ασθενείς αυτοί τείνουν να αντιλαμβάνονται ως αστείες συνθήκες που δεν είναι. Σε μια μελέτη άτομα που είχαν υποστεί βλάβη στο δεξί ημισφαίριο κατέτασσαν ως χιουμοριστικά θέματα που δεν είχαν χιουμοριστικό περιεχόμενο. Φαίνεται λοιπόν πως η βλάβη στο δεξί ημισφαίριο συνδέεται με εξασθένηση της ικανότητας εκτίμησης του χιούμορ (Martin, 2006. Wild, 2003).
Ωστόσο, το δεξί ημισφαίριο δεν είναι από μόνο του υπεύθυνο για το χιούμορ και το γέλιο. Το παθολογικό γέλιο, όπως για παράδειγμα το να γελά κανείς σε ακατάλληλες συνθήκες ή ασταμάτητα χωρίς να μπορεί να το ελέγξει, ενδέχεται να οφείλεται και σε δυσλειτουργία του συστήματος ντοπαμίνης και σεροτονίνης. Άτομα με σχιζοφρένεια ή μανία (διπολική διαταραχή) μπορούν να εκδηλώσουν παθολογικό γέλιο. Μπορείς επίσης να εμφανιστεί σε ασθενείς με εγκεφαλικό ή επιληψία. Η υπόθεση αυτή βασίζεται στο εύρημα πως οι αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης, που χορηγούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης και άλλων ψυχικών διαταραχών, μπορούν να μειώσουν το παθολογικό γέλιο (Martin, 2006).
Συμπεραίνουμε λοιπόν πως το δεξί ημισφαίριο λαμβάνει έναν σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του χιούμορ, αν και ο τομέας αυτός της έρευνας χρήζει επέκτασης, προκειμένου να κατανοηθεί καλύτερα η νευροανατομική βάση του χιούμορ. Τα συστήματα των νευροδιαβιβαστών σεροτονίνης και ντοπαμίνης στον εγκέφαλο παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο στο γέλιο και η δυσλειτουργία τους, όπως η βλάβη στο δεξί ημισφαίριο, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα.
Βιβλιογραφία:
Wild B. (2003). Neural correlates of laughter and humor. Brain, 126(10), 2121-2138.
Martin, G. N. (2006). ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: Εγκέφαλος και συμπεριφορά. Αθήνα: Ίων/εκδόσεις έλλην, 2011.
Pinel, J.P.J. (2009). ΒΙΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Αθήνα: Ίων/εκδόσεις έλλην, 2011.
