Προμνησία: H σωσίας μιας στιγμής

13 Μαρτίου 2022
πηγή εικόνας: pinterest.com

 

Οι στατιστικές δείχνουν πως οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουμε κάποιες φορές στη ζωή μας φαινόμενα προμνησίας. Η προμνησία είναι η απόδοση στη γλώσσα μας του πασίγνωστου όρου «deja vu», που κατά κυριολεξία σημαίνει «ήδη ιδωμένο».
Κάθε τέτοια εμπειρία δίνει αυτόματα την αίσθηση ότι η συγκεκριμένη αισθητηριακή ή ψυχική ενέργεια είναι σωσίας μιας ήδη βιωμένης κατάστασης.

Η ΠΑΡΑΔΟΞΟΤΗΤΑ

Τη στιγμή που συμβαίνει, υπάρχει η αίσθηση ότι επαναλαμβάνεται μια σκηνή, όπως την ζήσαμε σε παρελθόντα χρόνο. Δεν συνδέεται με μιαν αμέσως προηγούμενη ή αμέσως επόμενη εικόνα, συναίσθημα ή αισθητηριακό ερέθισμα. Μοιάζει να μας κατακλύζει αστραπιαία, σαν να ταξίδεψε μια αίσθηση μόνη της. Σαν απόλυτη αντιγραφή της στο στιγμιαίο παρόν. Κανείς δεν θυμάται πότε βιώθηκε η αρχική στιγμή. Αισθανόμαστε, απλά, πως συμβαίνει κάτι παράδοξο!

Η ΜΝΗΜΗ

Η ανθρώπινη μνήμη είναι ένας πολύπλοκος μηχανισμός που εγκαθιστά, φυλάσσει και προωθεί αισθητηριακές ή συναισθηματικές εμπειρίες μας. Είναι ένας εγκεφαλικός μηχανισμός που καταγράφει μεμονωμένα ή διαρκή ερεθίσματα. Συνειδητά τη στιγμή της καταγραφής, ή ασυνείδητα με την έννοια μιας αυτοματοποιημένης εγγραφής.

ΕΙΔΗ

Advertising

Advertisements
Ad 14

Η προμνησία είναι περισσότερο γνωστή σαν deja vu, αλλά υπάρχει και ως deja vecu, senti και visite: έχουμε ήδη ζήσει, αισθανθεί, επισκεφθεί. Στην βιβλιογραφία αναγράφεται  και σαν paramnesia (παραμνησία), ονομασία όμως που αντιστοιχεί σε ψευδείς αναμνήσεις. Στον αντίποδα του Deja vu, υπάρχει το Jamais vu, το «ουδέποτε ιδωμένο. Μια ισχυρή αίσθηση ότι δεν αναγνωρίζουμε πρόσωπα ή καταστάσεις που έχουμε γνωρίσει ή βιώσει.

ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

Ο Φρόυντ απέδωσε το φαινόμενο σε ανάσυρση απωθημένων εικόνων και εμπειριών. Η άποψή του ενσωμάτωσε με τον καιρό και τον όρο deja reve . Τα όνειρα, δηλαδή, που σε ξεχωριστές υπνικές καταστάσεις θεωρούμε ότι έχουμε  ξαναδεί. Η νευροφυσιολογία αρχικά υπέθεσε ότι η προμνησία προκαλείται από ένα οπτικό σφάλμα. Μια ετεροχρονισμένη οπτική αντίληψη μεταξύ των οφθαλμών. Η σχετική άποψη καταρρίφθηκε, όταν παρατηρήθηκαν προμνησίες και σε τυφλά άτομα.
Ομάδες επιστημόνων υποστήριξαν ότι η προμνησία προκύπτει 
 από ένα λειτουργικό σφάλμα στους μηχανισμούς της μνήμης. Εξαιτίας του διαρρέουν πληροφορίες μεταξύ μακροπρόθεσμης και βραχυπρόθεσμης μνήμης.

Καθώς οι παρατηρήσεις και οι καταγραφές περιστατικών μελετήθηκαν με πιο σύγχρονη ματιά, ψυχίατροι και νευροφυσιολόγοι τείνουν να υιοθετούν την θεωρία πως η προμνησία συνδέεται με ανακλήσεις μνήμης από το υποσυνείδητό μας .

Εμπειρίες και μνήμες όλων των ειδών εκταμιεύονται και οδηγούνται αυτόματα στην επιφάνεια, όταν ένα εξωτερικό ερέθισμα ταυτοποιείται ως ήδη βιωμένο. Εσωτερικές παραστάσεις που μοιάζουν ως προς ένα σημαντικό στοιχείο της παρούσας στιγμής, ανακαλούνται αυτόματα. Σύμφωνα μάλιστα με την «Θεωρία του ολογράμματος»και οι οπτικές αναπαραστάσεις είναι τρισδιάστατες.
Οι εγκεφαλικές περιοχές  της μνήμης περιέχουν πληθώρα εγγραφών που σημειώθηκαν και απολύτως ασυνείδητα. Όσο η προσοχή μας ήταν αποσπασμένη σε ένα ερέθισμα, ο εγκέφαλός μας κατέγραφε τα πάντα τριγύρω. Επαναβίωση κάποιου ή κάποιων από τα ασυνειδήτως καταγεγραμμένα, πιθανότατα δίνει την λανθασμένη εντύπωση της απόλυτης ταύτισης παρελθόντος και παρόντος.

Advertising

ΤΕΛΟΣ

Καθώς  ένα deja vu είναι εξαιρετικά δύσκολο να συμπέσει χρονικά με επιστημονικό πείραμα, άνθρωποι από πολλούς χώρους προσπάθησαν να το προσεγγίσουν θεωρητικά. Εύκολα υιοθετήθηκαν και εξηγήσεις για προηγούμενες ζωές, έξωπλανητικές  εμπειρίες, ή ιδιαίτερες ικανότητες. Υπάρχουν άνθρωποι που βιώνουν προμνησία, πιστεύοντας ότι ταυτόχρονα έχουν την δυνατότητα να προβλέψουν την εξέλιξή ενός γεγονότος. Deja vu παρατηρείται πιο συχνά σε νέους ανθρώπους, σε άτομα που ταξιδεύουν συχνά και προσωπικότητες με ανήσυχο πνεύμα και ανεπτυγμένη φαντασία.

Όπως ακόμη παραδέρνουμε ανάμεσα σε πιθανές εξηγήσεις, από όπου κι αν τις αναζητούμε, οι «σωσίες» στιγμών κάνουν την εμφάνισή τους σε πολλούς από εμάς. Μας καθηλώνουν μέσα στην ιδιαίτερη χρονοκάψουλά τους, σαν ένας ομφάλιος λώρος που νομίζουμε ότι συνδέει το παρελθόν με το παρόν μιας μοναδικής στιγμής.

 

Περισσότερα από τη στήλη: Ψυχολογία

Ψυχολογία

Κρυφά ένστικτα πίσω από τα επαγγέλματα

Τι μπορεί να αποκαλύπτει το επάγγελμα που διάλεξες για την προσωπικότητά σου; Πίσω από τα…

Ψυχολογία

Το «Σύνδρομο Σεπτεμβρίου»: Τι είναι, Αίτια και Πρακτικές Λύσεις

Το Σύνδρομο Σεπτεμβρίου είναι ένα φαινόμενο που πολλοί βιώνουν μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, με πτώση…

Ψυχολογία

Ζώντας με το… Σύνδρομο του απατεώνα….

Παρά τις ικανότητες και τις επιτυχίες, πολλά άτομα κουβαλούν μια μόνιμη αμφιβολία για τον εαυτό…

Ψυχολογία

Διαταραχές προσωπικότητας: Πώς επηρεάζουν τις σχέσεις και την καθημερινή ζωή

Οι διαταραχές προσωπικότητας αποτελούν ένα από τα πιο σύνθετα και συχνά παρεξηγημένα πεδία της κλινικής…

Ψυχολογία

Η καλοκαιρινή παγίδα

  Το δίπολου του καλοκαιριού Οι καλοκαιρινοί μήνες παραδοσιακά χαρακτηρίζουν μία περίοδο απελευθέρωσης στην ελληνική…

Ψυχολογία

Έρωτας και Επιβίωση… με έναν Ναρκισσιστή

Ο έρωτας έχει τη δύναμη να μας απογειώνει. Να μας κάνει να νιώθουμε ότι βρήκαμε…

Ψυχολογία

Παιδοκεντρική οικογένεια και το φαινόμενο του «παιδιού δυνάστη»

Σε αυτό το άρθρο, θα παρουσιάσω την παιδοκεντρική οικογένεια και το φαινόμενο «του παιδιού δυνάστη». Θα…