Ιδιόμορφα μοτίβα γεωμετρικών σχημάτων κεντημένα σε ζωηρούς χρωματισμούς ισορροπούν πάνω σε ψηλοτάκουνα κόκκινα γοβάκια που αφήνουν ένα άρωμα.. γυναικείας αυτοπεποίθησης στο πέρασμά τους. Λίγο παραπέρα ένα σενιαρισμένο καφετί γιλέκο αχνοφαίνεται κάτω από ένα «γυαλιστερό» βαθυγάλανο σακάκι σε ήσυχους χρωματικούς κυματισμούς συνοδεύοντας βιαστικά σχεδόν καλοζυγισμένα βήματα ενός κατά γενική ομολογία σοβαρού ανδρός. Ο άνθρωπος του 21ου αιώνα ένα κινούμενο ρούχο. Ένα ρούχο που πασχίζει να αποκαλύψει την ταυτότητα του μέσα από καλοραμμένα γαζιά, τολμηρούς συνδυασμούς, μονότονα πατρόν στο κυνήγι της σύγχρονης μόδας. Προσωπικότητες που κεντώνται σε «πολυφωνικά» ρούχα, «ξεγυμνώνουν» τα ενδόμυχα ψυχολογικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων που τα φορούν. Ο απόγονος του homo sapiens-μια σύγχρονη μαριονέτα που σκέφτεται σε χρώματα, σχέδια και μοτίβα.
«Είσαι ό,τι φοράς»
H διαμόρφωση της αυτό-έννοιας γίνεται σύνθημα-σημαία για την ψυχολογία της μόδας, έναν λιλιπούτιο κλάδο ο οποίος σφυγμομετρά τις κινητήριες δυνάμεις. Δυνάμεις που προκαλούν αλλαγές στη βιομηχανία ειδών ένδυσης.
Η Dawnn Karen, σύμβουλος, θεραπευτής και εκπαιδευτής στο Fashion Institute of Technology ή αλλιώς μια εκκολαπτόμενη «ψυχολόγος μόδας» τον περασμένο Φεβρουάριο κατέφθασε σε επίδειξη μόδας μέσα σε ένα μαύρο σακάκι με κάπα. «Με κάνει να νιώθω σαν υπερήρωα», δήλωσε για να συμπληρώσει «Είναι αυτή η αίσθηση ελέγχου.» Η 29χρονη Karen επιμένοντας σε μια σχέση εξάρτησης ανάμεσα στην ενδυμασία και τη ψυχολογική στάση έθεσε στο “ενδυματολογικό ζύγι” τις ψυχολογικές ροπές που λαγχάνουν πίσω από τη συλλογή στο σόου Ostertag. Μεταξένια ροζ μπλούζα ως δείκτης συναισθηματικής χαράς αλλά και ασημένια φόρμα που αποπνέει μια χαλαρότητα αισθημάτων τα κυριότερα συστατικά της συλλογής που την κατατάσσουν σε ένα «προοδευτικά συντηρητικό ενδυματολογικό κάδρο.»
Πώς ορίζεται η ψυχολογία της μόδας;
Ποιες οι βασικές ετικέτες στο ψυχολογικό εγχειρίδιο μόδας;
Είμαστε φύσει θηρευτές της μόδας;
Ποια τα βασικά ψυχολογικά λήμματα στο μοντέρνο λεξικό της;
Σύμφωνα με την Karen η ψυχολογία της μόδας ορίζεται ως η «μελέτη και θεραπεία του πώς το χρώμα, η εικόνα, το στυλ και η ομορφιά επηρεάζει την ανθρώπινη συμπεριφορά, αντιμετωπίζοντας παράλληλα τους πολιτιστικούς κανόνες και τις πολιτισμικές ευαισθησίες».
Η ακαδημαϊκή πορεία της Karen με αντικείμενο μελέτης τη ψυχολογία μόδας στο Κέντρο Συνεχιζόμενων και Επαγγελματικών Σπουδών του FIT αλλά και η διαδικτυακή της παρουσία στο Ινστιτούτο Ψυχολογίας Μόδας την χρίζει ως πρωτοπόρο στο «Fashion Psychology Field». Συγχρόνως στο πλαίσιο του προσφερόμενου μαθήματος από το Πανεπιστήμιο του Ντελαγουέρ «Κοινωνικές Ψυχολογικές πτυχές της ένδυσης», το μαθητικό ακροατήριο του Jaehee Jung καλείται να αποκρυπτογραφήσει τους κώδικες που ξεκλειδώνουν την ψυχολογία πίσω από την καταναλωτική συμπεριφορά. «Μιλάμε για αντιλήψεις και πρότυπα ελκυστικότητας», επεσήμανε ο Jung. “Από πού προέρχονται και πώς τα χρησιμοποιούμε για να κρίνουμε άλλους”.
Τα κυριότερα επιστημονικά ευρήματα που φιλοξενούνται στο βιβλίο Mind What You Wear: The Psychology of Fashion παρέχουν ενδιαφέροντα στοιχεία για “ασυναίσθητα” παιχνίδια της ψυχολογίας μας. Τα επίπεδα άγχους αυξομειώνονται ανάλογα με τη στάση μας απέναντι σε ένα ρούχο, ενώ η καλή αίσθηση γούστου στα ρούχα κερδίζει την προσοχή ενός άνδρα. Τείνουμε να διατηρούμε απόσταση ασφαλείας από ενδεχόμενα παλιομοδίτες ανθρώπους, τη στιγμή που η πλειονότητα των γυναικών χρησιμοποιεί λιγότερα από τα μισά ρούχα της γκαρνταρόμπας της. Το κόκκινο χρώμα “αναγκάζει” τον άνδρα σε πλήρη υποταγή αυξάνοντας σημαντικά τις αποδόσεις για ενδεχόμενη πρόσκληση σε ραντεβού.
Ψυχολόγοι της μόδας
Οι “μετρ” ενός ταχύτατα αναπτυσσόμενου επιστημονικού κλάδου της ψυχολογίας της μόδας με αφετηρία τις ΗΠΑ, παραινούν τους πελάτες τους σε ιδιαίτερες στυλιστικές επιλογές που αφήνουν το προσωπικό τους αποτύπωμα. Παράλληλα συνεισφέρουν στην επιλογή των ιδανικών στολών εργασίας ή αλλιώς της ποθητής “βιτρίνας” για λογαριασμό διαφόρων εταιρειών. “Μπορεί να κάνει τον άνθρωπο ο οποίος στέκεται απέναντι από τον υπάλληλο που το φορά να νιώσει πιο χαλαρός, πιο ικανοποιημένος, ακόμα και πιο έτοιμος να προχωρήσει σε αγορές” τονίζει η Dawnn Karen.
«Εάν η βιομηχανία της μόδας επρόκειτο να συνεργαστεί με ψυχολόγους που κατανοούν την ανθρώπινη συμπεριφορά», δήλωσε η κάτοχος διδακτορικού τίτλου στη γνωστική νευροεπιστήμη Carolyn Mair, «θα μπορούσαν να εφαρμόσουν επιστημονικά βασισμένα προγράμματα αλλαγής συμπεριφοράς» για να επηρεάσουν τις προτιμήσεις των καταναλωτών.
Όμως ποια είναι τα βασικά ψυχολογικά μοντέλα της μόδας;
Η πρωτογενής αναζήτηση της μοναδικότητας σε άμεση συνάρτηση με την ανάγκη ελεύθερης έκφρασης της δημιουργικότητας αλλά και η ανάγκη προσωπικής δήλωσης ενθαρρύνουν τους ανθρώπους στο συνεχές κυνήγι του μοντέρνου. Ορισμένες επιστημονικές μελέτες αναδεικνύουν την «μετατόπιση ερωτογενών ζωνών» ως το κλειδί στην αντανάκλαση των διαφόρων κοινωνικών ροπών. Η σημαντότητα της επιτυχημένης τεκνοποίησης κατά τον 14ο και 15ο αιώνα καθρεφτίζεται στην τάση των γυναικών της εποχής να περιτυλίγουν την κοιλιά τους με ύφασμα.
«Τις περισσότερες φορές μπαίνουμε στην ντουλάπα μας και λέμε,« θα φορέσω αυτό το χρώμα ». Αλλά δεν είμαστε συντονισμένοι με το πώς αισθανόμαστε. ” σημείωσε η Karen. Η κριτική αξιολόγηση άλλωστε της χρήσης των ρούχων από τους πελάτες της είτε ως συναισθηματικό δεκανίκι είτε ως εργαλείο αυτοπεποίθησης βρίσκεται στην καρδιά της συμβουλευτικής της μεθόδου.
«Τα ρούχα δεν σημαίνουν τίποτα μέχρι κάποιος να τα φορέσει».
Marc Jacobs
Οι κατευθυντήριες γραμμές που διατρέχουν τις ενδυματολογικές μας επιλογές ένα εγχειρίδιο με πολύτιμες “οδηγίες χρήσης” της ψυχολογίας μας. Άλλωστε λίγα μόνο κλάσματα δευτερολέπτου αρκούν για τη “μηχανή” του εγκεφάλου μας να εξάγει ασφαλή αυτοματοποιημένα συμπεράσματα περί της προσωπικότητας ενός ανθρώπου. Στάση σώματος, ζευγάρωμα ρούχων και αξεσουάρ και κόμμωση τα πάλαι ποτέ βασικά πιόνια της ψυχολογικής σκακιέρας-οι απόλυτοι ρυθμιστές της πρώτης εντύπωσης.
Ένα κομμάτι ύφασμα της Αρχαίας Ελλάδας με άκρως λειτουργικές προεκτάσεις μετατρέπεται σε μια πανοπλία στον αγώνα της καθημερινότητας, ο ιδανικός μεταφραστής του βαθύτερου εαυτού. Από τα εμβληματικά γυαλιά του Χάρι Πότερ στο μαγικό κόσμο της J.K. Rowilng μέχρι τα πληθωρικά κοσμήματα της Κλεοπάτρας αλλά και τις πλουραλιστικές κομμώσεις της Αναγέννησης, η χορογραφία των στιλιστικών λεπτομερειών πρωταγωνιστών και κομπάρσων «απασχόλησε» τη συγγραφική πένα των δημιουργών τους. Οικονομική επιφάνεια, εξουσία, επιρροή αλλά και κοινωνική κατάταξη οι βασικές κλωστές που ράβουν τα ενδύματά μας. Ενώ παράλληλα ερμηνεύουν το ψυχολογικό μας γλωσσάριο.
«Η μόδα είναι κομμάτι της καθημερινότητας και αλλάζει όλη την ώρα, με όλα τα γεγονότα .
Μπορείς ακόμα και να διακρίνεις το ξέσπασμα μίας επανάστασης μέσα από τα ρούχα. Μπορείς να δεις και να νιώσεις τα πάντα μέσα από τα ρούχα».
Diana Vreeland
Πηγές:
- Ψυχολογία της Μόδας: Πώς τα ρούχα μας αποκαλύπτουν την προσωπικότητά μας, ανακτήθηκε από madamefigaro.gr(τελευταία πρόσβαση στις 21/10/2020)
- The dress doctor is in, ανακτήθηκε από nytimes.com(τελευταία πρόσβαση στις 21/10/2020)
- Fashion Psychology: What your choice in clothes say about you, ανακτήθηκε από scienceofpeople.com(τελευταία πρόσβαση στις 21/10/2020)
