Η Σκοτεινή Τριάδα της προσωπικότητας και ο Έρωτας

H Σκοτεινή Τριάδα

H Σκοτεινή Τριάδα της προσωπικότητας έχει προσελκύσει μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον. Αναφέρεται σε τρία χαρακτηριστικά προσωπικότητας που αντανακλούν μια τάση άμεσης ικανοποίησης των προσωπικών στόχων και επιθυμιών (Jonason & Kavanagh, 2010). Οι άνθρωποι με τα χαρακτηριστικά αυτά μπορεί να αποσκοπούν στην κοινωνική βλάβη, να χαρακτηρίζονται από συναισθηματική ψυχρότητα, διπροσωπία και επιθετικότητα (Paulhus & Williams, 2002). Πιο συγκεκριμένα, η Σκοτεινή Τριάδα περιλαμβάνει:

1. τον (υποκλινικό) ναρκισσισμό: Αίσθηση μεγαλομανίας μαζί με μία τάση για επίδειξη και εκμετάλλευση των άλλων

2. τον Μακιαβελισμό: Μια χειριστική μορφή προσωπικότητας με έλλειψη συναισθημάτων

3. την (υποκλινική) ψυχοπάθεια: Προσωπικότητα με τάση για εκμετάλλευση των άλλων και απουσία ενσυναίσθησης. Στο επίπεδο της συμπεριφοράς η ψυχοπάθεια έχει ως βασικό στοιχείο την αντικοινωνικότητα (Dahmen-Wassenberg et al., 2016).

Επισημαίνουμε ότι κανένα από αυτά τα τρία χαρακτηριστικά δεν αναφέρεται σε ψυχική διαταραχή. Τα άτομα αυτά εξακολουθούν να έχουν καλά επίπεδα λειτουργικότητας στην καθημερινή τους ζωή. Δεν προκαλεί, επομένως, εντύπωση το γεγονός ότι η Σκοτεινή Τριάδα της προσωπικότητας έχει μελετηθεί εκτενώς στον γενικό πληθυσμό.

Οι Jonason και Kavanagh (2010) διεξήγαγαν μια ενδιαφέρουσα μελέτη, στην οποία εξέτασαν τη σχέση ανάμεσα στον έρωτα και τη Σκοτεινή Τριάδα. Στις ερωτικές σχέσεις υπάρχουν 6 διαφορετικές προσεγγίσεις που το άτομο μπορεί να υιοθετήσει. Αυτές έχουν προσδιοριστεί ερευνητικά μέσα από ειδικά σχεδιασμένα ερωτηματολόγια. Ανάλογα με το στυλ του έρωτα που υιοθετεί το άτομο, υπάρχουν και διαφορετικές επιπτώσεις στη σχέση του, όπως είναι τα επίπεδα ευχαρίστησης που βιώνονται από αυτήν (Jonason & Kavanagh, 2010).

Τα 6 στυλ του έρωτα 

Υψηλό σκορ σε δηλώσεις όπως «ο σύντροφός μου κι εγώ έχουμε τη σωστή χημεία μεταξύ μας» δηλώνει ένα ερωτικό στυλ (eros), ενώ υψηλό σκορ σε δηλώσεις τύπου «μου αρέσει να παίζω με διαφορετικούς συντρόφους» υποδηλώνει ένα game-playing στυλ στον έρωτα (ludus). Επιπλέον, υπάρχει το πρακτικό στυλ (pragma) που αντανακλάται σε δηλώσεις όπως «θα επιλέξω ένα σύντροφο με βάση το πώς αυτός/η βοηθά την καριέρα μου». Το διαρκές στυλ έρωτα φανερώνεται μέσα από τη συγκέντρωση υψηλής βαθμολογίας σε δηλώσεις του τύπου «οι πιο ευχάριστες ερωτικές μου σχέσεις έχουν προκύψει από καλές φιλίες», ενώ το ανιδιοτελές στυλ (agape) προκύπτει από υψηλό σκορ σε δηλώσεις όπως «θα άντεχα τα πάντα για τον έρωτά μου». Τέλος, έχουμε το μανιακό στυλ έρωτα (mania) που φαίνεται από δηλώσεις όπως «όταν ο σύντροφός μου δεν μου δίνει σημασία, νιώθω να αρρωσταίνω».(Jonason & Kavanagh, 2010).*

Τα στυλ του έρωτα και η Σκοτεινή Τριάδα 

Σε παλιότερες έρευνες η Σκοτεινή Τριάδα έχει συσχετιστεί με σεξουαλικές, σύντομης διάρκειας, σχέσεις, οι οποίες προκύπτουν κυρίως από την εξωτερική ελκυστικότητα του/της συντρόφου. Η Σκοτεινή Τριάδα, επίσης, έχει συνδεθεί με συναισθηματικές δυσκολίες κατά τη διάρκεια της σχέσης. Η ζεστασιά και η ανιδιοτέλεια στον έρωτα δεν σχετίζονται με αυτούς τους τύπους προσωπικότητας (Jonason & Kavanagh, 2010).

Σε συμφωνία με τα παραπάνω, οι ερευνητές βρήκαν ότι η Σκοτεινή Τριάδα χαρακτηρίζεται από ένα α) game-playing και β) πρακτικό στυλ έρωτα. Το πρώτο στυλ ίσως βοηθά τα άτομα αυτά να κρατούν τους συντρόφους τους σε απόσταση, ώστε να μπορούν να διατηρήσουν μια ερωτική ζωή που κυριαρχείται από σύντομες σχέσεις. Το πρακτικό στυλ, από την άλλη, ίσως αντανακλά την περιορισμένη ενσυναίσθηση (και γενικότερα συναισθηματικό κόσμο) που χαρακτηρίζει τα άτομα της Σκοτεινής Τριάδας. Οι άνθρωποι αυτοί, εν ολίγοις, επιλέγουν συχνά συντρόφους ανάλογα με την χρησιμότητά τους.

Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουν και οι ίδιοι οι ερευνητές είναι πως η Σκοτεινή Τριάδα της προσωπικότητας χαρακτηρίζεται από ένα «παγωμένο», χωρίς συναισθήματα, και επιφανειακό στυλ αγάπης. Δεδομένου, ωστόσο, του αντικοινωνικού και χειριστικού χαρακτήρα της Σκοτεινής Τριάδας αυτό μάλλον δεν προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση.

Βιβλιογραφία:

Κύρια:

Jonason, P. K., & Kavanagh, P. (2010). The dark side of love: Love styles and the Dark Triad. Personality and Individual Differences, 49, 606–610. doi:10.1016/j.paid.2010.05.030

Δευτερεύουσα:

Dahmen-Wassenberg, P., Kämmerle, M., Unterrainer, M. F., & Fink, A. (2016). The relation between different facets of creativity and the dark side of personality. Creativity research journal, 28,(1), 60–66. doi:10.1080/10400419.2016.1125267

Paulhus, D. L. & Williams, K. M. (2002). The Dark Triad of personality: Narcissism, Machiavellianism, and psychopathy. Journal of Research in Personality, 36, 556–563. doi: 10.1016/S0092-6566(02)00505-6

*Οι ξενόγλωσσοι όροι για τα στυλ του έρωτα, με τη σειρά που παρουσιάστηκαν στο κείμενο, είναι:

1. The erotic style (eros)
2. The game-playing love style (ludus)
3. The pragmatic love style (pragma)
4. The enduring love style
5. The selfless love style (agape)
6. The manic love style (mania)