Μοιάζει απλό να αντιληφθεί κανείς, πότε εστιάζει προσεκτικά σε ένα αντικείμενο, μια σκέψη, ένα συναίσθημα. Όταν όμως αναρωτηθούμε, ποιων πραγμάτων έχουμε επίγνωση τη συγκεκριμένη στιγμή, αντιλαμβανόμαστε ότι έχουμε επικεντρωθεί σε ένα κομμάτι της ζωής μας κάθε φορά.
Η επαφή μας δεν εκτείνεται στο όλον, αλλά είναι επαφή με αυτό που ζούμε στο εκάστοτε παρόν.
Η άποψή μας για το τι είναι συνειδητότητα, ανταποκρίνεται βασικά σε συγκεκριμένο χώρο, χρόνο και αντικείμενο. Είναι απομακρυσμένη από το μεγάλο μέρος του πλάνου που αποτελεί το υπόλοιπο συναισθηματικό ή ρεαλιστικό μας περιβάλλον.
Την ώρα που διαβάζω ένα βιβλίο, δεν έχω ταυτόχρονη συνειδητότητα της αναπνοής μου ή δεν προσέχω, τί μου λέει κάποιος δίπλα μου. Δεν συμμετέχω την ίδια στιγμή σε διαφορετικά επίπεδα και εμπειρίες.
ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑ
Στην πραγματικότητα βιώνοντας εμπειρίες αποκτούμε ταυτόχρονα ένα είδος γνώσης των συστατικών και της σημασίας τους. Η προέλευση και η φύση των «γνώσεων» αυτών αναφέρονται στην επιστήμη της ψυχολογίας ως qualia, θα λέγαμε ως… ποιότητες. Η παρατήρηση, η αντίληψη και επομένως η κατανόηση όσων μας συμβαίνουν και μας επηρεάζουν-τη στιγμή που συμβαίνουν- είναι συνειδητότητα.
ΘΕΩΡΙΕΣ
Στον επιστημονικό κόσμο, αναπτύχθηκε η άποψη πως αποτελεί εγκεφαλική λειτουργία. Μια, ας πούμε, νευρωνική διαδρομή, ένας εγκεφαλικός μηχανισμός που εξασφαλίζει την ανάλυση ατομικής εμπειρίας. Εξελίσσεται μέσα μας και όχι στο περιβάλλον, η εμπειρία αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της και είναι ξεχωριστή για τον καθένα μας. Επομένως δεν την αναζητούμε σαν φαινόμενο του εξωτερικού κόσμου.
Στον αντίποδα και από μια διαφορετική προσέγγιση, υποστηρίζεται ότι πρόκειται για μια φυσική δύναμη του σύμπαντος, όπως πχ η βαρύτητα και δεν εδράζεται στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Υπήρχε πάντα με αφετηρία την δημιουργία του πλανήτη και πορεύεται μαζί του.
Θρησκείες και θεωρητικά ρεύματα την τοποθετούν στην σφαίρα του ψυχικού κόσμου, σε μια συνεχή όμως αλληλεπίδραση με βιωμένα και αντιληπτά στοιχεία. Πάντα ως εργαλείο και προαπαιτούμενο αυτογνωσίας.
ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΓΝΩΣΗ
Η συνειδητότητα σχετίζεται απόλυτα με την επίγνωση. Δεν αρκεί να αναγνωρίζει κανείς τα στοιχεία ενός συναισθήματος ή κάποιου γεγονότος, αν δεν συνδέσει αυτή την αντίληψη με τον εαυτό του και το συγκεκριμένο παρόν: Ναι, αισθάνομαι χαρά για κάτι, αλλά έχω επίγνωση της χαράς μου, σημαίνει ότι την συνδέω με συγκεκριμένη εμπειρία και συγκεκριμένο χρόνο.
Η επίγνωση εξασφαλίζει συνειδητότητα δεδομένου ότι δεν περιορίζεται από το διαμορφωμένο «Εγώ» μας. Αντίθετα, είναι μια κατάσταση πέρα από τη γνώση, ή την εμπειρία μας. «Χρησιμοποιεί» σαν εφαλτήριο κομμάτια βιωμένων συναισθημάτων ή γεγονότων, ωστόσο τη στιγμή που αποκτάται είναι ένα επίπεδο κενό, άχρονο και άπειρο. Γεννιέται τη στιγμή που αποκτούμε σαφή αντίληψή της, υπάρχει αβίαστα και αποκαλύπτεται: Φοβάμαι, σημαίνει πως βιώνω εμπειρία φόβου. Αποκτώ επίγνωση του φόβου μου, σημαίνει ότι αναγνωρίζω ως φόβο το συναίσθημά μου. Κατηγοριοποιώ αυτό που αισθάνομαι και αναγνωρίζω ακριβώς τα χαρακτηριστικά, τις ιδιότητες και τις συνέπειές του.
ΣΗΜΑΣΙΑ
Ούτε τις ίδιες εμπειρίες έχουμε, ούτε τις ζούμε με τον ίδιο τρόπο. Καθώς επικεντρωνόμαστε σε αυτό που βιώνουμε κάθε φορά, έχουμε πλήρη αντίληψη της ποιότητας και της ταυτότητάς του. Απομακρυνόμαστε από την συναισθηματική φόρτιση ή το άγχος που μας προκαλεί. Με ένα συνδυασμό συνετής αποστασιοποίησης και μείωσης της έντασης βελτιώνουμε την ίδια μας τη ζωή. Αφήνουμε χώρο ελεύθερο από πίεση, ώστε να σχεδιάσουμε εκεί πιο αποτελεσματικά και κυρίως συνειδητά το κάθε βήμα μας.
