Η Ταύτιση είναι μια ψυχολογική διαδικασία με την οποία το άτομο αφομοιώνει ορισμένη ιδιότητα, χαρακτηριστικό ή προσόν άλλου προσώπου. Η αφομοιωτική διαδικασία καταλήγει σε μεταβολή του προσώπου, ώστε να συμφωνεί απολύτως με το πρότυπο που επιλέχθηκε.
O ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ
Ο μηχανισμός ταύτισης είναι αρχαϊκός και εξασφαλίζει την ύπαρξη του νέου ανθρώπου. Το βρέφος δεν μπορεί να εξατομικευθεί σε σχέση με την μητέρα-τροφό-φροντίδα.
Στις πρώτες φάσεις της ζωής ο εσωτερικός κόσμος μας είναι αδόμητος, ένα αδιαφοροποίητο «ΕΚΕΙΝΟ», προσανατολισμένο στην ικανοποίηση ενστικτωδών αναγκών. Αργότερα, επιτρέπουμε στις επενδύσεις που επιτεύχθηκαν από την συνεχή επίδραση του εξωτερικού κόσμου να εισβάλλουν μέσα μας. Έτσι χτίζουμε το «ΕΓΩ» μας, προσθέτοντας και αντιδιαστέλλοντας !
Το παιδί αρχίζει να δημιουργεί σχέσεις με τους άλλους. Τις οργανώνει με μια φυγόκεντρη διαδικασία. Έτσι οριοθετεί πλέον τον προσωπικό εσωτερικό του κόσμο σε σχέση και αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του .
Οι συνδέσεις των ατόμων με τις γονεϊκές φιγούρες-πρότυπα δημιουργούν τις πρώτες ταυτίσεις. Με χαρακτηριστικά γνωρίσματα είτε της μητέρας, είτε του πατέρα ή και των δύο. Αργότερα το εξωτερικό ψυχοδυναμικό περιβάλλον εμπλουτίζεται με νέες σχέσεις. Ο εσωτερικός κόσμος τείνει να υιοθετεί, ως δικά του στοιχεία, συμπεριφορές και γνωρίσματα που αναγνωρίζει ως επιθυμητά.
ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ-ΠΡΟΤΥΠΑ
Η προσωπική ταυτοποίηση είναι η αντίληψη για όλα τα χαρακτηριστικά που διαχωρίζουν το άτομο από τους άλλους. Η ικανότητα να κατανοεί και να διατηρεί την ιστορία του προσωπικού του «ΕΓΩ».
Στην διαδικασία της ταυτοποίησης εμπλέκεται και ο μηχανισμός της αναγνώρισης. Σύμφωνα με τον Φρόιντ, εκφράζει την συνοδή ανάγκη των ανθρώπων να υιοθετήσουν τη δύναμη και τα χαρακτηριστικά σημαντικών γι αυτούς προσώπων. Ένα είδος, δηλαδή, ενσωμάτωσης μέρους του άλλου .
Η ταύτιση εξυπηρετεί την επιδίωξη να αποκτηθούν ιδιότητες ανακλαστικές μιας άλλης ταυτότητας . Αυτή αντιπροσωπεύει είτε θετικά, είτε αρνητικά αλλά πάντως σημαντικά για το άτομο στοιχεία.
Τα πρότυπα αποτελούν εκμαγεία από τα οποία ο καθένας μας αντλεί μορφολογικά και ψυχικά χαρακτηριστικά του εξωτερικού κόσμου. Ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες μας επιλέγουμε συγκεκριμένες μορφές ή ιδιότητες άλλων. Η ταύτιση τις μετατρέπει σε κομμάτια της δικής μας προσωπικότητας.
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Η Ταύτιση είναι πρωτίστως επιλεκτική διαδικασία. Το υποκείμενο διαλέγει τα στοιχεία που θα ενσωματώσει στο «ΕΓΩ» του.
Στην εξέλιξή του ο μηχανισμός ταύτισης είναι μεταλλακτικός. Κοντολογίς, το άτομο αφομοιώνει, ώστε οι επιλογές ομοίωσης να ταιριάξουν δομικά στον εσωτερικό του κόσμο. Το «ΕΓΩ» διαπλάθεται κατά το πρότυπο που επέλεξε.
ΟΛΙΚΗ ΤΑΥΤΙΣΗ
Το πασίγνωστο κινηματογραφικό μοτίβο με τον ψυχωσικό τύπο, ντυμένο Ναπολέοντα, αναπαριστά κατά απλοϊκό, αλλά ενδεικτικό τρόπο την ολική Ταύτιση!
Ολόκληρη η προσωπικότητα του προτύπου αφομοιώνεται κατά παρέκκλιση του φυσιολογικού.
Εκδιώκει τα προσωπικά στοιχεία ενός αδόμητου ψυχισμού και καθοδηγεί προς μία ολοκληρωτική κατάληψη. Το άτομο έχει κυριολεκτικά και απολύτως απορροφηθεί από την περσόνα που επέλεξε, χάνοντας κάθε σύνδεση με τον εαυτό του.
EΝΑΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Οι ταυτίσεις, στο στάδιο της διαμόρφωσης των δομών κάθε προσωπικότητας, φαίνεται να αποτελούν ένα εργαλείο επιλογής από τον εξωτερικό κόσμο. Οι επιλογές ανταποκρίνονται στην πανανθρώπινη ανάγκη για «λατρευτικά» πρότυπα. Σιγά σιγά μεταλλάσονται σε ό,τι δημιουργεί κομμάτι του αξιακού χάρτη καθενός μας.
Προφανώς το βέλτιστο είναι η συνειδητότητα της εργαλειοποίησης, ώστε η αφομοίωση να μην αποβεί μια φυλακή. Η ωριμότητα είναι προσβασιμότερη, όταν οι ταυτίσεις μας καταστούν «υιοθεσίες» με αναγνώριση και χωρίς λατρευτικό χαρακτήρα!
