Τελειομανία είναι ένας τύπος προσωπικότητας που αφορά την επίδοση. Δεν είναι πρωτογενής διαταραχή από μόνη της, αλλά μπορεί να θεωρηθεί ένδειξη μιας Ψυχαναγκαστικής Διαταραχής. Ωστόσο δεν είναι μιας υγιής συμπεριφορά. Η τελειομανία δημιουργεί πολλά προβλήματα στη ψυχική και σωματική υγεία, αλλά ακόμη και σε σχέσεις (επαγγελματικές, οικογενειακές, φιλικές κτλ.).

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι τελειομανείς είναι πιο αγχώδεις και είναι λιγότερο αποδοτικοί σε εργασίες που έχουν αναλάβει να φέρουν εις πέρας. Έχουν έντονο το συναίσθημα της αποτυχίας και σε συνδυασμό με τους δύσκολους στόχους που θέτουν, αποτυγχάνουν. Επίσης αντιμετωπίζουν δυσκολία στο να δουν την θετική όψη των γεγονότων. Είναι μια ζωή με ένα ασταμάτητο αγώνα για επιτυχίες.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

• Θέτει πολύ συγκεκριμένους κανόνες για το πως πρέπει να γίνουν τα πράγματα. Εάν δε γίνουν σύμφωνα με αυτούς τους κανόνες το άτομο τα απορρίπτει.
• Δεν δέχεται να κάνει λάθη. Μόλις εντοπίσει κάποιο το διορθώνει.
• Ο τρόπος σκέψης του είναι ” Όλα ή τίποτα”. Σε ότι κάνει στη ζωή του πρέπει να είναι όλα τέλεια αλλιώς δεν κάνει τίποτα.
• Ασκεί έντονη κριτική στον εαυτό του.
• Κατηγορεί τον εαυτό του και νιώθει μεγάλη απογοήτευση όταν δεν τα καταφέρνει.
• Η επιτυχία δεν αρκεί ποτέ. Παρόλο που μπορεί να πετυχαίνει ένα δύσκολο στόχο, στη συνέχεια στοχεύει σε κάτι άλλο μεγαλύτερης δυσκολίας.
• Καταναλώνει μεγάλο χρόνο στη προσπάθεια του να κάνει “ το τέλειο“. Θυσιάζει τη προσωπική του ζωή, την οικογένεια του, τον ύπνο και τη σωματική υγεία για να φτάσει στη τελειότητα.
• Βλέπει συνέχεια λάθη. Όσο και να είναι ολοκληρωμένο ένα επίτευγμά του, πάντα βρίσκει κάτι λάθος.

ΘΕΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Ωστόσο είναι σημαντικό να τονιστεί πως το να είναι κάποιος τελειομανής δεν έχει μόνο αρνητικές επιπτώσεις. Συνήθως, οι άνθρωποι που ανήκουν σε αυτή τη κατηγορία είναι:

• Κινητοποιημένοι.
• Δίνουν αξία στην ομάδα τους.
• Βρίσκουν λάθη που άλλοι δεν εντοπίζουν- χάρη στην υψηλή ικανότητά τους να παρατηρούν λεπτομέρειες.
• Θέλουν να προσπαθούν για βελτίωση σε όλους τους τομείς της ζωή τους.
• Είναι ικανοί στην σωστή χρονική ανταπόκριση των υποχρεώσεων τους.
• Υπάρχει σωστή διαχείριση πολλών και διαφορετικών ρόλων ταυτόχρονα.

ΜΟΡΦΕΣ ΤΕΛΕΙΟΜΑΝΙΑΣ

Σύμφωνα με έρευνες, υπάρχουν τρεις πιθανές εκδοχές τελειομανίας και σύμφωνα με τον Καναδικό Σύνδεσμο Ψυχολογίας καθένα από αυτά τα είδη υπάρχει σύνδεση με διαφορετικού τύπου προβλήματα.

• Εσωτερικά κατευθυνόμενοι τελειομανείς: Το άτομο θέτει υψηλά προσωπικά πρότυπα επιτυχίας. Σε αυτή τη μορφή υπάρχει πιθανότητα ανάπτυξης κατάθλιψης και νευρικής ανορεξίας.
• Εξωτερικά κατευθυνόμενοι τελειομανείς: Το άτομο αναμένει από τους άλλους να είναι τέλειοι στις -εργασιακές τους- επιδόσεις. Σε αυτή τη μορφή υπάρχουν προβλήματα ανικανοποίησης από το γάμο τους, τη σεξουαλική ζωή τους αλλά και θυμό.
• Κοινωνικά κατευθυνόμενοι τελειομανείς: Το άτομο πιστεύει ότι τα άλλα άτομα αναμένουν την τελειότητα για τον εαυτό τους. Σε αυτή τη μορφή υπάρχει πιθανότητα ανάπτυξης συμπτωμάτων άγχους ή κατάθλιψης, αλλά και διατροφικές διαταραχές.

ΑΙΤΙΑ ΤΕΛΕΙΟΜΑΝΙΑΣ

Υπάρχουν εισηγήσεις ότι οι αιτίες της τελειομανίας οφείλονται στις σχέσεις των γονέων με τα παιδιά τους. Συγκεκριμένα παιδιά τα οποία είναι σε οικογένειες με μερική ή καθόλου αποδοχή, δεν μαθαίνουν να δημιουργούν ικανοποίηση στους γονείς. Ωστόσο και οικογένειες με υπό όρους αποδοχή όπου οι γονείς επιβραβεύουν το παιδί μόνο όταν υπάρχει πλήρης επιτυχία, υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες τελειομανίας. Επιπλέον η αντιγραφή- του παιδιού-  των προτύπων συμπεριφοράς των τελειομανών γονέων, η προσπάθεια ανταγωνισμού των τελειομανών συγγενών, αλλά και η τάση των δασκάλων για τελειότητα και η κριτική των ατέλειων στα επιτεύγματα των παιδιών, ανήκουν στις πιθανές αιτίες.

Η τελειομανία μπορεί να χαρακτηριστεί και ως προστασία. Οι τελειομανείς άνθρωποι θέλουν να δείχνουν μια εικόνα στο περίγυρο τους ότι είναι δυνατοί, έξυπνοι, αψεγάδιαστοι και ανεπηρέαστοι από οποιαδήποτε «αδυναμία». Επομένως  όσο δείχνουν αυτήν την εικόνα, θεωρούν ότι δεν δείχνουν κάποια ανασφάλεια τους, στον έξω κόσμο και είναι “προστατευμένοι”. Με αυτό το τρόπο όμως, είναι σαν να κρύβουν τον πραγματικό και αληθινό τους εαυτό. Κρύβουν αυτά που νιώθουν, αυτά που πραγματικά αντέχουν.

Όμως όσο κρύβουμε τον πραγματικό μας εαυτό τόσο παραμένουμε ξένοι και στους άλλους. Όταν όμως πέσει η προστασία; Τότε τι συμβαίνει με τη ζωή;

Είναι πραγματικά δύσκολο αλλά παράλληλα και υπέροχο αν είστε ο εαυτός σας.

Γιατί ο καθένας είναι διαφορετικός και μοναδικός και έχει τα δικά του όρια και τις αντοχές.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Μεταξάς, Ν. (2020). Τελειομανία. Η πύλη της Ψυχολογίας

Μουστάκα, Ε. Ψυχολόγος. (2017). Τελειομανία: Χαρακτηριστικά και Επιπτώσεις. Ιατροnet