Είναι αρκετά πιθανό στη διάρκεια της ζωής μας, να έχουμε χρησιμοποιήσει τη λέξη υστερία πολλές φορές, με σκοπό να περιγράψουμε τις αντιδράσεις άλλων αλλά και σπανιότερα τις δικές μας. Οι αντιδράσεις αυτές σχετίζονται με θορυβώδεις εκδηλώσεις άγχους, υπερβολικής ανησυχίας ή θυμού που τραβάνε την προσοχή. Η υστερία συνιστά μια από τις παλαιότερες ψυχιατρικές οντότητες, με την οποία καταπιάστηκαν διάσημες ψυχιατρικές φυσιογνωμίες όπως ο Σίγκμουντ Φρόυντ. Η υστερία (πλέον γνωστή ως «διαταραχή μετατροπής») είναι μια ψυχολογική κατάσταση, που προκαλεί συμπτώματα που μπορεί να είναι νευρολογικά όπως προβλήματα στην ομιλία, ή τρέμουλο, διαταραχές της κινητικότητας ή της αισθητικότητας, ακόμα και τύφλωση ή παράλυση. Το αξιοπερίεργο είναι πως τα συμπτώματα αυτά δεν μπορούν να εξηγηθούν από ιατρικές εξετάσεις.
Πώς ακριβώς ορίζεται η υστερία;
Ο ψυχιατρικός όρος υστερία προέρχεται ετυμολογικά από την αρχαία ελληνική λέξη ‘υστέρα’ που σημαίνει μήτρα, επειδή είναι μια διαταραχή και πρωτοπεριγράφηκε σε γυναίκες. Ο Ιπποκράτης επισήμανε τον σεξουαλικό χαρακτήρα της υστερίας, αποδίδοντάς την σε μία υπερκινητικότητα της μήτρας (της λεγόμενης υστέρας) και συνιστώντας ως θεραπεία τον γάμο. Βέβαια αξίζει να σημειωθεί, ότι η ιδέα πως η υστερία οφείλεται σε κάποια ανώμαλη σεξουαλική κατάσταση, που υποτίθεται ότι αφορά τις γυναίκες και ιδιαίτερα το όργανο της μήτρας υπάρχει ήδη στην Αίγυπτο από το 2000 π.Χ.
Στην τρέχουσα ταξινόμηση των ψυχιατρικών διαταραχών η υστερία ή αλλιώς υστερική νεύρωση έχει αντικατασταθεί από τον όρο ‘διαταραχή μετατροπής’ (ΔΜ) και ανήκει στην ευρύτερη ομάδα των σωματόμορφων διαταραχών.
Τυπικά, η διαταραχή μετατροπής αφορά την ξαφνική και με δραματικό τρόπο εκδήλωση παράλυσης, τύφλωσης, σπασμών ή άλλων συμπτωμάτων που υποδεικνύουν κάποια νευρολογική πάθηση χωρίς όμως να αποκαλύπτεται κάτι τέτοιο μετά από την κατάλληλη ιατρική διερεύνηση.
Συμπτώματα
Η υστερία δύναται να εκδηλωθεί με διαφορετικούς τρόπους και συμπτώματα. Πιο συγκεκριμένα τα συμπτώματα αυτά μπορούν να πάρουν δύο μορφές:
1.Κινητικά συμπτώματα
- αστάθεια στη βάδιση
- αδυναμία ομιλίας (αφωνία), δυσκολία στην παραγωγή της φωνής (δυσφωνία) και δυσκολία στη σωστή άρθρωση κατά την ομιλία (δυσαρθρία)
- λιποθυμία, μυϊκή αδυναμία, παράλυση, μερική ή πλήρης απώλεια της εκούσιας κίνησης μιας ομάδας μυών (πάρεση)
- τρέμουλο (τρόμος) και αιφνίδιες, απότομες και εξαιρετικά βραχύχρονες, ακούσιες κινήσεις (μυόκλονος), σπασμοί
- δυσκολία στην κατάποση (Δυσκαταποσία)
2. Αισθητικά συμπτώματα
- απώλεια της όσφρησης (ανοσμία)
- μείωση ακοής
- μείωση όρασης, θόλωση, διπλωπία (το να βλέπει το άτομο διπλά τα αντικείμενα που βρίσκονται στο οπτικό του πεδίο)
- τύφλωση
- τσιμπήματα, μουδιάσματα, μυρμηγκιάσματα σε διάφορα σημεία του σώματος
- μείωση έως εξαφάνιση της αίσθησης της αφής σε οποιοδήποτε σημείο του δέρματος
Στη συγκεκριμένη διαταραχή τα συμπτώματα συνήθως μεταβάλλονται παρουσία τρίτων, ή μπορούν να προκληθούν στον πάσχοντα μέσω υποβολής και να εμφανιστούν ή να αλλάξουν αν προηγηθούν σχόλια του περίγυρού του που μοιάζουν σχετικά. Μπορούν επίσης να σημειώνουν ύφεση ή έξαρση ανάλογα με την προσοχή που τους αποδίδεται από το περιβάλλον του πάσχοντος. Η εμφάνιση των συμπτωμάτων αλλά και η υποχώρησή τους χαρακτηρίζεται αιφνίδια, ενώ η Διαταραχή Μετατροπής μπορεί να επανεμφανίζεται με τον ίδιο ή τελείως διαφορετικό συνδυασμό συμπτωμάτων.
Κρίνεται έπειτα αναγκαίο, να υπογραμμιστεί πως οι άνθρωποι που έχουν διαταραχή μετατροπής δεν υποκρίνονται ότι έχουν τα συμπτώματα προκειμένου να βρουν παρηγοριά. Δεν ψεύδονται για τα συμπτώματά τους ώστε να παρουσιάζονται ως άρρωστοι (προσποιητή ή πλασματική διαταραχή). Κάποιοι λανθασμένα πιστεύουν ότι η διαταραχή μετατροπής δεν αποτελεί μια πραγματική ιατρική κατάσταση και ίσως να προσπαθούν να πείσουν τους ανθρώπους αυτούς ότι το πρόβλημα είναι «απλά στο μυαλό τους». Αλλά αυτή η διαταραχή είναι αληθινή.
Ποια άτομα εκδηλώνουν συχνότερα υστερία;
Η συχνότητα εμφάνισης της Υστερίας (Διαταραχής Μετατροπής) είναι κατά πολύ μεγαλύτερη στις γυναίκες, σε ποσοστό που κυμαίνεται από 2:1 ως 10:1. Στους άντρες συναντάται συχνότερα σε εργάτες βιομηχανιών και στον στρατό. Τα συμπτώματα μετατροπής είναι συχνότερα σε αναπτυσσόμενες παρά σε αναπτυγμένες χώρες. Στις αναπτυγμένες χώρες, μάλιστα, είναι συχνότερα στον αγροτικό πληθυσμό, στα άτομα χαμηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου και στα άτομα με λιγότερες γνώσεις γύρω από θέματα ιατρικής και ψυχολογίας.
Παρουσιάζει επίσης συννοσηρότητα με διαταραχές προσωπικότητας ή καταθλιπτικές διαταραχές, και άλλες Σωματόμορφες Διαταραχές ή και με διαταραχές προσωπικότητας όπως η Οριακή, η Αντικοινωνική και η Ιστριονική (δραματική).
Τι προκαλεί την υστερία;
Τα συμπτώματα θεωρείται ότι αποτελούν μια ασυνείδητη προσπάθεια επίλυσης των εσωτερικών ψυχικών συγκρούσεων. Για παράδειγμα, μια γυναίκα η οποία πιστεύει ότι δεν είναι αποδεκτό να έχει βίαια συναισθήματα, ίσως ξαφνικά να αρχίσει να αισθάνεται μούδιασμα στα χέρια της προτού θυμώσει τόσο που να θέλει να χτυπήσει κάποιον. Αντί να επιτρέψει στον εαυτό της να έχει βίαιες σκέψεις και που θα την οδηγήσουν να χτυπήσει κάποιον, νιώθει το σωματικό σύμπτωμα του μουδιάσματος στα χέρια της. Ως πάθηση πρωτοεμφανίζεται κατά την εφηβεία ή την αρχή της ενηλικίωσης και πυροδοτείται από άγχος ή κάποιο ψυχοπιεστικό ή κάποιο τραυματικό γεγονός.
Ένα ακόμη από τα παράδοξα χαρακτηριστικά της διαταραχής είναι ότι παρά τις έντονες και εξαιρετικά δραματικές και εντυπωσιακές της εκδηλώσεις, το άτομο δε φαίνεται να εμφανίζει αντίστοιχη ενασχόληση με τη φύση ή τις συνέπειες των εκδηλώσεων αυτών. Το φαινόμενο αυτό περιγράφεται ως «la belle indifference», δηλαδή «η μακάρια αδιαφορία». Ουσιαστικά έχουμε να κάνουμε με ενεργοποίηση νευρωσικών μηχανισμών άμυνας με βασικότερο εξ’ αυτών τη μετατροπή, που δίνει και το όνομά της στη διαταραχή. Όταν κάνουμε λόγο για μετατροπή εννοούμε ότι το σύμπτωμα στη φυσιολογία αποτελεί τη συμβολική «μετατροπή» στο σώμα μιας ασύνειδης ψυχικής σύγκρουσης ή ενός ψυχικού τραύματος.
Επιπροσθέτως, η ψυχοδυναμική θεώρηση του πρωτογενούς και δευτερογενούς οφέλους χρειάζεται να τονιστεί καθώς φαίνεται να έχει άμεση συσχέτιση με τη διαταραχή. Το «πρωτογενές όφελος» εντοπίζεται στο «κέρδος» του ασθενή εξαιτίας της απώθησης των ενδοψυχικών συγκρούσεων από το να βγουν στην επιφάνεια. Το «δευτερογενές όφελος» θεωρείται με απλά λόγια είτε η προσοχή του περιβάλλοντος που για διάφορους λόγους το άτομο θεωρεί ότι δεν μπορεί να κερδίσει με άλλο τρόπο ή η αποφυγή ευθυνών και υποχρεώσεων που απορρέουν από το γεγονός της «αρρώστιας». Η σύγχρονη ψυχιατρική θεώρηση αμφισβητεί την παραπάνω ψυχοδυναμική εξήγηση. Δέχεται ωστόσο τη σύνδεση της έναρξης ή της παρόξυνσης των συμπτωμάτων με ψυχολογικούς παράγοντες.
Ποια είναι η θεραπεία;
Η θεραπεία της υστερίας τυπικά περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία, φυσικοθεραπεία και/ή φαρμακευτική αγωγή. Η ψυχοθεραπεία βοηθά τα άτομα να κατανοήσουν τα ψυχολογικά ζητήματα που κρύβονται πίσω από τα σωματικά τους συμπτώματα αλλά και να επιλύσουν το υποκείμενο ψυχολογικό άγχος. Η φυσικοθεραπεία συμβάλλει στη βελτίωση της σωματικής λειτουργίας και στην πρόληψη δευτερογενών επιπλοκών που προκαλούν τα σωματικά συμπτώματα. Σε αυτά συγκαταλέγονται η μυϊκή αδυναμία ή η ακαμψία που ακολουθεί την περίοδο σωματικής αδράνειας. Τέλος, η διαταραχή μετατροπής μπορεί να αντιμετωπιστεί και με ψυχιατρική φαρμακευτική αγωγή, σκοπός της οποίας είναι να βελτιώσει τα υποκείμενα ψυχιατρικά προβλήματα, όπως η κατάθλιψη και το άγχος.
ΠΗΓΕΣ:
- Σωματομορφές Διαταραχές (ΔΧΗ Μετατροπής – ΔΧΗ Πόνου – Σωματοποίηση). Ανακτήθηκε από egoideal.gr .(Τελευταία πρόσβαση στις 28/11/2020)
- “Σωματοποιητική Διαταραχή”. Ανακτήθηκε από psychikifrontida.gr. (Τελευταία πρόσβαση στις 28/11/2020)
- Υστερία (Διαταραχή Μετατροπής). Ανακτήθηκε από www.kalimeristherapist.com. (Τελευταία πρόσβαση στις 28/11/2020)
- Διαταραχή Μετατροπής. Ανακτήθηκε από www.therapia.gr (Τελευταία πρόσβαση στις 28/11/2020)
- Υστερία. Ανακτήθηκε από www.health.in.gr. (Τελευταία πρόσβαση στις 28/11/2020)
- Η Ψυχανάλυση από τα Ασκληπιεία ως τον Ιπποκράτη. Ανακτήθηκε από www.logiosermis.net. (Τελευταία πρόσβαση στις 28/11/2020)
- Conversion Disorder. Ανακτήθηκε από www.www.healthline.com. (Τελευταία πρόσβαση στις 28/11/2020)
