Πολλές επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι ηφαιστειακές εκρήξεις προκαλούν μεταβολές της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας. Γενικότερα, επιδρούν σημαντικά στο κλίμα της γης. Έτσι, μέσω μερικών ηφαιστειακών εκρήξεων θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη συσχέτιση με το κλίμα.
Η ηφαιστειακή έκρηξη στο Μπαλί το 1963
Η μεγάλη ποσότητα καπνού και ξηρής ομίχλης (αέρια πλούσια σε θείο) που ακολουθεί μια ηφαιστειακή έκρηξη περιορίζει την έκθεση της επιφάνειας της Γης στην ηλιακή ακτινοβολία και επηρεάζει τη θερμική της ισορροπία. Η κλιματολογική ιστορία της Γης έχει να διδάξει πολλές τέτοιες περιπτώσεις.
Μια περίπτωση που αξίζει να αναλυθεί είναι η ηφαιστειακή έκρηξη στο Μπαλί (Ηφαίστειο Αγκούνγκ) το 1963. Πρόκειται για μία ισχυρή έκρηξη που είχε στοιχίσει τη ζωή σε 1.600 ανθρώπους. Η στάχτη από την έκρηξη χρειάστηκε λιγότερο από τέσσερις εβδομάδες για να κάνει τον γύρο του κόσμο. Σε αυτή την διασκόρπιση σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε ο υποτροπικός αεροχείμαρος (δυτικός άνεμος). Έτσι λοιπόν, μέσα με τέσσερις μήνες η στάχτη (οξείδια του θείου) ανέβηκε στη στρατόσφαιρα όπου διαμόρφωσε ένα ενιαίο κάλυμμα σε όλο το μήκος της ζώνης του ανέμου (εκεί μπορεί να παραμείνουν από 2 έως 4 χρόνια).
Το γεγονός αυτό δημιούργησε προϋποθέσεις που είχαν την δυνατότητα ψύξης του τροποσφαιρικού αέρα και θέρμανσης του στρατοσφαιρικού. Και πράγματι, ο μέσος όρος της θερμοκρασίας σε όλο τον κόσμο, κάτω από το πέπλο της σκόνης, έπεσε κατά μισό βαθμό. Βέβαια πρόκειται για μια μικρή επίδραση, αλλά σε μια μεγάλη έκταση τα αποτελέσματα μπορεί να είναι τεράστια. Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, τέτοιες ατμοσφαιρικές ψύξεις οδηγούν σε σημαντικές αλλαγές στη γενική κυκλοφορία της τροπόσφαιρας. Επομένως, η κλιματική αναστάτωση σε παγκόσμιο επίπεδο είναι πολύ μεγάλη.
Άλλες ηφαιστειακές εκρήξεις
Είναι πολύ πιθανό, σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, η μεγαλύτερη ηφαιστειακή έκρηξη σε όλη την περίοδο της Ολόκαινου να σημειώθηκε το 1815 στο όρος Ταμπόρα της Ινδονησίας. Η μέση ετήσια θερμοκρασία μειώθηκε κατά 1oC και το έτος αυτό έμεινε στις μνήμες των κατοίκων της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής σαν τη “χρονιά που δεν γνώρισε καλοκαίρι”. Ο καπνός είχε εμποδίσει τη ροή των δυτικών ανώτερων ανέμων, οπότε τα ψυχρά πολικά μέτωπα κατέβαιναν πολύ χαμηλά. Η ηφαιστειογενή σκόνη, με τον τρόπο που διαμοιράζεται κατά την πτώση της στην επιφάνεια της Γης, προσφέρει μια θαυμάσια πηγή πληροφοριών για την πορεία των ανώτερων ανέμων κατά το διάστημα της έκρηξης.
Στις 4 Απριλίου 1982, μια μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη στο Ελ Τσιτσόν του Μεξικού τίναξε σε ύψος 42 χιλιομέτρων περίπου 16 εκατομμύρια τόνους στάχτη. Αμέσως, εξαπολύθηκε στο διάστημα ένας ειδικός τεχνητός δορυφόρος για να παρακολουθήσει τις μεταβολές στο όζον και τους υδρατμούς στη στρατόσφαιρα. Μέσα σε έναν μήνα, το νέφος της στάχτης απλώθηκε κατά 30 μοίρες πάνω και κάτω από τον ισημερινό, ενώ μικροσκοπικά στοιχεία έφτασαν έως και πάνω από τους πόλους. Το καλοκαίρι του 1982, το νέφος προκαλούσε ήδη μιαν άνοδο της θερμοκρασίας στη στρατόσφαιρα. Κατά τα Χριστούγεννα εκδηλώθηκε το Ελ Νίνιο, το οποίο σε συνδυασμό με το νέφος της ηφαιστειακής έκρηξης προκάλεσε τρομερές καταστροφές. Χαρακτηριστικό της κατάστασης αποτελεί το γεγονός ότι το κράτος του Ισημερινού κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης καταγράφοντας τις χειρότερες καταστροφές αυτού του αιώνα.
Η πτώση της θερμοκρασίας μετά από κάθε ηφαιστειακή έκρηξη επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα των μοντέλων. Σύμφωνα με τα οποία σε επίπεδο ημισφαιρίου οι ηφαιστειακές εκρήξεις προκαλούν πτώση της μέσης θερμοκρασίας από 0,2 έως 0,5 oC για χρονικό διάστημα από 1 έως 3 χρόνια.
Κάποια βασικά συμπεράσματα
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι κάθε ηφαιστειακή έκρηξη ¨φρενάρει¨ την κλιματική αλλαγή. Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει ότι κάτι τέτοιο είναι απόλυτα εφικτό. Πρόκειται για ένα θέμα που θα αναλυθεί σε επόμενο άρθρο.
Κάθε ασυνήθιστη μεταβολή του καιρού δεν οφείλεται αναγκαστικά στην ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Έχει παρατηρηθεί ταύτιση του ρυθμού των ηφαιστειακών εκρήξεων με την ανά 180 χρόνια ένταση της δραστηριότητας των ηλιακών κηλίδων.
Η “Μικρή Εποχή των Παγετώνων” συμπίπτει με ένα κύμα ηφαιστειακής δραστηριότητας όπου οι μεγάλες εκρήξεις κατάντησαν αφύσικα συχνές. Πρόκειται για ένα φοβερά ενδιαφέρων θέμα που θα αναλυθεί εκτενώς σε επόμενο άρθρο.
Ζιακόπουλος Δ., (2009) Καιρός, Ο Γιός Του Ήλιου Και Της Γης, Τόμος ΙΙ – Η Πρόγνωση, Βιβλίο.
Lyall Watson, (1984) Heaven’s Breath: A Natural History of the Wind, Bιβλίο.
m.naftemporiki.gr
