Ιπποκράτης ο Κώος: Ένας μεγάλος θεμελιωτής

Η ζωή του

Ο Ιπποκράτης γεννήθηκε περίπου το 460 π.Χ. στην νήσο Κω. Ήταν γιός του επίσης γιατρού Ηρακλείδου και της μαίας Φαιναρέτης (ή της κόρης της Πραξιθέας). Καταγόταν από γένη σημαντικά και με ιστορία. Συγκεκριμένα, από το γένος του πατέρα του ήταν ο 18^ος απόγονος του Ασκληπιού, ενώ από το γένος της μητέρας του ο 20^ος απόγονος του Ηρακλέα. Ο Ιπποκράτης μυήθηκε στην Ιατρική αλλά είχε και ως δάσκαλο σ’ αυτή τον πατέρα του. Επίσης, ο Γοργίας ο Λεοντίνος του δίδαξε ρητορική και ο φιλόσοφος Δημόκριτος φιλοσοφία. Εκτός από αυτά, ο Ιπποκράτης σπούδασε στην ιατρική σχολή της νήσου Κνίδου και στην αντίστοιχη σχολή στην Κω. Μετά τον εμπρησμό του Ασκληπιείου της Κω και τον θάνατο των γονέων του, ο Ιπποκράτης, γύρισε σε πολλές χώρες και τέλος εγκαταστάθηκε στην Λάρισα της Θεσσαλίας. Εκεί πέθανε περίπου το έτος 377 π.Χ. σε ηλικία 90 ή 104 ετών και τάφηκε μεταξύ Γυρτώνος (Τυρνάβου) και Λάρισας.

Εξασκώντας το επάγγελμα του ιατρού

Με το επάγγελμα του ιατρού, το οποίο εξασκούσε με μεγάλη επιτυχία, και την διδασκαλία της ιατρικής τέχνης, ο Ιπποκράτης έγινε ευρύτερα γνωστός σε όλη την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο έμειναν μνημειώδης διάφορες φορές που ο Ιπποκράτης έδωσε την ιατρική του λύση σε διάφορα προβλήματα. Στη Μακεδονία θεράπευσε τον βασιλιά Περδίκα Β΄. Στα Άβδηρα τον κάλεσαν για να θεραπεύσει τον φιλόσοφο Δημόκριτο που τον θεωρούσαν μανιακό. Ο Ιπποκράτης όμως, δεν τον βρήκε τρελό. Μάλιστα, του επέδειξε και μεγάλο θαυμασμό για την σοφία του. Ξεχωριστή είναι η φορά που δεν απέρριψε την βοήθειά του στους όμορους της Ελλάδας βαρβάρους Ιλλυριούς και Παίονες και έτρεξε να τους συνδράμει να αντιμετωπίσουν τον λοιμό που μάστιζε τις χώρες τους. Φοβούμενος, όμως, την εξάπλωση του λοιμού γύρισε στην Μακεδονία και μαζί με τους μαθητές του πήρε μέτρα για την αντιμετώπισή του. Κάποτε, ο βασιλιάς Αρταξέρξης της Περσίας του έστειλε αποστολή με πρεσβευτές και πλούσια δώρα έτσι ώστε να τον πείσει να πάει να εργαστεί στην αυλή του. Ο Ιπποκράτης όμως αρνήθηκε γιατί δεν ήθελε να προσφέρει υπηρεσίες σε έναν εχθρό της πατρίδας του.

Έμειναν στην ιστορία

Πολλοί ανδριάντες του μεγάλου αυτού ιατρού στήθηκαν σε διάφορες περιοχές. Οι συμπατριώτες του, μάλιστα, Κώες έκοψαν και νομίσματα με την κεφαλή του. Αξίζει να σημειωθεί η μεγάλη προσφορά του Ιπποκράτη στη συγγραφή ιατρικών συγγραμμάτων που έμειναν στην ιστορία. Ο Σωρανός αναφέρει 64 έργα του Ιπποκράτη, ενώ ο Τζέτζης 53. Σήμερα σώζονται 57 συγγράμματα που αποδίδονται στον Ιπποκράτη. Ο Ιπποκράτης εκτός από την ιατρική γνώση την οποία κατείχε, τα συγγράμματά του μαρτυρούν ότι ήταν γνώστης και της φιλοσοφικής τέχνης.

Η σχέση του Ιπποκράτη με την μετεωρολογία

Ο Ιπποκράτης εκτός από πατέρας και θεμελιωτής την ιατρικής θεωρείται και θεμελιωτής της Κλιματολογίας. Μετά από παρατηρήσεις κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα μετεωρολογικά φαινόμενα ξανασυμβαίνουν σε κάθε τόπο. Σε σύγγραμμά του με τίτλο «Περί αέρων, υδάτων, τόπων», το οποίο σώθηκε, εξετάζει την σχέση του κλίματος και της τοπογραφίας μια χώρας αλλά και της επίδραση που αυτό έχει στην φυσική και ηθική αναμόρφωση των κατοίκων της. Επιπλέον, υπογραμμίζει την σπουδαιότητα που έχει για το γιατρό η γνώση της επιδράσεως του κλίματος στην υγεία του ανθρώπου. Σε άλλο έργο του με τίτλο «Περί επιδημιών» αρχίζει την περιγραφή κάθε ασθένειας πρώτα με τις καιρικές συνθήκες που παρατηρήθηκαν κατά την εμφάνισή της.

Οι κυριότερες μετεωρολογικές και κλιματικές απόψεις του Ιπποκράτη είναι:

1) Παραδέχεται ανέμους 4 διευθύνσεων και τους διακρίνει σε τοπικούς και γενικούς

2) Είχε παρατηρήσει τα αέρια μέτωπα

3) Είχε σημειώσει, μετά από έρευνα, τις εποχές του έτους που παρατηρείται στην Ελλάδα εισβολή ψύχους

4) Τα βρόχινα νερά είναι ελαφρότερα και ότι ο Ήλιος δεν εξαερώνει μόνο τα νερά των λιμνών, αλλά και των υδάτινων επιφανειών

5) Το φαινόμενο της βροχής οφείλεται στη συμπύκνωση των υδρατμών της ατμόσφαιρας. Η συμπύκνωση αυτή έχει την αιτία της στην ανάμειξη αντίθετων αέριων ρευμάτων.

Ο Ιπποκράτης, τέλος, γνώριζε το φαινόμενο της εξατμίσεως για το οποίο αναφέρει και σχετικό πείραμα.

Με τα πειράματά του, που αναφέρονται στην «Ιπποκράτειο συλλογή», κατέληξε σε διάφορα συμπεράσματα για τα ποικίλα φυσικά φαινόμενα. Τα πειράματα του τον οδήγησαν στα εξής δύο, από τα πολλά, συμπεράσματά του:

Α) Ο πάγος όταν λιώνει δίνει νερό μικρότερου όγκου

Β) Όταν μέσα σ’ ένα δοχείο εναποθέσομε διάφορα αντικείμενα και κινήσουμε το δοχείο, αυτά διατάσσονται σε διάφορες στιβάδες ανάλογα με το βάρος τους.

Η ενασχόληση του με άλλες επιστήμες

Ο Ιπποκράτης μυήθηκε στην ατομική θεωρία από τον Δημόκριτο. Επίσης ασχολήθηκε και με την φυτολογία. Χαρακτηριστικά, στα έργα του αναφέρει 236 φαρμακευτικά είδη φυτών.

Πηγές:

1) ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ, Οι φυσικοί Επιστήμονες της Αρχαίας Ελλάδος, 3^η Έκδοση, εκδόσεις «αίθρα», Σελ. 118 – 119

2) ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ, Η ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ, Εκδόσεις «αίθρα» 2007, Σελ. 137-139

3) ΒΑΓΓΕΛΗ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ- ΡΟΥΛΑΣ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ-ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΤΡΑΥΛΟΥ, Οι Ιατροί και οι Φαρμακολόγοι της Αρχαίας Ελλάδας, εκδόσεις «αίθρα», Β’ Έκδοση, Σελ. 81- 95