Το φαινόμενο της παχυσαρκίας έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις τις τελευταίες δεκαετίες με την επιστημονική κοινότητα να κάνει λόγο για ‘επιδημία’. Ενδεικτικά, το 2016 περισσότεροι από 1,9 δισεκατομμύρια άνθρωποι άνω των 18, παγκοσμίως, ήταν υπέρβαροι, εκ των οποίων παραπάνω από 650 εκατομμύρια παχύσαρκοι. Η διαφορά των όρων υπέρβαρος και παχύσαρκος έγκειται στο Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI: Body Mass Index). Συγκεκριμένα, ένα υπέρβαρο άτομο έχει ΔΜΣ μεγαλύτερο ή ίσο του 25, ενώ ΔΜΣ μεγαλύτερος ή ίσος του 30 αντιστοιχεί σε παχυσαρκία.
Το ενδιαφέρον, ωστόσο, είναι ότι έρευνα που διεξήχθη στην Αυστραλία συσχετίζει την παχυσαρκία με μειωμένη πλαστικότητα του εγκεφάλου.
Πλαστικότητα του εγκεφάλου: το κλειδί της μνήμης και της μάθησης
Πλαστικός: αυτός που διαμορφώνεται ή επιτυγχάνει διαμόρφωση ενός πράγματος με πλάσιμο, που μπορεί να πλάθει ή να πλάθεται.
Οι νευρώνες του ανθρώπινου εγκεφάλου επικοινωνούν μεταξύ τους με συνάψεις. Πρόκειται για σημεία στα οποία ένας νευρώνας απελευθερώνει ένα χημικό μήνυμα, που ενεργοποιεί έναν γειτονικό του. Σχηματίζονται, έτσι, ολόκληρα νευρωνικά δίκτυα επικοινωνίας. Με τον όρο εγκεφαλική πλαστικότητα αναφερόμαστε στην ικανότητα του εγκεφάλου να δημιουργεί νέες συνάψεις και να ισχυροποιεί ή να αποδυναμώνει τις παλιές, ως απάντηση σε νέες πληροφορίες που λάβαμε και εμπειρίες που βιώσαμε. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η μάθηση και διαμορφώνεται η μνήμη.
Παχυσαρκία και εγκεφαλική πλαστικότητα
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Brain Sciences, η εγκεφαλική πλαστικότητα ατόμων με παχυσαρκία φαίνεται μειωμένη, γεγονός που αντανακλά και επιπτώσεις στην ικανότητα μνήμης και μάθησης. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Αυστραλίας (UniSA) και το Deakin University συνεργάστηκαν σχεδιάζοντας και πραγματοποιώντας μια σειρά πειραμάτων, στα οποία μελέτησαν την ανταπόκριση του εγκεφάλου σε εξωγενή ηλεκτρικά ερεθίσματα. O εγκέφαλος ατόμων με βάρος εντός των φυσιολογικών τιμών φάνηκε να ανταποκρίνεται στα ηλεκτρικά ερεθίσματα, όπως αναμενόταν, υποδεικνύοντας υγιή εγκεφαλική πλαστικότητα, σε αντίθεση με τον εγκέφαλο ατόμων με παχυσαρκία. Συγκεκριμένα, στη δεύτερη περίπτωση η ανταπόκριση φάνηκε να είναι μειωμένη. Αυτό φανερώνει μειωμένη ικανότητα του εγκεφάλου να προσαρμόζεται σε νέα ερεθίσματα και συνεπώς μειωμένη πλαστικότητα.
Έχουν, άρα, τα άτομα με παχυσαρκία λιγότερο αποτελεσματική εγκεφαλική πλαστικότητα;
Σύμφωνα με τον ερευνητή Dr Brenton Hordacre, τα αποτελέσματα των πειραμάτων της ομάδας του είναι τα πρώτα που συνδέουν την παχυσαρκία με μειωμένη εγκεφαλική πλαστικότητα. Τονίζει ότι άλλες έρευνες έχουν συσχετίσει την παχυσαρκία με προβλήματα στη μνήμη και μορφολογικές αλλαγές στον εγκέφαλο (μείωση του πάχους του εγκεφαλικού φλοιού καθώς και αλλαγές στη λευκή ουσία). Επομένως, επαρκή δεδομένα υποδεικνύουν επιπτώσεις της παχυσαρκίας στον εγκέφαλο, ωστόσο περαιτέρω έρευνες είναι απαραίτητες.
Καταπολέμηση της παχυσαρκίας
Η παχυσαρκία μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές στην υγεία όπως διαβήτη τύπου 2, καρδιακές παθήσεις μέχρι και συγκεκριμένους τύπους καρκίνου ενώ, όπως φαίνεται, έχει επιπτώσεις και στον εγκέφαλο. Μάλιστα, πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η παχυσαρκία είναι παράγοντας που μπορεί να επιδεινώσει σοβαρά την κατάσταση ασθενών με κορονοϊό. Οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής, σήμερα, αφήνουν περιορισμένο χρόνο για άθληση και οδηγούν πολύ κόσμο σε ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες. Ωστόσο, η διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους και καλής φυσικής κατάστασης μπορεί να προστατεύσει τον άνθρωπο από πολλές παθήσεις γι’ αυτό και χρειάζεται να είναι κομμάτι της ζωής μας.
Πηγές
- Sui, S.X.; Ridding, M.C.; Hordacre, B. Obesity is Associated with Reduced Plasticity of the Human Motor Cortex. Brain Sci.2020, 10, 579, doi: 3390/brainsci10090579
- Wadman, M.; Why obesity worsens COVID-19. Science. 2020, 369, 6509, doi: 1126/science.369.6509.1280
